UWAGA! Dołącz do nowej grupy Katowice - Ogłoszenia | Sprzedam | Kupię | Zamienię | Praca

Szopienice-Burowiec

Dzielnice

Szopienice-Burowiec to malownicza dzielnica Katowic, zlokalizowana w wschodniej części miasta, nad rzeką Rawą, oddalona o 8 km na wschód od serca aglomeracji. Dzielnicę tworzy kilka głównych obszarów, w tym Burowiec oraz Szopienice, a także szereg wyodrębnionych kolonii i osad, takich jak: Bagno, Borki, Drugie Szopienice, Helgoland, Morawa, Roździeń, Pauls, Stawiska (północna część), Traugott, Uthyman oraz Wilhelmina, w połączeniu z powojennymi osiedlami mieszkaniowymi, takimi jak Morawa i Przedwiośnie.

Początki osadnictwa w rejonie Szopienic-Burowca sięgają XIII wieku. Wówczas zakładano Roździeń oraz Szopienice, które zostały po raz pierwszy wzmiankowane w 1360 roku. Te obszary w tamtym czasie rozwijały się jako osady rolnicze, a w Roździeniu powstała kuźnia, której właścicielem od 1595 roku był Walenty Roździeński. W XVIII wieku z kolei rozwijał się Burowiec. Od I połowy XIX wieku zaczęła się dynamiczna industrializacja, a na terenach współczesnej dzielnicy powstały kopalnie węgla kamiennego oraz huty cynku i ołowiu, co wiązało się także z rozwojem infrastruktury kolejowej oraz tramwajowej.

W kontekście historii militarnej, warto wspomnieć, że podczas III powstania śląskiego w 1921 roku Szopienice pełniły rolę siedziby Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych. 1 grudnia 1930 roku zrealizowano administracyjną fuzję Szopienic i Roździenia, tworząc gminę Szopienice, która 1 stycznia 1947 roku uzyskała status miasta. Z kolei w 1951 roku doszło do przyłączenia Burowca, a 31 grudnia 1959 roku całe miasto Szopienice zostało włączone do Katowic.

Po 1989 roku, wskutek przeprowadzonych reform i restrukturyzacji, Huta Metali Nieżelaznych „Szopienice” zakończyła swoją działalność, jednak dzielnica dalej zachowuje swoje znaczenie jako ważny ośrodek przemysłowy. Ważne arterie komunikacyjne dzielnicy to droga krajowa nr 79 oraz ekspresowa S86, które przebiegają wzdłuż północnej i południowej granicy. W centrum Szopienic-Burowca przechodzi jedna z kluczowych linii kolejowych w Polsce, łącząca Katowice z Warszawą Zachodnią.

Na koniec warto podkreślić, że w 2007 roku populacja Szopienic-Burowca wyniosła 17 139 mieszkańców, co stanowiło 5,4% ludności całych Katowic. Dzielnica, z bogatą historią, pozostaje interesującym miejscem zarówno pod względem kulturowym, jak i przemysłowym.

Geografia

Położenie

Szopienice-Burowiec to dzielnica usytuowana w ramach województwa śląskiego, która pełni funkcję jednostki pomocniczej w obrębie miasta Katowice, noszącej numer 15. Znajduje się ona w północno-wschodniej części Katowic, oddalona o około 8 km od centrum tego miasta.

Granice Szopienic-Burowca obejmują sąsiednie dzielnice Katowic oraz tereny Sosnowca i Mysłowic. Od północy styka się z Dąbrówką Małą oraz Sosnowcem, w tym dzielnicami: Milowice, Stary Sosnowiec oraz Śródmieście. Od wschodu graniczy z Mysłowicami, konkretnie z dzielnicami takimi jak Piasek i Bończyk-Tuwima. Od południa sąsiaduje z Janowem-Nikiszowcem, a od zachodu z Zawodziem.

Granice dzielnicy wyznaczają ulice oraz tereny naturalne, które kształtują charakter tego rejonu:

  • Na północy: przebiegają ulicą W. Roździeńskiego do granicy miasta z Sosnowcem na Brynicy, a następnie wzdłuż trasy dawnej Północnej Magistrali Piaskowej.
  • Od wschodu: granice z Katowicami i Mysłowicami prowadzą przez staw Hubertus III do ulicy Wiosny Ludów.
  • Na południu: granica biegnie wzdłuż ulic bardzo zróżnicowanych w kierunku większych arterii miejskich.
  • Od zachodu: granice są wyznaczone przez ulice do nurtu rzeki Rawa, a następnie prowadzą po terenach przemysłowych do granicy z innymi dzielnicami.

Według klasyfikacji Jerzego Kondrackiego, Szopienice-Burowiec leży w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13), który stanowi południową część Wyżyny Śląskiej, część podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska. Z historycznego punktu widzenia, dzielnica ta ulokowana została we wschodniej części Górnego Śląska.

Geologia

Szopienice-Burowiec leżą w zapadlisku górnośląskim, gdzie obszar ten wykazuje budowę zrębową. Na przełomie dewonu i karbonu paleozoiczne podłoże Wyżyny Śląskiej uległo przekształceniu. W procesie tym zlepińce, piaskowce oraz łupki ilaste z bogatymi pokładami węgla kamiennego zaczęły wypierać pierwotne warstwy geologiczne.

