Osiedle Paderewskiego-Muchowiec

---

Geografia

Położenie

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec to jedna z 22 dzielnic Katowic, dla której ustalono status jednostki pomocniczej gminy nr 4. Ta część miasta zlokalizowana jest w centralnej strefie Katowic, będąc w sąsiedztwie różnych obszarów. Od strony północnej i wschodniej dzieli granice z Zawodziem oraz Janowem-Nikiszowcem, podczas gdy na południu sąsiaduje z Giszowcem oraz Piotrowicami-Ochojcem. Zachodnią stronę dzielnicy ogranicza Brynowa część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka oraz Śródmieście. Granice osiedla przebiegają w kilku ważnych punktach:

• Od północy linia wyznaczona jest wzdłuż torów kolejowych i ulicy Równoległej do ulicy Murckowskiej,
• Od wschodu granica prowadzi równolegle do wschodniej części ulicy Murckowskiej oraz autostrady A4 w kierunku Krakowa, biegnąc do punktu przecięcia z torami kolejowymi,
• Od południa granica dzielnicy śledzi tory kolejowe, a następnie po przecięciu ulicą Pszczyńską kieruje się wzdłuż ulicy 73 Pułku Piechoty,
• Na zachodzie granice okalają zachodnią część dawnej stacji rozrządowej Katowice Muchowiec, a po osiągnięciu ulicy A. Zgrzebnioka granica skręca na północny zachód, rozdzielając obszar zabudowy w rejonie ulicy Muchowiec, oraz biegnie równoległą liną między ulicą Francuską a ulicą Krzemienną.

Dalej granice osiedla obejmują ulicę Francuską, z licznymi załamaniami w okolicach budynków 101, 105 oraz 107, i kierują się w stronę ulicy Polnej oraz ulicy K. Damrota. Granica okala także skwer R. Holtzego i wyburzone Centrum Handlowe „Belg”, a następnie kontynuuje równolegle wzdłuż ulicy Granicznej. Granice osiedla kończą się na wysokości ulicy Równoległej, na trójstyku granic Śródmieścia, Zawodzią oraz Osiedla Paderewskiego-Muchowca.

W zgodzie z podziałem fizycznogeograficznym opracowanym przez Jerzego Kondrackiego, obszar ten znajduje się w mezoregionie Wyżyny Katowickiej (341.13), będącym częścią makroregionu Wyżyny Śląskiej i wschodniej części Górnego Śląska. Na terenie dzielnicy znajdziemy także kluczowe miejsca, takie jak Osiedle Ignacego Jana Paderewskiego, Muchowiec, Dolina Trzech Stawów, oraz Kolonia Zuzanny.

Geologia

Obszar Osiedla Paderewskiego-Muchowiec znajduje się w niecce górnośląskiej z charakterystyczną budową zrębową. Na przełomie dewonu i karbonu doszło do zaburzeń paleozoicznego podłoża Wyżyny Śląskiej, co spowodowało powstanie zapadliska, które w okresie karbonu wypełniły zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste z pokładami węgla kamiennego. To właśnie te utwory stanowią podstawę dzielnicy, z wyraźnym układem geologicznym na zachodzie i północnym wschodzie. Część zachodnia ma odsłonięcia warstw orzeskich (westfal B), składających się głównie z łupków, piaskowców i węgla, gdzie miąższość dochodzi do 900 m. Kluczowym elementem są także ławice iłołupków, posiadające potencjał do wykorzystania w produkcji ceramiki budowlanej.

W trzeciorzędzie skonstruowały się kluczowe rysy rzeźby terenu, występujące procesy wietrzenia chemicznego, oraz denudacji. Osiedle mogło doświadczyć pokrycia przez lądolód dwa razy w różnych okresach zlodowacenia, w tym najstarsze zlodowacenie Sanu oraz zlodowacenie Odry. Osady po pierwszym zlodowaceniu zniszczono, podczas gdy lądolód zlodowacenia Odry spowodował powstanie glin zwałowych, widocznych wzdłuż dolin Potoku Leśnego.

Rzeźba terenu

Usytuowanie Osiedla Paderewskiego-Muchowiec na Wyżynie Śląskiej, w obrębie Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego, wpływa na zróżnicowaną rzeźbę tej dzielnicy. Północna część obszaru zdominowana jest przez dna dolin rzecznych z utworami plejstoceńskimi; dolina Potoku Leśnego z kolei to obszar płaskich gliniastych wysoczyzn. Ostatecznie zachodni fragment dzielnicy zawiera wysoczyzny pagórkowate. Geologia terenu została mocno uformowana przez różne zlodowacenia, w tym południowopolskie zlodowacenie (Sanu) oraz maksymalny stadiał zlodowacenia środkowopolskiego (Odry), które doprowadziły do różnych form degradacji rzeźby. Na północ od ulicy Lotnisko zlokalizowana jest powierzchnia zrównań na skutek człowieczych działań.

Pod względem morfologicznym Osiedle Paderewskiego-Muchowiec występuje na trzech obszarach. Północna część leży w obniżeniu Rawy, będąc formą dolinną utworzoną na karbońskich utworach. Wyższa część terasy, na skutek zlodowacenia środkowopolskiego, uformowała powierzchnię erozyjno-denudacyjną, podczas gdy zachodnia część dzielnicy znajduje się w obszarze Wzgórz Kochłowickich, które przechodzą w Płaskowyż Murcek.

Na Płaskowyżu Murcek zlokalizowane są zarówno najwyższy, jak i najniższy punkt dzielnicy, osiągający wysokość 300 m n.p.m. oraz dolina stawów, która nie przekracza 260 m n.p.m. Różnica wysokości między najniższym, a najwyższym punktem wynosi około 40 metrów.

Gleby

Gleby terenu osiedla zazwyczaj rozwijają się na podłożu piasków słabogliniastych, podczas gdy doliny rzeczne często mają organiczne podłoża. Wskutek działalności ludzi oraz długotrwałego procesu urbanizacji, powstały gleby antropogeniczne, a eksploatacja górnicza doprowadziła do ich degradacji oraz skażenia metalami ciężkimi. Właściwości rolnicze tych gleb są słabe; w klasyfikacji bonitacyjnej zmieściły się w IV klasie. Problemy z gleby można dostrzec zwłaszcza w obszarze ulic Piotrowej i Karbowa. Na obszarze doliny Potoku Leśnego występują natomiast gleby płowe, mające pochodzenie z glin zwałowych, które charakteryzują się podobnymi właściwościami do gleb brunatnych. W zachodniej części dominuje gleba antropogeniczna, wobec której działalność człowieka była głównym czynnikiem kształtującym.

Wody powierzchniowe i podziemne

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec znajduje się w dorzeczu Wisły, zasilane przez trzy rzeki oraz potoki: Boliny, Potok Leśny oraz Rawę. Zlewnia Boliny pokrywa południowo-wschodnie obszary dzielnicy, gdzie granice spotykają się z Giszowcem oraz Janowem-Nikiszowcem. Ostatecznie o północ regionu znajdującym się w rejonie kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest w zlewni Rawy, a reszta dzielnicy korzysta z zasilania przez Potok Leśny.

Potok ten przechodzi przez niemal całe Osiedle Paderewskiego-Muchowiec, a jego źródło znajduje się w Giszowcu. Ujście do Rawy ma miejsce na terenach Zawodzia. Potok jest regularnie regulowany, a po badaniach z 2012 roku stan wód na jego ujściu oceniano jako zły. Stan fizykochemiczny był niski, z umiarkowanym potencjałem ekologicznym i biologicznym, aczkolwiek stan pod względem obecności substancji szkodliwych był uznawany za dobry.

Wszystkie zbiorniki wodne mieszczą się w zlewni Potoku Leśnego, znajdując się w Dolinie Trzech Stawów, gdzie powstały one na skutek przegłębień dawnych osad górniczych. Kształtujący się zespół zbiorników Doliny Trzech Stawów łączy 11 akwenów, których całkowita powierzchnia wynosi ponad 35 ha. W klasyfikacji Bronisława Paczyńskiego, Osiedle Paderewskiego-Muchowiec zlokalizowane jest w regionie hydrogeologicznym Śląsko-Krakowskim w subregionie górnośląskim, zaczytującym o różnych warstwach wodonośnych.

Klimat i topoklimat

Warunki klimatyczne w Osiedlu Paderewskiego-Muchowiec są kształtowane zarówno przez klimat, jak i lokalne czynniki, które mają wpływ na topoklimat. Wg regionalizacji rolniczo-klimatycznej, teren dzielnicy należy do obszaru częstochowsko-kieleckiego, charakteryzującego się opadami na poziomie od 500 do blisko 800 mm rocznie oraz okresem wegetacyjnym trwającym 210-220 dni. Klimat jest złagodzony przez pobliską Bramę Morawską oraz Beskidy, co sprawia, że jest on cieplejszy i bardziej wilgotny niż w innych częściach tego regionu.

Dane stacji meteorologicznej na Muchowcu z lat 1961-1990 wskazują, że średnia roczna temperatura wynosiła 7,9 °C, z najwyższą temperaturą zanotowaną 29 sierpnia 1992 roku na poziomie 36,0 °C, oraz rekordowo niską temperaturą -27,4 °C. Całkowita suma opadów w latach 1961-1990 wyniosła 723,1 mm, z maksymalnym opadem dobowym 82 mm zanotowanym 21 kwietnia 1972 roku. Najwyższe opady miały miejsce w lipcu, zaś najniższe w lutym. Statystyki wskazują także na 183 dni z opadem i 55 dni z mgłą rocznie, jako również 60 dni pokrywy śnieżnej.

