Helgoland (Katowice)

Osiedla

Osiedle Helgoland to interesujący przykład architektury pracowniczej w Katowicach, stworzony przede wszystkim dla pracowników huty cynku „Wilhelmina”. Jego powstanie miało miejsce w latach 1890–1905 przy ulicy Lwowskiej 15–28, w dzielnicy Szopienice-Burowiec. Nazwa osiedla wywodzi się od wyspy Helgoland, co jest związane z jego charakterystyczną rzeźbą terenu, gdyż osiedle usytuowane jest na stromej skarpie.

Familoki Helgolandu, charakterystyczne dla tego regionu, zyskały popularność w sztuce, a ich wizerunki można znaleźć w filmach Kazimierza Kutza oraz na obrazach członków Grupy Janowskiej, takich jak Paweł Wróbel. Warto także wspomnieć, że Henryk Bereska, znany poeta i tłumacz, również pochodził z tego osiedla.

Pierwsze zabudowania kolonii, które już nie istnieją, powstały w 1834 roku, a ich głównym celem było zapewnienie mieszkań dla pracowników huty cynku. Właściwa zabudowa Helgolandu ruszyła w latach 90. XIX wieku. Familoki te wyróżniają się stylem historyzmu ceglanego, a ich charakterystyczne elementy architektoniczne obejmują:

  • budynki wykonane z czerwonej cegły,
  • dwupiętrową konstrukcję,
  • spłaszczone dachy,
  • podpiwniczenie obiektów.

W przeszłości za familokami znajdowały się komórki, w których mieszkańcy hodowali zwierzęta gospodarskie. Niestety, w latach 60. XX wieku zostały one zlikwidowane na polecenie władz Katowic. Budynki mieszkalne zostały wzniesione w regularnych rzędach, po obu stronach dawnej Bahnhofstrasse, co tworzyło charakterystyczny obraz osiedla.

Obecnie, budynki Helgolandu znajdują się pod zarządem Administracji Budynków AD3 „Wieczorek” Hutniczo-Górniczej Spółdzielni Mieszkaniowej. Przy osiedlu biegnie żółty szlak rowerowy nr 5, a Helgoland ma również dogodny dostęp do kolejowego przystanku osobowego Katowice Szopienice Południowe.

Przypisy

  1. Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 84.
  2. Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 81.
  3. Leszek Jabłoński (red.), Na trasie Balkan Ekspresu. Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice. Przewodnik po dzielnicach Katowic, Katowice: Urząd Miasta Katowice. Warsztaty Szkolne Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych, 2013, ISBN 978-83-907011-6-5.
  4. Joanna Tofilska, Antoni Steuer, Osady i osiedla, [w:] Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 666, ISBN 978-83-87727-29-1.
  5. Urząd Miasta Katowice: Wędrówka po Szopienicach. www.old.katowice.eu. [dostęp 18.10.2020 r.]
  6. Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. [dostęp 05.10.2020 r.]
  7. Hutniczo-Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa: Administracja Budynków AD3 "Wieczorek". www.hgsm.pl. [dostęp 05.10.2020 r.]
  8. Urząd Miasta Katowice: Katowice na rowery. Trasy. www.katowice.eu. [dostęp 05.10.2020 r.]
  9. OpenStreetMap. Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 05.10.2020 r.]
  10. Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 234, ISBN 83-905115-0-9.
  11. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25.04.2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Załącznik Z I.9 29/36, Miasto Katowice, 2012.

Oceń: Helgoland (Katowice)

★★★★★
Średnia ocena:4.53 Liczba ocen:14