W Szopienicach-Burowcu karbońskie utwory, jako powierzchniowe, występują w kilku lokalizacjach. Znaczniejsze obszary znajdują się na styku granic Szopienic-Burowca i Janowa-Nikiszowca, w rejonie Stawisk, oraz na terenie dawnych zakładów przemysłowych, w tym Huty Metali Nieżelaznych przy ul. K. Woźniaka. Obszary te składają się z rudzkich warstw (piaskowce, łupki szare, zlepińce z węglem), a także warstw siodłowych i grodzieckich, które występują bliżej stawów Borki.

W plejstocenie, obszar Szopienic-Burowca był pokryty lądolodem prawdopodobnie w dwóch epokach: podczas zlodowacenia Sanu i Odry. Gliny zwałowe pozostawione pozostały głównie w zachodniej części, natomiast wschodnia strona tego obszaru, w tym Szopienice-Burowiec, uległa częściowemu zdenudowaniu.

W obecnych czasach, w szczególności w dolinach rzek, następuje kontynuacja procesu erozji osadów plejstoceńskich, co prowadzi do powstania niskich, wielopoziomowych tarasów. Osady holoceńskie są obecne wzdłuż doliny rzek Rawy i Brynicy.

Rzeźba terenu

Szopienice-Burowiec to obszar Wyżyny Śląskiej, w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13). Teren ten charakteryzuje się niewielkim zróżnicowaniem, z najwyższym punktem na około 270 m n.p.m. rozciągającym się od cmentarza ewangelickiego przez wieżę wodną do osiedla w rejonie ul. Letniej. Najniższy punkt, osiągający około 250 m n.p.m., położony jest przy granicy z Sosnowcem w rejonie stawu Borki.

Na terenie dzielnicy występuje różnica poziomów wynosząca blisko 20 metrów. Zachodnia i południowa część Szopienic-Burowca przynależy do Wyżyny Siemianowickiej, która opada w stronę Obniżenia Rawy. Natomiast wschodnia strona, w kompleksie stawów Szopienice-Borki, to obszar Kotliny Mysłowickiej. W okolicy granicy z Janowem przechodzi on dalej na południe w Płaskowyż Murcek.

Terény te są silnie przekształcone przez działalność ludzi, głównie związaną z osadnictwem oraz eksploatacją surowców mineralnych, zwłaszcza węgla. Ponadto, wzniesienia są usiane formami rzeźby terenu stworzonymi przez człowieka, takimi jak nasypy drogowe czy kolejowe. Większość obszaru dzielnicy została zintensyfikowana przez działalność antropogeniczną, jednak niektóre z terenów, głównie na wzniesieniach, zachowały swoje naturalne cechy.

Gleby

W przypadku lutra Szopienic-Burowca, ze względu na intensywną antropopresję, gleby są mocno przekształcone przez ingerencję człowieka, co prowadzi do powstania gleb antropogenicznych, w których wpływ działalności ludzkiej jest dominujący. W północnej części dzielnicy (rejon Burowca) dominują gleby formowane z glin zwałowych, podczas gdy południowa strona charakteryzuje się piaskami naglinowymi.

Te rodzaje gleb, z powodu urbanizacji i rozwoju przemysłowego, w znacznej części doznały degradacji i zniszczenia. Wiele z nich jest także skażonych metalami ciężkimi, a problem ten dotyczy również obszarów leśnych.

W Szopienicach-Burowcu przeważają gleby czwartej klasy bonitacyjnej, zajmujące dużą powierzchnię. W pewnych obszarach, na przykład w rejonie Burowca, gleby osiągają kategorię III klasy, na którą wpływ mają ulice Szronowa oraz Hallera.

Klimat i topoklimat

Klimat Szopienic-Burowca jest generalnie zbliżony do klimatu całych Katowic, jednak zmodyfikowany przez lokalne czynniki topoklimatyczne. Dominują tutaj klimaty umiarkowane przejściowe, z przewagą wpływów oceanicznych. W kraju przeważają wiatry zachodnie, które występują w około 60%, a pozostałe to wschodnie i południowe.

Wielolecia 1961–2005 odnotowano średnią temperaturę roczną 8,1 °C na pobliskiej stacji w Muchowcu. Występuje także zjawisko miejskiej wyspy ciepła, które wprowadza lokalne modyfikacje temperatury powietrza. Lipiec uchodzi za najcieplejszy miesiąc (średnio 17,8 °C), podczas gdy styczeń notuje temperatury w okolicy –2,2 °C. W badanym okresie średnie roczne usłonecznienie wynosiło 1474 godzin, a suma opadów za lata 1951–2005 wyniosła 713,8 mm.

Topoklimat obszaru jest uzależniony od stopnia zalesienia, urbanizacji oraz lokalizacji względem dolin rzecznych. W wyżej położonych rejonach, w większej odległości od dolin rzek, występują korzystne warunki klimatyczne. W rejonie dolin Rawy, Brynicy oraz w okolicach stawów naturalne warunki są niekorzystne z uwagi na częstsze zjawiska mgieł oraz przymrozków, co wpływa negatywnie na lokalne mikroklimaty.

Wody powierzchniowe i podziemne

Obszar Szopienic-Burowca znajduje się w zlewni Wisły, krążąc wokół trzech rzek: Brynicy (północno-zachodnia część Burowca, rejon Borek i stawów Szopienice-Borki), Rawy (zachodnia i środkowa część) i Boliny (rejon Wilhelmina i Stawisk). Brynica kieruje się w stronę granicy z Mysłowicami, gdzie na niektórych fragmentach rzeka stanowi granicę północno-wschodnią miasta.