W latach 1961-1990 dominowały wiatry południowo-zachodnie, wedle danych największy udział wynosił 19,3%. Średnia prędkość wiatru zmierzyła się na poziomie 1,3 m/s. Czynnik wiatru południowo-zachodniego wpływa korzystnie na przewietrzanie osiedla, redukując zanieczyszczenie powietrza, podczas gdy pozostałe są w stanie je zwiększać.

Klimat Osiedla Paderewskiego-Muchowiec jest rzeczywiście modyfikowany przez lokalne czynniki wiatru oraz pokrycie terenu, zwłaszcza obszary zainwestowane. Topoklimat wokół stawów w dolinie Potoku Leśnego jest niekorzystny z częstym wypromieniowaniem ciepła i wysokim parowaniem, co też ma wpływ na poziom wilgotności. Z kolei zwarte obszary zabudowy wpływają na podgrzewanie atmosfery, co skutkuje podnoszeniem temperatury powietrza poprzez rodzaj właściwego środowiska. Najkorzystniejsze warunki topoklimatyczne osiągnięto na terenie lotniska Katowice-Muchowiec oraz obszarów w pobliżu Centrum Handlowego 3 Stawy, gdzie można dostrzec różnice termiczne.

Przyroda i ochrona środowiska

Naturalny krajobraz roślinny na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowiec wykształcał się od końca zlodowaceń, które miały miejsce 12-16 tysięcy lat temu, ulegając zmianom pod wpływem silnej antropopresji w ostatnich dwóch stuleciach. W pierwotnych czasach tereny były zróżnicowane – bliżej Rawy występowały bory, a w zachodniej części dominowały buczyny. Obszary wschodnie i południowe były miejscem rozwoju grądów. Dolina Potoku Leśnego była z kolei siedliskiem łęgów oraz olsów.

Rozwój urbanizacji zmniejszył ilość naturalnych elementów w przyrodzie, prowadząc do tworzenia zbiorowisk ruderalnych. W tak zmienionym środowisku osiedla rozwinęły się gatunki synantropijne, w szczególności ptaki, takie jak wróbel, gołąb skalny oraz rodzimy ptaki dostosowane do urbanizacji – jerzyki i jaskółki. Antropopresja spowodowała także dramatyczne zmiany w środowisku naturalnym, w tym w rzeźbie terenu, zdolności hydrologicznej i różnorodności fauny oraz flory. Zniknęły większe zwierzęta, z wyjątkiem jeleni i dzików, a nowi przedstawiciele gatunku wprowadzili nowe elementy do lokalnej fauny i flory.

Dziś obszary zieleni i lasy są ujęte z reguły w południowej części dzielnicy, natomiast doliny rzeczne Potoku Leśnego charakteryzują zbiory łęgowe, dominuje tam olsza czarna oraz występują inne rodzaje drzew. Obszar leśny pozostaje w zarządzie leśnictwa Ochojec, a skład gatunkowy obejmuje brzozy, dęby, sosny oraz dwa inne rodzaje drzew. W 2007 roku tereny leśne obejmujące grunt gminny wyniosły 173,53 ha, klasyfikując się do obszarów ochronnych. Obszary te są zdolne do podtrzymania wielu roślin i zwierząt, a także stanowią niewątpliwy walor miasta.

Katowicki Park Leśny, położony na terenie osiedla, to największy park miejski w Katowicach, zajmujący 284,67 ha, w tym 159 ha lasów. W parku znajdują się chronione stanowiska roślin oraz miejsce żerowania wielu gatunków zwierząt. W zależności od lokalnych warunków środowiskowych, Dolina Trzech Stawów z powierzchnią 65,5 ha obejmuje różnorodność typów zbiorowisk roślinnych o zróżnicowanych wartościach ekologicznych i przyrodniczych.

Historia

Do II wojny światowej

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec ma swoje początki sięgające XIV wieku. Już w 1360 roku odnotowano istnienie wsi Jaźwce, która leżała na obszarze dzisiejszego Muchowca. Na mocy umowy księcia opawsko-raciborskiego Mikołaja II, Otton z Pilczy otrzymał m.in. tereny Bogucic, Jaźwce, Roździeń, Szopienic, Załęże oraz miasto Mysłowice, z zachowaniem nad nimi lennej zwierzchności.

Już od XVI wieku wieś Jaźwce była niezamieszkana, co uwidaczniają dokumenty sprzedaży dóbr mysłowickich z 1536 roku, w których pojawia się jako opuszczona osada. W XVII wieku wieś ta zniknęła z dokumentacji, a z biegiem lat obszar dawnych zabudowań pokrył las.

W okresie XVI wieku powstała również osada o nazwie Karbowa, która była przysiółkiem Kuźnicy Boguckiej. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1598 roku, Karbowa składała się z folwarku oraz osady folwarcznej. W XVII wieku powstał Muchowiec, będący w owym czasie przysiółkiem Katowic.

W XVIII stuleciu istniała droga, która pokrywa się z obecną ulicą Francuską. Na początku XIX wieku trasa ta zyskiwała na znaczeniu jako szlak łączący Katowice z Karbową, którym kierowano się dalej do Muchowca. W połowie wieku XIX utworzona została droga łącząca Zawodzie z Murckami, dalsza jej część prowadziła do Tychów przez kolonię Zuzanny, co odpowiada obecnej ulicy Murckowskiej. Początkowo trasa wiodła przez lasy, a nowo nadana jej nazwa Emanuelssegenstrasse pojawiła się około 1901 roku. Z kolei około 1920 roku przemianowano ją na obecnie znaną nazwę.

W 1856 roku na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca utworzono pierwszy ewangelicki cmentarz w granicach Katowic, który znajdował się przy ulicy K. Damrota, w miejscu obecnego skweru R. Holtzego. W latach 1842–1843 w rejonie osiedla działała niewielka kopalnia „Albert”, a w latach 1855–1859 kopalnia „Schilling”, która wznowiła wydobycie w 1864 roku. Wschodnia część Osiedla Paderewskiego-Muchowca stała się miejscem, gdzie w latach 70. XIX wieku dla górników kopalni „Susanne” powstała kolonia Zuzanna, wybudowana na terenach dawnych gminy Janów. Wówczas domy mieszkalne były znacznie przeludnione, a średnio w jednym z nich mieszkało 22 osoby.

Kopalnia „Susanna” została nadana 13 kwietnia 1838 roku, a jej pierwotnymi właścicielami byli Traugott Knaut oraz Aleksander Mieroszewski. Kopalnia wydobywała węgiel kamienny w polu górniczym Reserve, część pola została w 1899 roku zakupiona przez spółkę Georg von Giesches Erben, a następnie przyłączona w 1900 roku do kopalni „Giesche” (późniejsza kopalnia „Wieczorek”).

Karbowa w XIX wieku stała się również ośrodkiem hutnictwa cynku, ściśle związanym z sąsiednimi Katowicami. Na terenach Karbowej, blisko obecnego węzła ulicy Francuskiej i autostrady A4, powstała w 1842 roku huta cynku „Emma”. To w jej pobliżu zaczęły powstawać familoki – niewielkie budynki bez dostępu do mediów, w których przed laty mieszkały średnio 2-4 rodziny. Huta ta w 1876 roku dostarczyła 394 tony cynku, lecz już w roku 1880 uznano ją za przestarzałą i uległa zamknięciu.

Obszary folwarczne Karbowej zostały wykupione przez kopalnię „Ferdynand” (późniejsza kopalnia „Katowice”) w celu budowy osiedla dla pracowników. W dniu 11 września 1865 roku obszar Karbowej włączono w granice nowego miasta, po nadaniu Katowicom praw miejskich. W tym okresie katowickie tereny dworskie obejmowały również obszary na południe od Karbowej w kierunku Muchowca. 24 czerwca 1870 roku oddano odcinek linii Kolei Prawego Brzegu Odry na trasie Szopienice Północne – Murcki. W grudniu 1885 roku zamieszkiwało w Karbowej 487 osób, 6 osób na Muchowcu, a w kolonii Zuzanny 183 osoby.

Mieszkaniowa zabudowa na Muchowcu zaczęła powstawać na przełomie XIX i XX wieku, równolegle do działań związanych z okolicznymi cegielniami. W końcu XIX wieku wzniesiony został zameczek myśliwski, a na początku XX wieku, w jego miejscu, przy ulicy Francuskiej, zbudowano nieistniejący obecnie Zamek Leśny (niem. Wilhelmstal). Od początku XX wieku Muchowiec zaczął przeobrażać się w ośrodek rekreacyjny, w którym powstała restauracja w zameczku.

Pod koniec XIX wieku, na miejscu obecnego wieżowca Francuska 70, budowniczy Max Schalscha uruchomił cegielnię parową. W rejonie Karbowej czynne były dwa zakłady tego typu. Dnia 1 kwietnia 1909 roku do katowickiego obszaru dworskiego włączono zachodnie skrawki Mysłowic Zamek, które zostały odcięte od Mysłowic przez utworzenie obszaru dworskiego Giszowiec. W kwietniu 1919 roku część katowickiego obszaru dworskiego przyłączono do Bogucic, w tym fragmenty w rejonie Karbowej.

