Katowice Szopienice Północne

---

Historia

Powstanie i eksploatacja stacji

Północna kolejowa stacja, położona na granicy Roździenia oraz Szopienic, zyskała swoje początki dzięki utworzeniu w 1868 roku Towarzystwa Kolei Prawego Brzegu Odry. Organizacja ta z sukcesem kontynuowała prace nad budową Kolei Opolsko-Tarnogórskiej. Jej celem było stopniowe rozwijanie linii kolejowej z Wrocławia, kierującej się w stronę Górnego Śląska, przebiegającej przez takie miejscowości jak Kluczbork, Tarnowskie Góry oraz Bytom.

W dniu 15 listopada 1868 roku odsłonięto trasę łączącą Chorzów (Stary) ze Szopienicami oraz kontynuującą w kierunku Muchowca. Warto zaznaczyć, że ta linia nie tylko kończyła się w Szopienicach, ale biegła dalej aż do Dziedzic, tworząc spójną sieć kolejową liczącą łącznie 256,97 km.

W kontekście rozwoju transportu kolejowego w tym regionie, należy wspomnieć o stacji, która została zbudowana w Szopienicach wraz z dużym budynkiem dworca. W roku 1870, podróż pociągiem osobowym z Pszczyny do Szopienic zajmowała 2 godziny i 16 minut, co świadczy o postępie komunikacyjnym witrażującym nowe możliwości dla mieszkańców. Warto dodać, że przeznaczenie kilku dodatkowych przystanków miało na celu wspieranie mieszkańców.

Na początku XX wieku, w regionie na nowo rozwinęła się infrastruktura kolejowa, co miało znaczący wpływ na mobilność mieszkańców. Kolej Górnośląska również postanowiła zainwestować w budowę własnego przystanku, który otwarto w 1870 roku. Od tej chwili mieszkańcy obu dzielnic mogli korzystać z dwóch posterunków, co znacznie skróciło czas przejścia.

Jednak po II wojnie światowej kursy pociągów pasażerskich przez Katowice Szopienice Północne zostały wstrzymane, a ruch pasażerski całkiem zanikł 1 kwietnia 1968 roku. W okresie tym, PKP rozpoczęły proces elektryfikacji linii kolejowych, co znacząco poprawiło efektywność interakcji transportowych. 25 kwietnia 1990 roku nastąpiło uruchomienie trakcji elektrycznej na liniach zmierzających przez stację, co otworzyło nową erę w transporcie kolejowym.

Modernizacja stacji

Dnia 31 maja 2019 roku, PKP Polskie Linie Kolejowe ogłosiły przetarg dotyczący kompleksowej przebudowy stacji Katowice Szopienice Północne. Była to część szeroko zakrojonego projektu modernizacji północnej kolejowej obwodnicy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Po długotrwałym procesie przetargowym, umowę na wykonanie prac podpisano dopiero 4 września 2020 roku. Całkowity koszt realizacji modernizacji ma wynieść około 100 milionów złotych, a terminarz zakończenia przewidziano na pierwszy kwartał 2023 roku.

W ramach planowanych prac przewiduje się wymianę torów oraz rozjazdów, co pozwoli na zwiększenie prędkości pociągów przejeżdżających przez stację do 80 km/h. Nowa infrastruktura obejmie również wymianę sieci trakcyjnej oraz budowę nowej nastawni. Obok modernizacji samej stacji, planowane jest także unowocześnienie pobliskiego wiaduktu kolejowego nad ul. Lwowską, gdzie pojawi się nowy chodnik oraz ścieżka rowerowa, co jeszcze bardziej podniesie komfort komunikacyjny w tej części Katowic.

Infrastruktura

Stacja Katowice Szopienice Północne, zarządzana przez PKP Polskie Linie Kolejowe, funkcjonuje jako stacja techniczna. Została usytuowana na trzech aktywnych liniach kolejowych: nr 161 (stacja początkowa; km osi 0,001), 654 (stacja końcowa; km osi 1,358) oraz 657 (stacja początkowa; km osi 0,001). Na wymienionych trasach odbywa się wyłącznie ruch towarowy, co czyni tę stację wyspecjalizowanym węzłem transportowym.

Katowice Szopienice Północne dysponują 14 torami stacyjnymi o łącznej długości 7516 metrów i 40 rozjazdami, co świadczy o ich rozbudowanej infrastrukturze. Na stacji znajdziemy dwa kluczowe obiekty, które prowadzą ruch kolejowy:

• KSz – nastawnia dysponująca: zlokalizowana przy ul. Wałowej w pobliżu krzyżówki z ul. Lwowską. Jest to dwukondygnacyjny, ceglany budynek z betonowymi fundamentami, przykryty dachówką. Jego wnętrze charakteryzuje się drewnianymi stropami oraz schodami, a także stolarką drzwiową. Budynek ten podlega konserwacji zabytków i jest wyposażony w nowoczesne urządzenia telekomunikacyjne,
• KSz-1 – nastawnia wykonawcza: położona przy ul. Roździeńskiej, w okolicach wiaduktu kolejowego i Bagna. Budowla, podobnie jak KSz, jest dwukondygnacyjna i wykonana z cegły, lecz jej konstrukcja jest stalowa, z betonowymi fundamentami oraz pokryta dachem z papy. Wyposażona w urządzenia telekomunikacyjne, budowla ma również stalowe schody zewnętrzne. Historia tego obiektu sięga 1911 roku.

Do zarządzania ruchem kolejowym na stacji wykorzystywane są mechaniczne urządzenia sygnalizacyjne, zainstalowane w 1905 roku. Na stacji zainstalowano system oświetlenia składający się z 68 lamp, a także elektryczne ogrzewanie rozjazdów, obydwa z 1972 roku.

Dodatkowo, Katowice Szopienice Północne dysponują punktem ładunkowym, co ułatwia obsługę towarów. Wokół stacji znajdują się budynki, które aktualnie są nieużywane lub przekwalifikowane do innych funkcji, w tym lokomotywownię, obrotnicę oraz wieżę wodną. W przeszłości na terenie stacji znajdował się żuraw wodny oraz dwa perony, z których jeden był zadaszony. Wieża wodna, znajdująca się na końcu ul. Wypoczynkowej, posiada zły stan techniczny oraz jest pozbawiona wyposażenia. W jej wnętrzu zachował się zbiornik na wodę, z widocznym na elewacji wodowskazem.

Dworzec kolejowy, zlokalizowany przy placu Ogród Dworcowy, został zbudowany na przełomie lat 80. XIX wieku i jest przykładem architektury w stylu historyzmu ceglanego. Obok dworca, przy ul. Lwowskiej 6, znajduje się dawna poczta kolejowa, również w stylu historyzmu, która powstała równocześnie. Budynek, którym obecnie pełni funkcje mieszkalne, przeszedł proces wpisania do gminnej ewidencji zabytków, posiadając powierzchnię użytkową 217 m² oraz kubaturę 1860 m³.

W 2022 roku dworzec oraz sąsiedni budynek dawnego biura celnego został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/948/2022). W wyniku złożonego odwołania, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego uchylił tę decyzję, co doprowadziło do ponownego rozpatrzenia. W grudniu 2022 roku zespół stacji kolejowej w Katowicach, obejmujący dworzec I klasy oraz towarzyszące mu budynki, ponownie wpisał do rejestru zabytków, co podkreśla jego znaczenie w regionalnej i lokalnej historii.

---

Oceń: Katowice Szopienice Północne

---