Średni przepływ Brynicy w Szabelni przy prawdopodobieństwie 50% wynosi 18,6 m³/s. Z kolei Rawa, płynąca z zachodu na wschód, jest widoczna w obrębie dzielnicy między zajezdnią tramwajową a Oczyszczalnią Ścieków Gigablok, a następnie biegnie równolegle do ulic i stawów, uniemożliwiając kontakt hydrauliczny z innymi wodami.

Jakość wód Brynicy i Rawy klasyfikowana jest jako V klasa czystości, co oznacza, że ich stan jest bardzo zły z powodu obecności zanieczyszczeń bakteriologicznych. Na terenie dzielnicy zlokalizowanych jest 15 miejsc, gdzie odpływają ścieki, głównie komunalne, do rzeki Rawa.

Wschodnia część Szopienic-Burowca oraz tereny Wilhelminy i Stawisk przynależą do zlewni Boliny. W tym zakresie, sieć hydrograficzna obszaru jest głęboko zantropogenizowana, co związane jest z działalnością górniczą i związanym z nim osiadaniem terenu. Na terenie leżą zespoły stawów Szopienice-Borki, a największy staw w Katowicach nosi imię Morawa. Stawy te są rezultatem samoczynnego wypełnienia się wodą dawnego wyrobiska, do którego doszło w latach 50. i 60. XX wieku. W Szopienicach-Burowcu można zobaczyć następujące zbiorniki wodne:

NazwaPowierzchnia [ha]Zlewnia
Borki11,23bezodpływowy obszar
Burowiec0,34Rawa
Hubertus I6,93bezodpływowy obszar
Hubertus II18,68bezodpływowy obszar
Hubertus III14,23bezodpływowy obszar
Morawa35,3bezodpływowy obszar

Przyroda i ochrona środowiska

Obszar Szopienic-Burowca należy do najbardziej przekształconych w granicach Katowic, głównie z powodu intensywnej działalności przemysłowej, która wpłynęła na duże zanieczyszczenie gleb (szczególnie metalami ciężkimi) i wód. Nieurbane obszary zajmują ponad 55 ha, a nieużytki i dzika zieleń prawie 110 ha. Brak jest tu lasów, a obszary o zdewastowanej strukturze funkcjonalno-przestrzennej obejmują północ dzielnicy od Burowca do stawów Hubertus.

Znajduje się tu również cenne przyrodniczo miejsce – zespół przyrodniczo-krajobrazowy Szopienice-Borki, o powierzchni 157 ha, utworzony w listopadzie 1999 roku. Rejon ten, obejmujący stawy Borki, Morawa i Hubertus, znany jest z dużej różnorodności biologicznej, gdzie żyją chronione gatunki roślin i zwierząt.

W wodach zbiorników występuje wiele gatunków ryb, takich jak płoć, wzdręga, okoń, szczupak, leszcz oraz karaś. Ponadto, brzegi stawów porośnięte są szuwarami, które są schronieniem dla wielu gatunków ptaków, w tym łabędzi, krzyżówek i czernic. W obszarze tym znajduje się lokalizacja największej kolonii lęgowej mewy śmieszki w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Na tym terenie żyją też zagrożone gatunki ssaków, jak piżmaki amerykańskie, jeże, łasice oraz różne gryzonie. Roślinność wokół stawów obejmuje zbiorowiska wierzbowo-topolowe. Rejon ten jest także popularnym miejscem rekreacyjnym dla mieszkańców, w tym rowerzystów, wędkarzy i entuzjastów koni.

Z uwagi na intensywne przekształcenia środowiska, roślinność potencjalna jest w większości nieznana. Na obszarach związanych z dolinami rzek występują łęgi olszowe, a na terenach zdewastowanych dominują rośliny synantropijne, w tym byliny oraz inna niska flora, która z reguły pojawia się w siedliskach ruderalnych.

Na obszarze Szopienic-Burowca znajduje się jeden pomnik przyrody – kasztanowiec zwyczajny, wyższy na 15 metrów i o girlandzie 218 cm, usytuowany na placu Ogród Dworcowy, który został ustanowiony jako pomnik przyrody w czerwcu 2017 roku.

Powierzchnia zieleni urządzonej przekracza 28 ha, a obszary te obejmują liczne skwery oraz parki, takie jak:

Na terenie Szopienic-Burowca znajdują się również ogrody działkowe, prowadzone przez Delegaturę Katowice Śląskiego Okręgowego Zarządu Polskiego Związku Działkowców.

NazwaLokalizacjaPowierzchnia (ha)Liczba działek (2007)
Bratek, Kolonia 3ul. Kuśnierska0,145
Roździanka, Kolonia 1ul. Siewna3,3260
Roździanka, Kolonia 2ul. Brynicy0,2410
Roździanka, Kolonia 3ul. J. Kantorówny0,125
Słońceul. L. Zamenhofa1,1960

Historia

W celu poznania pełnej historii, zachęcamy do zapoznania się z artykułami: Burowiec oraz Roździeń. Dowiecie się tam o bogatej przeszłości tych miejscowości.