Z inicjatywy Ligi Obrony Powietrznej, w latach 20. XX wieku w terenie dzisiejszej dzielnicy wybudowano sportowe lotnisko Katowice-Muchowiec, otwarte 2 stycznia 1929 roku. W tym czasie tereny leśne na Muchowcu oraz kolonia Zuzanna stały się popularnym miejscem rekreacyjnym dla katowiczan, gdzie latem Liga Morska i Kolonialna organizowała otwarte kąpieliska w Dolinie Trzech Stawów.

Wydarzenia związane z II wojną światową zdominowały Katowice już od 1 września 1939 roku. W tym dniu niemieckie lotnictwo zbombardowało muchowieckie lotnisko, co stanowiło początek działań wojennych. W dniach 3 i 4 września 1939 roku oddziały samoobrony z Karbowej stawiały opór wojskom Wehrmachtu, które nacierały ze strony Brynowa.

Lata powojenne

Po zakończeniu II wojny światowej na obszarze Karbowej zaczęły powstawać baraki dla biur oraz różnych przedsiębiorstw, a także magazyny. W latach 50. XX wieku, w celu przeniesienia towarowego ruchu pociągów z centrum Katowic, na Muchowcu powstała towarowa stacja rozrządowa. 2 maja 1951 roku rozpoczęto budowę pierwszego kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, którego poświęcenie miało miejsce 1 listopada 1951 roku. W rejonie kolonii Zuzanny, w lutym 1959 roku zapoczątkowano budowę szybu V Kopalni Węgla Kamiennego „Staszic”, który miał głębokość 550 metrów, służąc jako materiałowo-zjazdowy. Muchowieckie lotnisko dla lotów pasażerskich funkcjonowało do 15 czerwca 1959 roku, jednakże dalsze użytkowanie stała się niemożliwe z powodu szkód górniczych. Tereny kolonii Zuzanna włączono do Katowic 31 grudnia 1959 roku.

W latach 60. XX wieku w południowej części Osiedla Paderewskiego-Muchowca utworzono Katowicki Park Leśny, a tym samym rozpoczęto rozbiórkę zabudowy Karbowej. Nowa baza Wojewódzkiego Pogotowia Ratunkowego została uruchomiona 1 kwietnia 1967 roku przy ulicy Powstańców 52. Miejsce po dewastowanym cmentarzu ewangelickim, usytuowane przy ulicy K. Damrota, od lat 70. XX wieku stało się terenami zielonymi, przekształconymi w skwer.

W latach 70. XX wieku w Karbowej oraz częściowo w Zawodziu powstało osiedle imienia Ignacego Jana Paderewskiego, składające się z jedenastokondygnacyjnych budynków wielorodzinnych. Decyzję o jego budowie podjęto w 1965 roku, a prace rozpoczęto w 1970 roku, kończąc ostatni etap w 1980 roku. Inwestycję zrealizowała Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa.

Odcinek alei Górnośląskiej przebiegający przez Osiedle Paderewskiego-Muchowiec oddano do użytku 24 maja 1971 roku, łącząc dawne rondo mikołowskie (obecnie węzeł drogowy z ulicą Mikołowską) z ulicą Murckowską. W ówczesnych latach drogi te jeszcze rozbudowano o dwa pasy w każdym kierunku oraz zbudowano bezkolizyjny węzeł drogowy na skrzyżowaniu z ulicą Francuską. W 1975 roku ruszyły prace nad przebudową ulicy Murckowskiej na trasę z trzema pasami ruchu w obie strony, co wymusiło wyburzenie zabudowy kolonii Zuzanny, a w 1983 roku nazwa kolonii została wykreślona z map Katowic.

Na terenie osiedla Ignacego J. Paderewskiego w 1978 roku odsłonięto pomnik Żołnierza Polskiego, który w czasach PRL był miejscem wielu państwowych uroczystości. W latach 80. XX wieku, powstał nowy gmach kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, którego konsekracja odbyła się 11 października 1997 roku. W latach 80. XX wieku zmieniono również przebieg ulicy gen. K. Pułaskiego, która obecnie biegnie pod aleją Górnośląską. Obok nowego zjazdu, w latach 1985–1986, stanął pomnik Trudu Górniczego autorstwa Tadeusza Łodziany.

W dniu 20 czerwca 1983 roku Muchowiec stał się miejscem wizyty papieża Jana Pawła II podczas drugiej pielgrzymki do Polski, gdzie odprawiono nabożeństwo z udziałem metropolity katowickiego biskupa Herberta Bednorz oraz wielu innych duchownych. Szacowano, że w wydarzeniu uczestniczyło od 900 tys. do 1,5 mln wiernych.

16 września 1991 roku Rada Miejska w Katowicach podjęła uchwałę o podziale miasta na 22 jednostki samorządowe, co skutkowało powołaniem jednostki samorządowej nr 4 Os. Paderewskiego – Muchowiec. W latach 90. XX wieku, na placu Rady Europy oddano do użytku nowe obiekty, w tym oddział banku PKO, Bibliotekę Śląską oraz BRE Bank. W latach 90. XX wieku, dnia 30 października 1996 roku była aktywna autostrada A4 na odcinku pomiędzy ulicą Murckowską a Mysłowicami, zaś do roku 2001 przebudowano ten odcinek drogi na autostradę. Dzięki bliskości drogi ekspresowej łączącej Wrocław z Krakowem, Osiedle Paderewskiego-Muchowiec zaczęło się dynamicznie rozwijać, czyniąc z niego ważny obszar handlowy, jak w przypadku Centrum Handlowego 3 Stawy, które otwarto w 1999 roku i zmodernizowano w 2014 roku.

Od lat 90. XX wieku Osiedle Paderewskiego-Muchowiec stało się miejscem intensywnych inwestycji mieszkaniowych, szczególnie w pobliżu Doliny Trzech Stawów. W maju 2011 roku wydano pozwolenie na budowę osiedla Francuska Park, które zlokalizowane jest w rejonie ulicy Francuskiej oraz w sąsiedztwie muchowieckiego lotniska. Pierwsze dziewięć budynków na tym osiedlu zakończono w latach 2013–2015.

Demografia

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec w Katowicach zupełnie nieprzypadkowo interesuje mieszkańców oraz badaczy demografii. W 1988 roku obszar ten zamieszkiwało 14 337 osób, wśród których dominowali ludzie w przedziale wiekowym 30–44 lat. Z kolei osoby powyżej 60 roku życia stanowiły najmniejszą grupę wiekową. W latach późniejszych liczba mieszkańców uległa zmianie. W 2005 roku liczba ta wyniosła 12 291, a w grudniu 2007 roku zmniejszyła się do 12 253, co oznaczało 3,9% całej ludności Katowic. Gęstość zaludnienia na tym terenie wynosiła 1651 osób/km². Osiedle Paderewskiego–Muchowiec zajmowało wówczas 13. miejsce w Katowicach pod względem liczby mieszkańców oraz 15. pod względem gęstości zaludnienia.

Na początku października 2013 roku obszar ten zamieszkiwało 946 osób, które miały już 75 lat lub więcej. Natomiast na koniec grudnia 2014 roku liczba mieszkańców wyniosła 11 347, a gęstość zaludnienia spadła do 1529 osób/km², co było niższe od średniej gęstości w Katowicach wynoszącej wtedy 1781 osób/km². Ponadto w sekcji ekonomicznej podział miał następujący kształt: 1542 osoby znajdowały się w wieku przedprodukcyjnym (14% populacji), 6674 osoby w wieku produkcyjnym (59%), a 3131 osób w wieku poprodukcyjnym (29%).

W kontekście płci, na styczeń 2015 roku na Osiedlu Paderewskiego-Muchowiec mieszkało 5099 mężczyzn oraz 6248 kobiet. Współczynnik feminizacji wyniósł 123, co czyniło tę dzielnicę drugą pod względem najwyższego wskaźnika (tuż po Koszutce).

Okres/ ludność	przedprodukcyjny (0–18 lat)	produkcyjny (18–60/65 lat)	poprodukcyjny (powyżej 60/65 lat)	Łącznie
Ogółem	1555	6486	3204	11245
kobiety	770	3271	2155	6196
mężczyźni	785	3215	1049	5049
Wskaźnik feminizacji	98	102	205	123

W ciągu kilku lat dane wskazują na dalsze zmiany w przyroście ludności. W 2011 roku 63,6% mieszkańców Osiedla Paderewskiego-Muchowca zadeklarowało narodowość polską, 9,1% narodowość śląską (drugi najniższy odsetek w Katowicach, obok Brynowa części wschodniej-Osiedla Zgrzebnioka i Kostuchnej), 25,0% zadeklarowało narodowość zarówno polską, jak i śląską, a 2,3% wskazało inną narodowość.

Prognozy demograficzne z 2007 roku stwierdziły, iż liczba mieszkańców jednostek urbanistycznych Brynów i Muchowiec w czarnym scenariuszu mogła wynosić do 2030 roku odpowiednio: 22612 osób w 2010 roku, 20994 osób w 2020 oraz 18455 osób w 2030 roku. Optymistyczne prognozy zakładały niewielkie wzrosty, wynosząc: 22636, 21279, i 19064 osób. Z kolei dla Osiedla Paderewskiego-Roździeńskiego przewidywania w wariancie pesymistycznym wskazywały 16009 osób w 2010 roku, 14960 w 2020 roku, oraz 13037 w roku 2030. Warto zaznaczyć, że w przypadku wariantu optymistycznego liczby te wyniosłyby odpowiednio: 16027, 15157 i 13441 osób.