Początki

Roździeń oraz Szopienice to wsie, które mają swoje korzenie sięgające XIII wieku. Najstarsza znana wzmianka o nich pochodzi z 1360 roku, zapisanej w akcie darowizny, kiedy to książę raciborski Mikołaj II ofiarował te tereny Ottonowi z Pilicy. Niestety, w 1430 roku, wsie te doświadczyły zniszczeń podczas wojen husyckich, a przez wiele lat pozostawały niezamieszkane.

Roździeń, w odróżnieniu od Szopienic, utrzymywał się jako wolne sołectwo aż do połowy XVI wieku, kiedy to został wykupiony przez Stanisława Salomona. W tym samym roku nad Roździanką (Rawą) oraz Żabińcem powstała kuźnica zorganizowana przez kuźnika Szycha.

Warto nadmienić, że z Roździenia pochodzi jeden z najstarszych śląskich podręczników metalurgicznych, autorstwa Walentego Roździeńskiego, zatytułowany Oficcina ferraria abo hutá i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego, który ukazał się w Krakowie w 1612 roku. Walenty nabył kuźnię w 1595 roku, lecz kwestie związane z prawami szlacheckimi prowadziły do konfliktów, co sprawiło, że z Roździenia ostatecznie w 1596 roku pozostała jedynie rodzina kuźnika.

Szopienice zaczęły znów przyciągać osadników w latach 70. XVI wieku, stając się małą osadą rolniczą, na której prowadzono także hodowlę zwierząt. Osada, na początku powstała na prawie niemieckim, miała własny samorząd gminny aż do 1614 roku, kiedy to przeszła w ręce spadkobierców Katarzyny Salomonowej. W 1656 roku zarówno Szopienice, jak i Roździeń stały się własnością rodziny Mieroszewskich, której to przynależały przez blisko dwieście lat.

W XVIII wieku na terenach wsi Dąbrówka Mała, blisko trakcji łączącej Mysłowice i Siemianowice (obecnie ul. J. Hallera) została założona osada Burowiec, która zmieniała kilku właścicieli, w tym rodzinę Salomonów i Mieroszewskich, aż w 1839 roku przeszła w ręce Marii i Franza Winclerów oraz ich córki Valeski z mężem Thiele-Wincklerem.

Okres rewolucji przemysłowej (XIX wiek)

W I połowie XIX wieku nastąpił dynamiczny rozwój przemysłu w Burowcu, Roździeńiu oraz Szopienicach. W 1834 roku uruchomiono Hutę Cynku Wilhelmina, przemianowaną później na Hutę Metali Nieżelaznych Szopienice, założoną przez spółkę Georg von Giesches Erben. Wkrótce przy granicy z Janowem powstała kolonia robotnicza Wilhelmina.

W 1836 roku wybudowano pierwszą utwardzoną drogę, która łączyła Katowice z Mysłowicami przez kolonię Wilhelmina (dzisiejsza ul. Krakowska). Dwa lata później zainaugurowano budowę huty cynku Paul (późniejszy Paweł), a w 1856 roku rozpoczęto wydobycie węgla kamiennego w kopalni Abendstern, przemianowanej później na Jutrzenka.

Na terenie Szopienic powstawały kolejne kopalnie, m.in. Edwin, Teichmannshoffnung oraz Abendroth. W latach 1860–1865 została utworzona kolonia Morawa. Około 1890 roku w rejonie ul. Lwowskiej utworzono osiedle familoków, znane jako kolonia Helgoland.

W 1864 roku uruchomiono produkcję w hucie srebra i ołowiu Walther-Croneck oraz żelaza Dietrich, zlokalizowanej w rejonie obecnego skrzyżowania ul. Obrońców Westerplatte, Bednarskiej i Morawa. Na terenie Roździenia powstawały kopalnie, takie jak Louisensglück, Elfriede oraz Guter Traugott.

W 1868 roku na linii Kolei Prawego Brzegu Odry otwarto stację Szopienice Północne, a w 1870 roku również przystanek kolejowy Szopienice Południowe na linii Katowice – Mysłowice/Sosnowiec, co znacznie usprawniło komunikację.

Rok 1900 przyniósł budowę linii tramwajowej, która łączyła Królewską Hutę przez Hajduki (dzisiaj Chorzów-Batory), Katowice oraz Zawodzie z Mysłowicami.

Dnia 24 lutego 1872 (czy też 1 lipca 1871) utworzono rzymskokatolicką parafię w Roździeniu, przekształconą w 1920 roku w parafię szopienicką. Kamień węgielny pod budowę kościoła św. Jadwigi Śląskiej poświęcono 15 października 1884 roku, a budowę ukończono w 1887 roku, koncelebracja odbyła się 1 maja 1902 roku.

W latach 1876–1877 w Burowcu wzniesiono budynek szkolny, do którego w 1899 roku uczęszczało 312 dzieci. Cmentarz ewangelicki powstał w 1888 roku, natomiast budowa ewangelickiego kościoła Zbawiciela rozpoczęła się 13 marca 1899 roku, a poświęcenie miało miejsce 6 marca 1901 roku.

W końcu XIX wieku doszło do integracji Szopienic i Roździenia, co doprowadziło do powstania centrum handlowego oraz rozwoju infrastruktury edukacyjnej w obrębie ulic Lwowskiej, H. Bednorza i Kantorówny.