Polityka i administracja

Dzielnica nr 4, znana jako Osiedle Paderewskiego-Muchowiec, funkcjonuje jako jeden z 22 wydziałów administracyjnych Katowic. Ustanowiona została na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Katowicach, pełniąc rolę jednostki samorządowej od 1 stycznia 1992 roku. W myśl uchwały nr XLVI/449/97 Rady Miejskiej Katowic z dnia 29 września 1997 roku, obszar ten zadeklarowano jako statutową dzielnicę w grupie dzielnic o charakterze śródmiejskim.

Aktualnie obowiązujący statut tej dzielnicy został przyjęty na mocy Uchwały Nr XLI/894/21, podjętej przez Radę Miasta Katowice 25 listopada 2021 roku. W ramach przepisów statutu, kluczowymi organami dzielnicy są Rada Dzielnicy oraz Zarząd Dzielnicy. W skład Rady Dzielnicy wchodzi 15 radnych, którzy są wybierani na pięcioletnią kadencję. Rada pełni rolę organu stanowiącego, a do jej zadań należy m.in. reprezentowanie mieszkańców w postulatów dotyczących dzielnicy, organizowanie obchodów różnych wydarzeń oraz opiniowanie lokalnych inicjatyw.

Zarząd Dzielnicy, działający jako organ wykonawczy, odpowiedzialny jest za przyjmowanie wniosków od mieszkańców i koordynowanie społecznych inicjatyw, a także za informowanie lokalnej społeczności o działaniach dzielnicy. Do zadań Przewodniczącego Zarządu należy reprezentowanie dzielnicy na zewnątrz oraz przygotowywanie projektów uchwał dla Rady Dzielnicy.

Siedziba Rady Dzielnicy nr 4 znajduje się w budynku Urzędu Miasta Katowice, ulokowanym przy ulicy Francuskiej 70. W kwietniu 2022 roku Przewodniczącym Rady Dzielnicy był Grzegorz Pająk, natomiast na czele Zarządu Dzielnicy stał Adam Południak.

Osiedlem, którym zarządza osiedle im. Ignacego Jana Paderewskiego, administruje Spółdzielnia Mieszkaniowa im. I.J. Paderewskiego. Jest to trzecia pod względem członkostwa spółdzielnia w Katowicach, za Katowicką SM oraz SM „Piast”, która w 2007 roku liczyła 4,1 tysiąca członków. Na koniec 2019 roku Spółdzielnia miała 3999 członków, mieszczących totalnie 7255 osób w swoich zasobach, które obejmowały 4146 mieszkań, 96 garaży oraz 240 lokali użytkowych. Główna siedziba Spółdzielni znajduje się przy ulicy I.J. Paderewskiego 65.

Część jednostek Urzędu Miasta Katowice, takich jak Wydział Uprawnień Komunikacyjnych oraz Wydział Podatków i Opłat Lokalnych, biura te zlokalizowane są w obiekcie przy ulicy Francuskiej 70. Tutaj także znajduje się archiwum zakładowe. Pod adresem ul. Francuska 70a mieści się natomiast siedziba Sądu Rejonowego Katowice-Wschód. W Osiedlu Paderewskiego-Muchowca, według stanu na połowę kwietnia 2022 roku, znajdowały się również inne instytucje administracyjne i urzędowe, w tym:

• Drugi Urząd Skarbowy w Katowicach (ul. I.J. Paderewskiego 32b),
• Izba Administracji Skarbowej w Katowicach (ul. K. Damrota 25),
• Kuratorium Oświaty w Katowicach (ul. Powstańców 41a),
• Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach (ul. Graniczna 29),
• Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego w Katowicach oraz Oddział Terenowy Katowice Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego (ul. Francuska 78),
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Inspektorat w Katowicach (ul. gen. J.L. Sowińskiego 2).

Na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca, przy ulicy Floriana 7, swoją siedzibę ma również Zarząd Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność”.

Gospodarka

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec charakteryzuje się dynamicznie rozwijającą się gospodarką, która jest zróżnicowana pod względem branżowym. Na dzień 31 grudnia 2013 roku, w tej dzielnicy funkcjonowało około 1914 podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON, co stanowiło 4,2% wszystkich przedsiębiorstw w Katowicach. Z tej liczby zdecydowaną większość, bo aż 1780, stanowiły mikrofirmy. W tym samym momencie w Osiedlu Paderewskiego-Muchowcu zanotowano 286 osób bezrobotnych, co odpowiada 2,48% ogółu mieszkańców tej dzielnicy.

W osiedlu tym mieszczą się przedsiębiorstwa reprezentujące różne branże gospodarki. W połowie kwietnia 2022 roku swoje siedziby miały tu takie firmy jak: przedsiębiorstwa budowlane Bipromet (z siedzibą przy ul. Granicznej 29) i Energoaparatura (ul. gen. K. Pułaskiego 7), a także przedsiębiorstwo badawczo-rozwojowe JSW Innowacje (ul. I.J. Paderewskiego 41). Ważnym punktem na mapie gospodarczej jest również PKO Bank Polski, który znajduje się przy ul. K. Damrota 23. Na terenie osiedla działa także hurtownia farmaceutyczna Salus International (ul. K. Pułaskiego 9), a w branży gier wideo swoją obecność ma Keywords Studios (ul. Murckowska 14b). Kolejnym istotnym podmiotem jest kolejowa spółka przewozowa PKP Cargo, która posiada jedną ze swoich central przy ulicy Francuskiej 44.

Charakterystyczne dla Osiedla Paderewskiego-Muchowca jest także przekształcanie dawnych terenów przemysłowych. Tereny położone pomiędzy ulicą Murckowską a ulicą gen. K. Pułaskiego uległy zmianie, przechodząc na funkcje usługowe. Przestrzenie biurowe zlokalizowane są także na północ od alei Górnośląskiej, gdzie funkcjonują m.in. placówka mBanku oraz biurowiec Atrium. Wzdłuż ulic Murckowskiej 14, 16, 18 i 20 znajduje się kompleks biurowo-usługowy Green Park, którego łączna powierzchnia biurowa wynosi 24,8 tys. m². Na granicy Śródmieścia i Osiedla Paderewskiego-Muchowca otworzono kompleks biurowy A4 Business Park, który należy do spółki Echo Investment i ma powierzchnię biurową wynoszącą 31,0 tys. m². Ponadto, funkcję biurową pełni biurowiec klasy B+ firmy CZAH, zlokalizowany przy ulicy Z. Krasińskiego 29.

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec jest także miejscem, gdzie koncentrują się hotele oraz inne obiekty noclegowe. W kwietniu 2022 roku działały tu takie hotele jak Hotel Campanile Katowice (ul. gen. J. Sowińskiego 48) oraz Hotel Silesian (ul. Szybowcowa 1a). W rejonie ulicy I.J. Paderewskiego 30 znajduje się BaseCamp Katowice, a domy studenckie prowadzone są przez główne katowickie uczelnie: Uniwersytet Śląski w Katowicach (Dom Asystenta nr 3, ul. I.J. Paderewskiego 32), Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (Dom Studenta „Parnas“, ul. Z Krasińskiego 27) oraz Politechnika Śląska w Gliwicach (Dom Studenta „Babilon“, ul. Z Krasińskiego 25a).

Lokalny ośrodek handlowo-usługowy Osiedla Paderewskiego-Muchowca usytuowany jest na osiedlu I.J. Paderewskiego i obejmuje tereny wzdłuż ulic Granicznej, Sowińskiego oraz Szeptyckiego. Funkcje handlowo-usługowe w osiedlu I.J. Paderewskiego są realizowane w parterach budynków mieszkalnych, co nie prowadzi do powstawania typowych, wielofunkcyjnych ośrodków. Największym obiektem handlowym w tej dzielnicy jest Park Handlowy 3 Stawy, którego łączna powierzchnia sprzedażowa wynosiła według danych z 2007 roku 34,414 tys. m². Główna część tego parku to Centrum Handlowe 3 Stawy, z siedzibą przy ulicy gen. K. Pułaskiego 60, mające powierzchnię sprzedażową 23,3 tys. m². Kluczowym punktem handlowym w centrum jest hipermarket sieci Auchan, zaś w obiekcie znajduje się również 70 sklepów oraz punktów usługowych, w tym restauracje oraz kawiarnie. W parku handlowym prezentowane są sklepy reprezentujące różne branże, takie jak Leroy Merlin, Media Markt, Media Expert, Decathlon, Komfort, Action oraz KFC.

Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca w wodę odbywa się poprzez zintegrowany system zasilania z dwóch zbiorników sieciowych zlokalizowanych w Mikołowie oraz Murckach. Te zbiorniki są uzupełniane wodą z miejscowych stacji uzdatniania, które znajdują się w Dziećkowicach, Goczałkowicach-Zdroju i Kobiernicach. Woda jest transportowana do systemu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego, skąd następnie za pośrednictwem sieci magistralnych i odpowiednich rozdzielni Katowickich Wodociągów, dostarczana jest również do Osiedla Paderewskiego-Muchowca. Na obszarze dzielnicy przebiega wodociąg magistralny o średnicy wewnętrznej wynoszącej 800/600 mm, który prowadzi do Dolina Trzech Stawów na osiedlu I.J. Paderewskiego. Dodatkowo, w rejonie węzła Murckowska, funkcjonuje fragment wodociągu tranzytowego GPW.

W zakresie kanalizacji, eksploatacją infrastruktury zajmuje się Oddział Eksploatacji Sieci Kanalizacyjnej – Centrum. System kanalizacyjny Osiedla Paderewskiego-Muchowca jest zintegrowany z zlewnią oczyszczalni ścieków Gigablok. Na terenie samego osiedla, sieć kanalizacyjna jest podzielona na część sanitarną oraz deszczową. Osiedle zlokalizowane jest na obrzeżach zlewni, co oznacza, że ścieki sanitarne są odprowadzane do ogólnospławnych kolektorów zbiorczych. W wewnętrznych granicach Osiedla Paderewskiego-Muchowca główne kolektory ogólnospławne zlokalizowane są wzdłuż ulicy Francuskiej na północ od węzła autostrady A4 oraz wzdłuż północnej części ulicy Granicznej.

W zakresie zasilania w energię elektryczną, dzielnica czerpie prąd poprzez sieć wysokich napięć 110 kV, która jest połączona z pobliskimi elektrowniami. Linia elektroenergetyczna rozciąga się szczątkowo po terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca. Jedna z nitek tej sieci, o napięciu 110 kV, jest połączona z stacją elektroenergetyczną „Francuska” w Śródmieściu i przebiega równolegle do ulicy Francuskiej, pomiędzy autostradą A4 a ulicą Ceglaną. Kolejna sieć, również o napięciu 110 kV, łączy się ze stacją elektroenergetyczną „Giszowiec” w Giszowcu, przy ulicy 73 Pułku Piechoty, a następnie biegnie przez obszar Osiedla Paderewskiego-Muchowca północną stroną ulicy w kierunku wschodnim.

W zakresie ogrzewania, tereny Osiedla Paderewskiego-Muchowca są zasilane ciepłem z dawnej Elektrociepłowni Katowice (teraz funkcjonującej jako Zakład Wytwarzania Katowice), obsługiwanej przez spółkę TAURON Ciepło.

Gaz jest dostarczany do Osiedla Paderewskiego-Muchowca przez sieć gazociągową. Na terenie dzielnicy funkcjonuje odgałęzienie gazociągu o średnicy 150 mm i ciśnieniu nominalnym 1,6 Mpa, które prowadzi do stacji redukcyjno-pomiarowej Katowice Os. Paderewskiego. Zgodnie z danymi z grudnia 2004 roku, stacja ta miała przepustowość na poziomie 3000 m³/h.

Transport

Transport drogowy

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec leży w strategicznej lokalizacji, przez co przez jego teren przebiegają kluczowe trasy i drogi krajowe. Wśród nich wyróżnia się:

• A4 (aleja Górnośląska) – to jedna z kluczowych dróg katowickich wchodząca w skład europejskiej trasy E40; przebiega równoleżnikowo przez dzielnicę, stanowiąc istotny szlak komunikacyjny dla ruchu dalekobieżnego, zarówno krajowego, jak i międzynarodowego. Kierując się na zachód, prowadzi do Wrocławia, a dalej do Niemiec, z kolei na wschód kieruje się w stronę Krakowa, Rzeszowa i Ukrainy; ruch w rejonie Mysłowic w godzinach szczytu wynosił średnio 3026 pojazdów na godzinę w wrześniu 2007 roku,
• 81 (ulica 73 Pułku Piechoty) – ta droga, zlokalizowana wzdłuż południowej granicy dzielnicy w kierunku Piotrowic-Ochojca i Giszowca, pełni rolę drogi zbiorczej (klasa Z), prowadząc ku ulicy T. Kościuszki oraz w dalszym kierunku do Mikołowa, Żor i Skoczowa,
• 86 (ulica Murckowska oraz ulica Pszczyńska) – rozciąga się wzdłuż wschodniej granicy Osiedla, z ulicą Murckowską będącą jednocześnie granicą z Zawodziem i Janowem-Nikiszowcem; drogi te są głównymi arteriami komunikacyjnymi, które umożliwiają efektywne połączenie różnych punktów w mieście, a także przekształcają się w drogi ekspresowe w dalszej części trasy; prowadzą na południe do ekspresowej S1 oraz do Sosnowca, Będzina i portu lotniczego Katowice-Pyrzowice na północy.

Coraz większe znaczenie zyskują też lokalne ulice w komunikacji wewnętrznej:

• Ulica Konstantego Damrota – droga powiatowa klasy L, przebiegająca południkowo-zachodnią częścią Osiedla; stanowi granicę ze Śródmieściem na części swojej długości, łącząc od północy Osiedle z centralną częścią miasta, a na południu kończy się przy skrzyżowaniu z ulicą Francuską, gdzie znajduje się granica z Śródmieściem,
• Ulica Francuska – powiatowa droga klasy zbiorczej, która łączy wschodnią część Śródmieścia z Muchowcem. Jest filarem komunikacyjnym, łączącym centrum miasta z autostradą A4 oraz Katowickim Parkiem Leśnym; odcinek przechodzący przez dzielnicę znajduje się na południe od węzła A4, średnie natężenie ruchu w tym obszarze wynosiło 1954 pojazdy na godzinę we wrześniu 2007 roku,
• Ulica Graniczna – lokalna droga klasy zbiorczej, biegnąca w centralnej części dzielnicy i łącząca od północy Zawodzie oraz Śródmieście z osiedlem I.J. Paderewskiego. Ulica Graniczna przechodzi obok największego ronda w dzielnicy – ronda Kazimierza Zenktellera, obok którego znajduje się skwer Zofii Klimondy; jej przedłużeniem ku wschodowi jest ulica gen. K. Pułaskiego,
• Ulica Zygmunta Krasińskiego – lokalna droga biegnąca równoleżnikowo w północnej części dzielnicy; jej fragment oparty na wschodniej granicy dzielnicy jest drogą powiatową o lokalnej klasie,
• Ulica Powstańców – droga powiatowa klasy zbiorczej, z krótkim odcinkiem biegnącym na wschód od ulicy K. Damrota; łączy ona Śródmieście z osiedlem I.J. Paderewskiego na placu Żołnierza Polskiego; na skrzyżowaniu ulicy Powstańców i K. Damrota wytyczono plac Rady Europy, a naprzeciwko znajduje się plac gen. Stanisława Maczka.

Transport kolejowy

Osiedle Paderewskiego-Muchowiec jest również ważnym punktem na kolejowej mapie regionu, z następującymi liniami kolejowymi:

• 171 Dąbrowa Górnicza Towarowa – podg Panewnik; ta kluczowa linia pierwszorzędna ma swoją dawną stację na kilometrze 37+633, mianowicie Katowice Muchowiec; obecnie odcinek linii funkcjonuje głównie dla transportu towarowego i odbywa się na jednym torze,
• 652 Katowice Muchowiec – podg Staszic; to lokalna linia znaczenia państwowego, gdzie na odcinku przechodzącym przez Osiedle odbywa się ruch towarowy,
• 653 Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec; również lokalna linia państwowa, obecnie nieprzejezdna od 2014 roku,
• 655 Mysłowice – Katowice Muchowiec; a także ta linia, o znaczeniu państwowym, jest teraz nieprzejezdna po roku 2021,
• 657 Katowice Szopienice Północne – Katowice Muchowiec; lokalna linia państwowa, na której odbywa się tylko ruch towarowy,
• 706 Katowice Muchowiec – Katowice Ochojec; lokalna linia, która stała się nieprzejezdna przed 2018 rokiem,
• 707 Katowice Muchowiec – Staszic; również nieprzejezdna linia przed 2014 rokiem.

Pierwsza kolej na terenie dzielnicy, ciągnąca się równolegle do granicy z Giszowcem oraz ulicą 73 Pułku Piechoty, to trasa Kolei Prawego Brzegu Odry, która zyskała funkcjonalność jeszcze w 1870 roku. W 1884 roku, nastąpiło upaństwowienie tej linii, co zakończyło ruch pasażerski na odcinku przechodzącym przez Osiedle.

W 1930 roku otwarto linię kolejową nr 653 łączącą Katowice Muchowiec z Katowicami Ochojcem, a na południowy wschód od tej linii uruchomiono kolejny odcinek, który otrzymał numer 707; obie linie zostały zelektryfikowane w 1970 roku.

Rola Osiedla Paderewskiego-Muchowiec w komunikacji kolejowej znacząco wzrosła, a infrastruktura kolejowa stała się integralną częścią regionalnego systemu transportu, z linią nr 171, która od 1953 roku łączyła Dąbrowę Górniczą z Panewnikiem, również zelektryfikowaną w 1970 roku.