W latach 1882–1887 w Roździeniu podjęto działalność dyrekcji zarządzającej hutami i kopalniami Georg von Giesches Erben. U schyłku XIX wieku w rejonie ulic H. Bednorza i Obrońców Westerplatte powstał duży browar, którego właścicielem był Mokrski, mieszkaniec Roździenia. Natomiast 1 stycznia 1912 roku dziełem Georg von Giesches Erben była inauguracja pierwszej hali huty cynku Uthemann.

Powstania śląskie i plebiscyt

Ważnym momentem w historii regionu były powstania śląskie, w których aktywnie uczestniczyli mieszkańcy Roździenia i Szopienic. Obszary te miały istotne znaczenie strategiczne, położone blisko granicy, co umożliwiało kontakt z odrodzonym państwem polskim. W wyniku plebiscytu 70% mieszkańców Szopienic opowiedziało się za przyłączeniem do Polski, a Roździeń uzyskał 5696 głosów za tym samym.

W 1921 roku przy ul. Lwowskiej 2 (obecnie gmach VI Liceum Ogólnokształcącego im. J. Długosza) siedzibę miały osoby związane z Wojciechem Korfantym oraz Naczelną Komendą Wojsk Powstańczych III powstania. Powstańcy z tych osad brali udział w walkach o Kędzierzyn oraz pod Górą Św. Anny. Polskie wojsko wkroczyło do Szopienic 20 czerwca 1922 roku.

Lata międzywojenne i II wojna światowa

W latach międzywojennych miały miejsce istotne zmiany administracyjne. W 1924 roku zlikwidowano obszary dworskie, przekształcając je w część Szopienic. Połączenie Szopienic oraz Roździenia nastąpiło 1 grudnia 1930 roku, tworząc Gminę Roździeń-Szopienice, którą 14 stycznia 1934 roku przekształcono na gminę Szopienice. W tym czasie zrealizowano także projekty budowlane, w tym ratusz i inne budynki przy ul. Wiosny Ludów.

Okres kryzysu gospodarczego przyniósł w regionie liczne protesty, w tym w hucie Uthemann i fabryce Ropag, które były inicjowane przez lokalnych komunistów. Pamiętną datą w Roździeniu stał się rok 1935, kiedy to po reaktywowaniu kopalni Szczęście Luizy miały miejsce strajki.

W 1939 roku uchwalono ustawę Sejmu Śląskiego, dzięki której Szopienice miały uzyskać prawa miejskie. Mimo to, z uwagi na okupację niemiecką, decyzja weszła w życie dopiero po wojnie, 1 stycznia 1947 roku. W tym międzyczasie, we wrześniu 1939 roku, Szopienice znalazły się pod kontrolą niemiecką, a ich mieszkańcy doświadczali terroru hitlerowskiego, szczególnie w komisariacie policji przy ul. Lwowskiej 15. Miasto zostało wyzwolone przez jednostki Armii Czerwonej 27 stycznia 1945 roku.

Lata powojenne

W latach 1945–1946 Szopienice stały się siedzibą gminy wiejskiej. Na początku 1951 roku gmina miejska została zlikwidowana, przekształcając obszar w powiat miejski Szopienice. Ostatecznie, 31 grudnia 1959 roku, Szopienice zostały włączone do Katowic.

W czerwcu 1992 roku obchody 70. rocznicy przyłączenia Górnego Śląska do Macierzy zgromadziły wielu gości, w tym arcybiskupa Damiana Zimonia oraz wojewodę katowickiego Wojciecha Czecha. Zmaterializowano wtedy Pomnik Powstańca Śląskiego, którego lokalizacja znajduje się na placu Powstańców Śląskich.

Niestety, 27 stycznia 2023 roku miał miejsce tragiczny wybuch w budynku plebanii ewangelicko-augsburskiej wspólnoty parafialnej, co doprowadziło do śmierci dwóch osób, a sam budynek uległ całkowitemu zniszczeniu.

Demografia

Przedstawione dane dotyczące liczby osób zamieszkujących obszar dzisiejszej dzielnicy Szopienice-Burowiec dostarczają interesujących statystyk. Odnotowane informacje sięgają końca XVIII wieku, kiedy to w Roździeniu w 1783 roku mieszkało 114 osób, a Szopienice w 1784 roku miały 74 lub 79 mieszkańców w zależności od źródła. W 1819 roku populacja w Szopienicach wzrosła do 189, a w 1830 roku wynosiła 196. Kiedy Roździeń zamieszkiwało 392 osoby, dane z 1861 roku pokazują znaczący wzrost, z 1 637 rzymskich katolików w Roździeniu (93,2% mieszkańców), 67 ewangelików oraz 52 Żydów. W Szopienicach w tym samym roku 1 760 osób to katolicy (94,2%), 79 ewangelików, natomiast 29 to osoby wyznania mojżeszowego.

Analityka ludności obu wsi wskazuje na ich przyspieszony rozwój, szczególnie na przełomie XIX i XX wieku. W 1885 roku Roździeń zamieszkiwało już 4 782 osoby, na obszarze dworskim 998 osób, a w Szopienicach to już 4 481 mieszkańców oraz 1 440 na obszarze dworskim. Również w Bagnie mieszkały 472 osoby, natomiast w Borkach 1 253. W Burowcu, w 1890 roku zanotowano już 2 081 mieszkańców. W 1910 roku łączna liczba ludności Roździenia i Szopienic osiągnęła 22 148 mieszkańców, w tym w Roździeniu 10 392, a w Szopienicach 9 729.