Transport lotniczy

Na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowiec jest położone lotnisko Katowice-Muchowiec, którego kod ICAO to EPKM. To cywilne lotnisko obsługuje zarówno samoloty sportowe, jak i ruch biznesowy, dysponując betonową drogą startową o wymiarach 1100 × 30 m oraz dwoma trawiastymi drogami startowymi. Lotnisko jest zarządzane przez Aeroklub Śląski, który jest także głównym użytkownikiem placówki, a jednocześnie stanowi bazę Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Początki lotnictwa w tej okolicy sięgają lat 20. XX wieku, kiedy rozpoczęto rozwój infrastruktury lotniskowej. W 1924 roku powstał Śląski Tymczasowy Komitet Wojewódzki Ligi Ochrony Powietrza, który wkrótce przekształcono w Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Z kolei, 30 marca 1926 roku, dokonano pierwszej dzierżawy terenów pod budowę lotniska, a budowa kompleksu terminala lotniczego z pomieszczeniami dla szkoły lotniczej oraz hangarem rozpoczęła się na Muchowcu. Lotnisko otwarto 2 stycznia 1929 roku, a pierwsza siatka połączeń obejmowała trasy m.in. do Warszawy i Krakowa.

Jednakże, po wystąpieniu szkód górniczych, lotnisko zostało zamknięte dla regularnego ruchu pasażerskiego 15 czerwca 1958 roku. Od tej pory jego działalność ograniczała się głównie do lotów sportowych i ratunkowych.

Transport rowerowy

Dzielnica Osiedle Paderewskiego-Muchowiec okazała się przyjazna dla rowerzystów, dysponując rozbudowaną infrastrukturą rowerową:

• Drogi dla rowerów na trasie z ulicy K. Damrota do Powstańców, Granicznej, gen. K. Pułaskiego oraz w kierunku Lotniska, gdzie część ścieżek jest pokryta kostką brukową,
• Pasy ruchu dla rowerów wzdłuż drogi Trzech Stawów, prowadzące do autostrady A4,
• Ciągi pieszo-rowerowe zdobiące ulicę Trzech Stawów, łączące A4 ze skwerem 304 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej” i południe w kierunku ulicy A. Zgrzebnioka,
• Kontrapasy, które można spotkać na krótkim odcinku ulicy Trzech Stawów,
• Trasy z dopuszczonym ruchem pieszym w Dolinie Trzech Stawów oraz zachodniej dzielnicy Katowickiego Parku Leśnego.

W dzielnicy znajduje się także stacja naprawy rowerów określona jako Centrum Handlowe 3 Stawy, zlokalizowana przy Centrum Handlowym 3 Stawy.

W przyszłości planowane są dalsze inwestycje w infrastrukturę rowerową, która bezie obejmowała drogi wzdłuż ulic: K. Damrota, Powstańców, Granicznej i wielu innych, a także rozwinięcie tras rekreacyjnych wokół Doliny Trzech Stawów.

Zgodnie z projektem „Rowerem po Śląsku”, na obszarze dzielnicy znajdują się również liczne rowerowe szlaki komunikacyjne, w tym:

• nr 1 Śródmieście (pomnik Powstańców Śląskich) – Osiedle Paderewskiego-Muchowiec (ul. Murckowska – ul. Trzech Stawów) – Piotrowice-Ochojec – Kostuchna – Podlesie (ul. Zaopusta),
• nr 5 Szopienice-Burowiec (staw Borki) – Janów-Nikiszowiec – Zawodzie – Osiedle Paderewskiego-Muchowiec (Dolina Trzech Stawów).

Również w ramach miejskiej sieci wypożyczalni rowerów, system Metrorower, wdrożony zamiast wcześniejszego systemu City by bike, zapewnia dostępność kolejnych stacji, które zaczęły działalność na obszarze dzielnicy w kwietniu 2022 roku.

Miejski transport zbiorowy

Miejską komunikację zbiorową na tym obszarze kontroluje Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM), który zajął miejsce wcześniejszych przewoźników od 1 stycznia 2019 roku. Transport zbiorowy realizowany jest wyłącznie za pomocą połączeń autobusowych. W osiedlu I.J. Paderewskiego, według stanu z połowy kwietnia 2022 roku, istnieje 4 przystanki: Osiedle Paderewskiego Biblioteka Śląska, Graniczna, Pomnik oraz Trzy Stawy, a na Muchowcu 4 inne: Muchowiec 73 Pułku Piechoty, Droga do Lotniska, Korty Pętla oraz Park.

W innych częściach dzielnicy, istotne przystanki to: Katowice Damrota GTC, Francuska WORD, Green Park, Krasińskiego, Porcelanowa (w zachodniej części) oraz Kolonia Zuzanna [nż]. Główne linie obsługiwane są przez takie przewoźniki jak Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Katowicach oraz Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Tychach.

Ze stanowiska na Osiedlu Paderewskiego Biblioteka Śląska, w kwietniu 2022 roku odejście miało 6 linii autobusowych, a z drugiego stanowiska 10, w tym 2 nocne, łączące tę część z różnymi dzielnicami Katowic oraz Mysłowicami, Siemianowicami Śląskimi i Tychami. Z przystanku Muchowiec Korty Pętla kursuje jedna linia autobusowa w kierunku Siemianowic Śląskich przez centrum Katowic, W kwietniu 2022 roku z przystanku Kolonia Zuzanna odchodziło 7 linii autobusowych, kierujących się ku Mysłowicom i Tychom.

Architektura i urbanistyka

Najstarsze budynki w dzielnicy Osiedle Paderewskiego–Muchowiec znajdują się w północnej części, bezpośrednio przy granicy z Zawodziem. Do najwcześniejszych konstrukcji należą familoki na ulicy Floriana 8–10, datowane na lata 90. XIX wieku. Inne istotne obiekty to budynki przy ulicy Floriana 12, 14 i 16 oraz kamienica przy ulicy Równoległej 10, które powstały na przełomie XIX i XX wieku. Najstarsze domy przy ulicy I.J. Paderewskiego 10 i 12 datują się na 1902 rok, z kolei w pierwszych latach XX wieku wzniesiono zabudowę naprzeciwko: ulica I.J. Paderewskiego 7, 9, 11, 13, 15 i 17. W 1913 roku oddano do użytku dom przy ulicy K. Damrota 22, obecnie siedziba pracowni architektonicznej Konior Studio, założonej przez Tomasza Koniora.

Po II wojnie światowej, w latach 1945–1989, w Osiedlu Paderewskiego-Muchowca zrealizowano jedno z większych katowickich osiedli, noszące imię Ignacego Jana Paderewskiego. Rozwijała się również infrastruktura transportowa, obejmująca przebudowę alei Górnośląskiej oraz ulicy Murckowskiej. Powstała także towarowa kolejowa obwodnica, wraz ze stacją Katowice Muchowiec. W pierwszych dekadach PRL-u rozwój urbanistyczny koncentrował się nadal głównie w północnej części dzielnicy, a nowa zabudowa powstawała przede wszystkim wokół ulicy Z. Krasińskiego i H. Krahelskiej.

W latach 60. XX wieku w miejscu dawnej cegielni Schalscha, przy ulicy Francuskiej 70, oddano do użytku wieżowiec Przedsiębiorstwa Budownictwa Węglowego, który obecnie mieści część wydziałów Urzędu Miasta Katowice. Ten nowoczesny wieżowiec, mający około 70 metrów wysokości, przeszedł modernizację w 2010 roku. Z lat 70. XX wieku wywodzi się również kompleks biurowy Bipromet-u, położony przy ulicy Granicznej 29, którego całkowita powierzchnia wynosi 14345 m².

W latach 70. XX wieku oddano do użytku osiedle im. Ignacego Jana Paderewskiego, składające się z 22 wieżowców, zbudowanych z wielkiej płyty. Każdy z budynków liczy 11 kondygnacji i zaprojektowano je z myślą o 20 tysiącach mieszkańców. W projekcie uczestniczył zespół architektów z katowickiego „Miastoprojektu”: Jurand Jarecki, Stanisław Kwaśniewicz oraz Ryszard Ćwikliński. Natomiast w 1977 roku oddano do użytku budynek przy ulicy Granicznej 32, zaprojektowany przez Stanisława Kwaśniewicza w stylu brutalistycznym, znany jako ostatni brutal Katowic. Po likwidacji instytutu w 1992 roku obiekt przez wiele lat pozostawał w ruinie, a w 2022 roku został rozebrany.

Od początku lat 90. XX wieku trwa współczesna faza rozwoju urbanistycznego Katowic oraz Osiedla Paderewskiego-Muchowca. Charakteryzuje się ona nowymi połączeniami drogowymi, w tym budową autostrady A4, oraz likwidacją dużej części przemysłowej infrastruktury. Nowe inwestycje obejmują także Centrum Handlowe 3 Stawy, rozwijają się sieci hotelowe i deweloperskie osiedla mieszkaniowe. Na terenie dzielnicy znaczącą rolę stanowią wielkopowierzchniowe centra handlowe, w tym 3 Stawy, które zyskały dużą popularność wśród mieszkańców. Muchowiec zachował jednak swoją pierwotną, niską zabudowę oraz mało zurbanizowany charakter.

Obiekty historyczne i zabytkowe

Na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca znajdują się obiekty objęte ochroną w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub proponowane do ochrony w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice. Należą do nich:

• Pl. Rady Europy 1 – młot spadowy przed gmachem Biblioteki Śląskiej,
• Ul. K. Damrota 22 – dom wolnostojący,
• Ul. Floriana 10, 12, 14 i 16 – domy mieszkalne (familoki) z początku XX wieku,
• Ul. H. Krachelskiej 1 i 3 – budynki mieszkalne,
• Ul. Lotnisko 40 – kompleks terminala lotniczego z lat 1927–1929, tej neoklasycystycznej konstrukcji, zaprojektowanej przez Tadeusza Michejdę; wpisana do rejestru zabytków (nr rej. A/439/15 z 17 lutego 2015 roku),
• Ul. Z. Krasińskiego 21 – kościół i klasztor Sióstr Maryi Niepokalanej,
• Ul. I.J. Paderewskiego 7, 9, 11, 13, 15 i 17 – zespół kamienic (familoków) z oficynami,
• Ul. Równoległa 2, 3, 4, 5 i 6 – zespół familoków,
• Ul. Równoległa 2b – willa z ogrodem,
• Ul. Równoległa 9 – kamienica wolnostojąca,
• Ul. Równoległa 10 – kamienica z oficynami.

Pomniki i tablice pamiątkowe

Na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca można znaleźć szereg miejsc pamięci, które stanowią ważne elementy dziedzictwa kulturowego. Oto niektóre z nich:

• Głaz z tablicą ku czci lotników francuskich (ul. Lotnisko; na terenie lotniska Katowice-Muchowiec),
• Pomnik Trudu Górniczego (ul. gen. K. Pułaskiego) – pomnik autorstwa Tadeusza Łodziany, odsłonięty w 1986 roku, wraz z urządzonym w 2007 roku skateparkiem,
• Pomnik Żołnierza Polskiego z czasów II wojny światowej (pl. Żołnierza Polskiego) – odsłonięty 6 października 1978 roku, stworzony przez rzeźbiarza Bronisława Chromego,
• Tablica poświęcona Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, który 20 kwietnia 1983 roku spotkał się z wiernymi na lotnisku (ul. Lotnisko),
• Tablica upamiętniająca polskich lotników, umiejscowiona na fasadzie lotniska Katowice-Muchowiec, odsłonięta w 60. rocznicę triumfu polskich skrzydeł w locie okrężnym Warszawa – Paryż – Casablanca – Algier – Tunis – Rzym – Wiedeń – Katowice – Warszawa.

Zagospodarowanie przestrzenne

Część północna Osiedla Paderewskiego-Muchowca to przede wszystkim tereny mieszkalne połączone z przestrzenią usługową. Część centralna w rejonie autostrady A4 obejmuje tereny o znaczeniu ogólnomiejskim, w tym centra usługowo-handlowe, zaś część terenów zachowuje charakter rekreacyjny, z Doliną Trzech Stawów oraz obszarem lotniska sportowego Katowice-Muchowiec. Zgodnie z danymi z 2007 roku, udział powierzchni zabudowanej w całkowitej powierzchni Osiedla Paderewskiego-Muchowca wynosił 24% i był zbliżony do średniej katowickiej (23%). Intensywność zabudowy netto wynosiła 0,62 oraz średnia liczba kondygnacji wynosiła 2,58.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla obszaru Osiedla Paderewskiego-Muchowca wskazuje na istnienie dwóch jednostek urbanistycznych: Muchowiec, o powierzchni 663,63 ha oraz Osiedle Paderewskiego-Roździeńskiego, zajmujące 232,08 ha. Główne tereny jednostki Muchowiec dominują w postaci komunikacji (262,56 ha), lasów (138,91 ha) oraz terenów zieleni urządzonej (127,71 ha), a brak jest tam użytków rolnych. Natomiast w Osiedlu Paderewskiego-Roździeńskiego przeważają tereny przede wszystkim komunikacyjne oraz mieszkalne, jednak również nie ma tu przestrzeni na tereny rolne czy leśne.

Oświata

W kwietniu 2022 roku obszar Osiedla Paderewskiego-Muchowca był bogaty w różnorodne placówki oświatowe, które oferowały wszechstronną opiekę i edukację dla najmłodszych mieszkańców:

• Żłobki:
• – Żłobek Miejski w Katowicach. Oddział Żłobka Miejskiego (ul. gen. S. Szeptyckiego 1),
• – Żłobek „Kosi Kosi Łapci” (ul. gen. J. Sowińskiego 35/151),
• Przedszkola:
• – Bajkowa Kraina Katowice Centrum (ul. I.J. Paderewskiego 32c),
• – Niepubliczne Przedszkole Językowe „SuperKids” (ul. gen. K. Pułaskiego 27),
• – Niepubliczne Przedszkole „Wesołe Siódemki” (ul. Graniczna 42),
• Zespoły placówek:
• – Prywatny żłobek i niepubliczne przedszkole (ul. gen. K. Pułaskiego 42),
• – Społeczna Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące Stowarzyszenia Rodziców i Nauczycieli im. W. Korfantego w Katowicach (ul. Francuska 80),
• – Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 9 w Katowicach:
• – – Miejskie Przedszkole nr 87 w Katowicach (ul. Graniczna 44),
• – – Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jerzego Ziętka w Katowicach (ul. Graniczna 46),
• – Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Katowicach (ul. I.J. Paderewskiego 46):
• – – Szkoła Podstawowa nr 12 im. I.J. Paderewskiego w Katowicach,
• – – Międzyszkolny Ośrodek Sportowy w Katowicach,
• – – Miejskie Przedszkole nr 55 w Katowicach,
• Pozostałe:
• – TEB Edukacja Katowice (ul. gen. K. Pułaskiego 25).

Edukacja oraz rozwój intelektualny loci na Osiedlu Paderewskiego-Muchowca znacząco przyspieszyły po zakończeniu II wojny światowej. W latach 1957–1992 nadal działał Śląski Instytut Naukowy im. Jacka Koraszewskiego, który prowadził badania w obszarze historii oraz folkloru, a także analizował zjawiska społeczno-ekonomiczne regionu śląskiego. Siedziba tej instytucji znajdowała się w gmachu przy ulicy Granicznej 32 od 1976 roku.

W roku szkolnym 1977/1978 swoją praktykę edukacyjną rozpoczęła Szkoła Podstawowa nr 12 im. I.J. Paderewskiego na terenie osiedla I.J. Paderewskiego. Z kolei 1 września 1984 roku miała miejsce inauguracja Szkoły Podstawowej nr 4. W początkowym okresie działalności, budynek szkoły nie był jeszcze w pełni zrealizowany, co skutkowało przyjęciem 676 uczniów w pierwszym roku funkcjonowania placówki.

W 1991 roku na Muchowcu zainaugurowała działalność Społeczna Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące Stowarzyszenia Rodziców i Nauczycieli im. W. Korfantego, która rok później uzyskała status szkoły publicznej. 30 listopada 2002 roku, Szkoła Podstawowa nr 12 otrzymała patrona – Ignacego Jana Paderewskiego; zaś we wrześniu 2005 roku została wyróżniona tytułem „Szkoły z Klasą”. W 2006 roku powstał oddział szkoły TEB Edukacja w dawnym budynku P Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Z dniem 1 września 2007 roku przekształcono Miejskie Przedszkole nr 77 w Katowicach w Niepubliczne Przedszkole „Wesołe Siódemki”.

1 września 2017 roku połączono Szkołę Podstawową nr 12 im. I.J. Paderewskiego, Międzyszkolny Ośrodek Sportowy oraz Miejskie Przedszkole nr 55 w nowo utworzony Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Katowicach. Nowa instytucja swoją siedzibę miała w budynku dawnej Szkoły Podstawowej nr 12 przy ulicy I.J. Paderewskiego 46. W wrześniu 2018 roku zaczęła działalność żłobek „Kosi Kosi Łapci”, a rok później, 1 września 2019 roku, wprowadzenie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 9 w Katowicach, który obejmował Szkołę Podstawową nr 4 im. Jerzego Ziętka oraz Miejskie Przedszkole nr 87 im. Juliana Tuwima w Katowicach.

Bezpieczeństwo publiczne

W roku 2007, Osiedle Paderewskiego-Muchowiec zajmowało 16. miejsce wśród 22 dzielnic, co czyniło je jedną z najbezpieczniejszych w regionie pod względem przestępczości. Współczynnik przestępczości wyniósł 2,95 przestępstw na 100 mieszkańców, podczas gdy w całych Katowicach był to poziom 3,08. To oznacza, że w porównaniu do 2004 roku, gdy współczynnik wynosił 4,90, bezpieczeństwo znacznie wzrosło.

Na obszarze dzielnicy odnotowano 11 wypadków komunikacyjnych w 2007 roku oraz w 2013 roku zarejestrowano 350 przestępstw, co przekłada się na 30 działań przestępczych na 1000 mieszkańców. Do najpoważniejszych incydentów należały 15 rozbojów oraz 8 wybryków chuligańskich. W badaniach sondażowych przeprowadzonych w 2011 roku, aż 81,8% mieszkańców zadeklarowało poczucie bezpieczeństwa w swojej dzielnicy, podczas gdy 13,6% miało zdanie odmienne.

Ochronę policji w Osiedlu Paderewskiego-Muchowiec zapewnia Komisariat I Policji w Katowicach, zlokalizowany w sąsiedztwie, przy ulicy Żwirki i Wigury 28. Na terenie osiedla zainstalowany jest monitoring wizyjny, zarządzany przez Centrum Powiadamiania Ratunkowego, co dodatkowo wpływa na podniesienie poziomu bezpieczeństwa mieszkańców.