Po roku 1988 zaobserwowano ciągły spadek liczby mieszkańców Szopienic-Burowca. W tym roku, w aktualnych granicach dzielnicy, mieszkało 19 354 osoby z wyrównaną strukturą wiekową. W 2007 roku liczba ta spadła do 17 139, przy czym najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku 15–29 lat. Statystyki z 2015 roku wykazały już tylko 14 900 mieszkańców, a szczegółowa struktura wieku oraz płci ludności z tego roku pokazana jest w zestawieniu obok.

Warto również zauważyć, że dane na temat liczby ludności w Roździeniu i Szopienicach (bez Burowca) do 1939 roku oraz dla Dzielnicy nr 15 Szopienice-Burowiec od 1988 roku są przedstawione w wykresie poniżej:

Uwagi i źródła danych obejmują: 1783 (Roździeń); 1784 (Szopienice, w innym źródle 74 osoby); 1830; 1855; 1861; 1885 (bez obszarów dworskich Roździenia i Szopienic, 2438 osób); 1890 (łącznie z kolonią Wilhelmina 6177 osób); 1905; 1910; 1939 (stan na 17 maja); 1988; 2005; 2010; 2015; 2019.

Struktura płci i wieku ludności Szopienic-Burowca
(stan na 31 grudnia 2015 roku)
Wiek/
l. ludności		0–18 lat18-60/65 latpowyżej
60/65 lat		Razem
Ogółem28179355272814900
kobiety1423451819557896
mężczyźni139448377737004
Wskaźnik
feminizacji		10293253113

Polityka i administracja

Obszary Roździenia oraz Szopienice mają długą i ciekawą historię, sięgającą aż 1360 roku. W wyniku licznych transakcji majątkowych, te tereny zmieniały swoich właścicieli przez wieki. W 1474 roku książę Wacław III rybnicki, oddał Roździeń w zastaw wojewodzie sandomierskiemu, Jakubowi z Dębna. Interesującym zwrotem akcji jest również moment, gdy w 1536 roku Stanisław Salomon wszedł w posiadanie nowo uformowanych dóbr mysłowickich, na które składały się zarówno Roździeń, jak i Szopienice. Teren ten zdobył, odkupiwszy go od Jana Turzona.

Warto zauważyć, że dziesięć lat później, Salomon wykupił sołectwo Roździenia, co oznaczało nabycie uprawnień samorządowych we wsi. Szopienice funkcjonowały z kolei jako wolne sołectwo do 1614 roku, kiedy to przeszło pod kontrolę spadkobierców Katarzyny Salomonowej. W 1656 roku, obie wsie zostały nabyte przez Krzysztofa Mieroszewskiego w drodze licytacji i pozostały w rękach tej rodziny aż do 1839 roku, kiedy nową właścicielką została Maria Winckler.

Jednocześnie Burowiec, który wyłonił się z terenów Dąbrówki Małej, również przeszedł przez różne ręce rodów, w tym Salomonów oraz Mieroszewskich. Po 1839 roku, wieś weszła w posiadanie rodzin Wincklerów, a właściwie Maria i Franz Winckler, a potem ich córki Valeski i Thiele-Wincklera. Na początku XX wieku Burowiec stał się częścią gminy Dąbrówka Mała.

W 1924 roku zlikwidowano tereny dworskie, a jeden z nich włączono do Szopienic. Z kolei 1 grudnia 1930 roku, Szopienice oraz Roździeń połączono w jedną gminę o nazwie Roździeń-Szopienice. 14 stycznia 1934 roku, przemianowano ją na gminę Szopienice. W tym czasie powstał budynek ratusza, który umiejscowiono przy ul. Wiosny Ludów 24.

Na mocy ustawy Sejmu Śląskiego z dnia 10 lipca 1939 roku, Szopienice uzyskały status miasta z dniem 1 stycznia 1940, jednakże z uwagi na wybuch II wojny światowej, wszelkie zapisy zaczęły obowiązywać dopiero 1 stycznia 1947 roku. Od 1 grudnia 1945 r. do 31 grudnia 1946 r. Szopienice pełniły funkcję siedziby gminy wiejskiej. Następnie, 1 kwietnia 1951 r. zniesiono gminę miejską, tworząc powiat miejski Szopienice, do którego przyłączono wówczas gminy Dąbrówka Mała, w tym Burowiec oraz Janów. Po pewnym czasie, 31 grudnia 1959 roku, Szopienice zostały włączone do Katowic.

W dniu 1 stycznia 1992 roku, w Katowicach powstały 22 Pomocnicze Jednostki Samorządowe, wśród których znalazła się Szopienice-Burowiec. 29 września 1997 roku, Rada Miejska Katowic uchwaliła nowy podział jednostek pomocniczych, zaliczając Szopienice-Burowiec jako 15. jednostkę z wyznaczonymi granicami.

W wyborach do rady miasta, Szopienice-Burowiec przynależy do okręgu nr 2, w skład którego wchodzą również Dąbrówka Mała, Janów-Nikiszowiec, Giszowiec oraz Murcki. W latach 2018–2023 okręg ten przedstawiał 5 radnych w Radzie Miasta.