W zakresie ochrony przeciwpożarowej, pomoc dla Osiedla Paderewskiego-Muchowiec zapewnia Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 3, z siedzibą w Śródmieściu, przy ulicy Wojewódzkiej 11. Na tym terenie, przy ulicy Powstańców 52, znajduje się także baza Wojewódzkiego Pogotowia Ratunkowego. Działalność WPR była w 2019 roku wspierana przez 77 zespołów ratownictwa medycznego, co pokazuje wysoką gotowość do niesienia pomocy.

Baza Wojewódzkiego Pogotowia Ratunkowego działa od 1 kwietnia 1967 roku, a pierwotnie miała być to lokalizacja tymczasowa. Dodatkowo, na terenie lotniska Katowice-Muchowiec, przy ulicy Lotnisko 34, funkcjonuje baza HEMS Katowice Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, co stanowi istotny element systemu ratownictwa w regionie.

Na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowiec, według stanu z połowy kwietnia 2022 roku, istnieje wiele placówek medycznych i opiekuńczych. Należą do nich:

• Centrum Rehabilitacji Dziecięcej „ISKIERKA”,
• Niepubliczna Wielospecjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna „ISKIERKA” (ul. I.J. Paderewskiego 63),
• MEDIS Prywatny Ośrodek Leczniczy (ul. gen. S. Szeptyckiego 1),
• NZOZ Centrum Medyczne Graniczna (ul. Graniczna 45).

Kultura

W sercu Osiedla Paderewskiego-Muchowca znajduje się główna instytucja kulturalna regionu, którą jest Biblioteka Śląska w Katowicach. Jej siedziba znajduje się przy placu Rady Europy 1. To wojewódzka biblioteka publiczna o statusie naukowym, uznawana za centralny punkt dla wszystkich bibliotek publicznych w województwie śląskim. W roku 2012 biblioteka ta dysponowała imponującą liczbą 1,9 miliona woluminów i jednostek. Poza Biblioteką Śląską, na terenie osiedla I.J. Paderewskiego znajduje się także Filia nr 23 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, usytuowana przy ulicy I.J. Paderewskiego 65. Ta filia nie tylko wypożycza książki, ale również organizuje liczne wydarzenia, takie jak lekcje biblioteczne, spotkania dla dzieci oraz warsztaty komputerowe dla dorosłych.

Ważną rolę w społeczności lokalnej odgrywa Spółdzielnia Mieszkaniowa im. I.J. Paderewskiego, która zarządza klubem osiedlowym „Rezonans”. Znajduje się on przy ulicy gen. J. Sowińskiego 5a i oferuje szeroki wachlarz zajęć dla mieszkańców w różnym wieku. W ofercie klubu można znaleźć sekcje plastyczną i modelarską dla dzieci, warsztaty plastyczne dla dorosłych, a także zajęcia z brydża, kursy komputerowe dla seniorów, a także programy sportowe, w tym karate, balet oraz gimnastykę zdrowotną.

Na ulicach gen. J. Sowińskiego 5a oraz Granicznej 27 działalność prowadzi także Bujnowicz Konsorcjum, które skupia marki związane z działalnością Marcina Bujnowicza. Firma, która została założona 1 maja 1997 roku, w 2015 roku podzieliła się na kilka obszarów działalności. W ramach Grupy Bujnowicz znajduje się Impresariat Muzyczny CONCERTO, instytucja zajmująca się działalnością twórczą w zakresie kultury i rozrywki. Działa tu również Fundacja Ziarno Talentu, która wspiera inicjatywy muzyczne oraz edukacyjne, propagując sztukę i kulturę wśród lokalnej społeczności.

Warto dodać, że tereny lotniska Katowice Muchowiec stają się miejscem organizacji różnorodnych wydarzeń miejskich. W przeszłości odbywały się tam m.in. festiwale muzyczne, takie jak Off Festival, które zyskały dużą popularność wśród mieszkańców i gości miasta.

Religia

W obrębie Osiedla Paderewskiego-Muchowca, najważniejszą strukturą kulturową oraz wyznaniową jest kościół rzymskokatolicki. Jego lokalizacja znajduje się przy ulicy Granicznej 28, gdzie mieści się parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jest to część dekanatu Katowice Śródmieście, podległego archidiecezji katowickiej.

Budowa kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny rozpoczęła się 2 maja 1951 roku obok Domu Prowincjonalnego Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej. Kuracja, jako jednostka administracyjna, została erygowana 1 maja 1952 roku, a status parafii został zatwierdzony przez biskupa katowickiego Damian Zimoń w dekrecie z 19 lutego 1992 roku. Nowa parafia obejmowała swoim zasięgiem osiedle I.J. Paderewskiego, a granice te wyznaczały wcześniejsze parafie: Mariacka, katedralna oraz Opatrzności Bożej.

W latach 1980–1983 na terenach istniejącego wcześniej budynku wzniesiono nowy kościół, który został uroczysto konsekrowany 11 października 1997 roku.

Cmentarze

Na terenie Osiedla Paderewskiego-Muchowca, w miejscu, które w 2011 roku przekształcono w skwer im. Richarda Hotzego, wcześniej znajdował się stary cmentarz ewangelicki. Cmentarz ten został założony w 1856 roku na działce ofiarowanej przez Friedricha Grundmanna, w okolicy obecnej ulicy K. Damrota, zajmując powierzchnię 42 akrów. W późniejszych latach teren cmentarza dwukrotnie zwiększano. Na jego obszarze pochowani zostali założyciele Katowic: Friedrich Grundmann oraz Richard Holtz, którzy byli nadburmistrzami miasta oraz zasłużonymi mieszkańcami regionu.

Cmentarz funkcjonował do 1945 roku, a po II wojnie światowej został zamknięty. W latach 70. XX wieku powstał tu skwer. W 2002 roku zrealizowano projekt upamiętniający dawny cmentarz ewangelików poprzez odsłonięcie tablicy, która honoruje pamięć o pochowanych tam osobach.

Sport i rekreacja

W obrębie Osiedla Paderewskiego-Muchowca można znaleźć wiele ciekawych obiektów, które sprzyjają aktywnemu spędzaniu wolnego czasu. Do najważniejszych z nich należą:

• Camping 215, zlokalizowany przy ul. Murckowskiej 6, zarządzany przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Katowicach,
• Dolina Trzech Stawów oraz Katowicki Park Leśny, które tworzą przestrzeń do aktywności na świeżym powietrzu,
• Hala sportowa przy Szkole Podstawowej nr 4 im. gen. Jerzego Ziętka (ul. Graniczna 46) – to miejsce, gdzie odbywają się zróżnicowane zajęcia sportowe,
• Korty tenisowe Muchowiec, przy ul. Francuskiej 188,
• Ośrodki jazdy konnej, zlokalizowane przy ul. Francuskiej 180a i 182, gdzie Katowicki Klub Jeździecki prowadzi swoją działalność,
• Park Linowy Trzy Maupy, znajdujący się przy ul. Francuskiej 182,
• Pływalnia w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym (ul. I.J. Paderewskiego 46a) – w jej skład wchodzi hala sportowa oraz sala do gimnastyki korekcyjnej,
• Skatepark przy ul. gen. K. Pułaskiego, położony obok pomnika Trudu Górniczego, który oferuje wiele atrakcji dla miłośników tego sportu.

Warto również wspomnieć, że w latach 30. XX wieku w rejonie Muchowca funkcjonowało boisko piłkarskie klubu Erster Fußball Club, które działało do 1945 roku. Po wojnie, teren ten przekształcono w stadion, na którym zbudowano pierwszy tor żużlowy w Katowicach, przynależący do Gwardii Katowice. Z czasem obiekt ten zmieniał swoje oblicze i w 1947 roku powstał tor dla Katowickiego Klubu Motocyklowego oraz sekcji motocyklowej KS Pogoń Katowice. W latach 1957–1966 na jego miejscu znajdowała się stadnina koni Okręgowego Związku Jeździeckiego w Katowicach, a w późniejszym etapie, w latach 1965–1990, działał tam KS Start Katowice. Dziś, w tym miejscu można spotkać korty tenisowe.

W 2007 roku w obrębie osiedla I.J. Paderewskiego zarejestrowano 5 klubów sportowych, a kolejne 2 znajdowały się na Muchowcu. Na początku czerwca 2013 roku, w obrębie Osiedla Paderewskiego-Muchowca, swoją siedzibę miały następujące kluby sportowe:

• Międzyszkolny Klub Sportowy Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (ul. I.J. Paderewskiego 46a),
• Uczniowski Klub Sportowy „4” Katowice (ul. Trzech Stawów 10),
• Uczniowski Klub Sportowy „Akademia Piłkarska Silesia” Katowice (ul. gen. J. Sowińskiego 9/64),
• Klub Sportowy „Klub Hokejowy Hokej 4All” (ul. Graniczna 53/73),
• Klub Sportowy „Volley” Katowice (ul. I.J. Paderewskiego 85/4).

Przez teren tego osiedla prowadzą również interesujące szlaki turystyczne, w tym:

• Katowicki Szlak Spacerowy Park Śląski, łączący Wełnowiec, Śródmieście, Muchowiec, Dolinkę Murckowską oraz Hamerlę,
• Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego, prowadzący z Łubianek przez Siemianowice Śląskie, Katowice (Dolina Trzech Stawów), Mikołów do Orzesza i Rybnik,
• Szlak Parkowy, łączący Park Kościuszki z Katowickim Parkiem Leśnym.

---

Oceń: Osiedle Paderewskiego-Muchowiec

---