W obrębie dzielnicy działa Rada Dzielnicy nr 15 Szopienice-Burowiec, mająca siedzibę w dawnym budynku Urzędu Gminy Szopienice przy ul. Wiosny Ludów 24. Rada wykonuje swoje zadania na podstawie statutu uchwalonego przez Radę Miasta Katowice w dniu 28 lutego 2005 roku. Składa się z 15 radnych, a trwałość kadencji Rady i Zarządu jest określona na 4 lata. W kadencji 2018–2024 przewodniczącym Rady został Jan Flasza, a przewodniczącym Zarządu w latach 2018–2023 był Piotr Łączniak, a w 2023 roku jego pieczę przejął Tomasz Rokicki. Rada szczyci się wykorzystywaniem dawnego herbu gminy Szopienice.

W okresie kadencji V (2014–2018), Rada zorganizowała szereg inicjatyw, stawiając na poprawę bezpieczeństwa oraz budowę obiektów sportowych i rekreacyjnych w dzielnicy. Ponadto, zaangażowała się w organizację festynów, brała udział w uroczystościach oraz wspierała różnorodne inicjatywy społeczne.

Gospodarka

Gospodarka Szopienic-Burowca, Burowiec oraz Roździeń jest ściśle związana z przemysłem, które rozwijało się na tym obszarze od czasów rewolucji przemysłowej w XIX wieku. Wówczas górnictwo węgla kamiennego oraz hutnictwo cynku stały się kluczowymi gałęziami działalności w regionie. Miejscem pionierskim dla przemysłu cynkowego była huta Wilhelmina, założona w 1834 roku przez koncern Georg von Giesches Erben. Wkrótce powstały kolejnych kilka zakładów, a w 1912 roku rozpoczęła działalność nowoczesna huta cynku Uthemann.

Po II wojnie światowej nastąpiły zmiany strukturalne i zakłady zostały upaństwowione. W 1972 roku Huta Metali Nieżelaznych Szopienice zyskała nową nazwę po restrukturyzacji. Warto zaznaczyć, że obok tych przykładów działalności przemysłowej, w regionie działały także zakłady tłuszczowe, z których powstały Śląskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego, aktualnie znane jako Unilever.

Przemiany gospodarcze po 1989 roku doprowadziły do likwidacji Huty Metali Nieżelaznych Szopienice, która przestała funkcjonować 26 września 2008 roku. W tym czasie jednak powstały nowe zakłady przemysłowe oraz rozwinął się sektor usług. Wśród najbardziej znaczących przedsiębiorstw w Szopienicach-Burowcu można wymienić:

  • BATERPOL. Zakład Ołowiu (ul. Obrońców Westerplatte 108) – zajmujący się utylizacją akumulatorów, produkcją ołowiu rafinowanego oraz stopów ołowiu,
  • ELBUD (ul. H. Bednorza 19) – specjalizujący się w budownictwie elektroenergetycznym wysokich i najwyższych napięć,
  • Odlewnia Metali Szopienice (ul. K. Woźniaka 24) – wydzielona z Huty Metali Nieżelaznych Szopienice w 2001 roku, która produkuje półprodukty z miedzi oraz odlewy różnych metali,
  • Rockwell Automation Polska (ul. Roździeńskiego 49) – firma związana z automatyką przemysłową i rozwiązaniami informatycznymi,
  • Unilever Polska (ul. Kołodziejska 2) – zakład produkcyjny zajmujący się m.in. konfekcjonowaniem herbaty i jeden z czterech zakładów Unilevera w Polsce.

Warto zauważyć, że dzielnica ta posiada jeden z największych w Katowicach udziałów terenów produkcyjno-usługowych, który w 2007 roku wynosił 14,02% ogólnej powierzchni (116,7 ha). Wciąż prowadzona jest działalność rolnicza, z powierzchnią upraw wynoszącą 29,26 ha, co stanowi 3,52% ogólnej powierzchni dzielnicy, a jej znaczenie jest znaczące na tle całego miasta Katowice, gdzie wyprzedzają jedynie Zarzecze oraz Podlesie. Produkcja rolna koncentruje się głównie pomiędzy Roździeniem a Borkami, a także na północ od Borek, obejmując tereny przy ul. J. Korczaka.

Według danych na koniec grudnia 2013 roku, w dzielnicy zarejestrowano 1738 podmiotów gospodarczych w systemie REGON, co daje 3,8% wszystkich podmiotów w Katowicach, wyróżniając się znaczną liczbą mikroprzedsiębiorstw. Niestety, liczba osób bezrobotnych wyniosła w tym czasie 909, co było najwyższym wynikiem na tle wszystkich 22 katowickich dzielnic.

W Szopienicach-Burowcu działalność handlowa, w tym głównie wielkopowierzchniowa, odgrywa ogromną rolę. Wśród kluczowych punktów handlowych wymienić można:

  • Castorama (al. W. Roździeńskiego 198) – jeden z pierwszych marketów budowlanych w regionie,
  • Centrum Handlowe Dąbrówka (al. W. Roździeńskiego 200) – łączy w sobie hipermarket Carrefour z innymi punktami usługowymi i gastronomicznymi,
  • Selgros Cash & Carry Katowice (ul. Lwowska 32) – centrum handlu hurtowego, będące częścią ogólnopolskiej sieci.

W regionie wykształciły się także dwa lokalne ośrodki usługowo-handlowe. Jedną lokalizację zidentyfikować można na pograniczu Roździenia i Burowca, w rejonie ulic: Hallera oraz Obrońców Westerplatte, zaś drugi znajduje się w obrębie pl. Powstańców Śląskich oraz ulic Obrońców Westerplatte i Bednorza. Według stanu na październik 2020 roku, znajdują się tam także dwa dyskonty: Biedronka (ul. H. Bednorza 2a) oraz Lidl (ul. Lwowska 21).

Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w energię elektryczną dla mieszkańców Szopienic-Burowca zapewniane jest poprzez system sieci wysokich napięć 110 kV, który jest skomunikowany z sąsiednimi elektrowniami. Energia ta jest rozprowadzana za pośrednictwem stacji elektroenergetycznych, a na obszarze tej dzielnicy funkcjonują dwie takie stacje: Szopienice znajdująca się przy ul. Brynicy oraz Szopienice Wschód (w obrębie likwidowanej Huty Metali Nieżelaznych Szopienice). Zachodnią część tej dzielnicy przecina sieć o napięciu 220 kV, która łączy Łagisz z Byczyną oraz Halembą, a także z Kopaniną w Katowicach. Warto zaznaczyć, że średnie zużycie energii elektrycznej na mieszkańca w Katowicach w 2006 roku wynosiło 865,7 kWh.

Nie tylko energia elektryczna, ale także ciepło jest dostarczane do mieszkańców tej dzielnicy. Ciepło oznaczające energetyczny komfort mieszkańców Szopienic-Burowca pochodzi z sieci ciepłowniczej, która jest zarządzana przez firmę Dalkia Polska Energia. W obrębie dzielnicy zlokalizowany jest jeden z oddziałów, a mianowicie Zakład Produkcyjny Szopienice, którego adres to ul. 11 Listopada 19 (dawniej znanej jako Elektrociepłownia Szopienice). We wrześniu 2009 roku moc cieplna tej elektrociepłowni wynosiła 76,5 MW, a moc elektryczna osiągała 3,0 MW.

Dostęp do wody dla mieszkańców Szopienic-Burowca zapewniany jest głównie z ujęć powierzchniowych, takich jak Wisła (zbiornik Goczałkowice) oraz Soła (kaskada Tresna – Porąbka – Czaniec). Woda ta jest transportowana przez system rurociągów, który obsługuje Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów. Sieć magistralna w obrębie Szopienic-Burowca biegnie wzdłuż granicy z Sosnowcem oraz częściowo równolegle do ul. Bagiennej w kierunku Mysłowic. Woda dostarczana do Katowic jest dystrybuowana przez spółkę Katowickie Wodociągi, która ma swoją siedzibę w Szopienicach-Burowcu, przy ul. Obrońców Westerplatte 89. Dzielnice te przynależą do Oddziału Eksploatacji Sieci Wodociągowej-Centrum z siedzibą przy ul. Milowickiej 9a.

W zakresie zarządzania siecią kanalizacyjną również uczestniczy firma Katowickie Wodociągi. W obrębie dzielnicy znajduje się Oczyszczalnia Ścieków Gigablok, której właścicielem jest Katowicka Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, a jej eksploatacją zajmują się Katowickie Wodociągi. Oczyszczalnia ta powstała w miejscu starszej, a jej działalność rozpoczęto w 2006 roku. Mimo że znajduje się na terenie dzielnicy, większość ścieków z Szopienic-Burowca trafia do mniejszych oczyszczalni mechanicznych Dąbrówka (ul. Kuśnierska) i Szopienice (ul. Zamenhofa), które są ulokowane w zlewni Oczyszczalni Ścieków Dąbrówka Mała-Centrum. Na tym terenie dominują instalacje kanalizacyjne ogólnospławne, do których przyłączane są ścieki z historycznej zabudowy. Sieci kanalizacyjne w Burowcu oraz osiedlu Rybki są podzielone na kanalizację sanitarną i deszczową, a zbiorcze ścieki transportowane są za pośrednictwem kanałów do al. W. Roździeńskiego, skąd są kierowane do Oczyszczalni Dąbrówka Mała-Centrum.

W Roździeniu utrzymuje swoją siedzibę Katowicka Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, która zarządza majątkiem związanym z infrastrukturą wodno-ściekową, a także prowadzi modernizację i rozwój sieci, w tym korzystając z funduszy europejskich. Znajduje się ona przy ul. Wandy 6. Dodatkowo, w Szopienicach, przy ul. J. Kantorówny 2a, funkcjonuje Miejski Zarząd Ulic i Mostów, który odpowiedzialny jest za nadzorowanie infrastruktury drogowej na terenie Katowic. Obejmuje to zarówno drogi, jak i obiekty mostowe oraz przejścia podziemne oraz kładki dla pieszych.

Transport

W artykule o Burowcu oraz w sekcjach transportowych artykułów dotyczących Roździenia oraz Szopienic można znaleźć obszerne informacje na temat lokalnego transportu.

Transport drogowy

Układ drogowy w regionie Szopienice-Burowiec charakteryzuje się dużą różnorodnością. Od północnej i południowej strony dzielnica jest otoczona przez kluczowe trasy komunikacyjne o znaczeniu krajowym, do których należy:

  • S86 (al. Walentego Roździeńskiego) – stanowiąca drogę ekspresową od węzła z al. Murckowską do Sosnowca; ta droga, będąca kontynuacją numer 86, łączy się z A4 w kierunku południowym wzdłuż ul. Murckowskiej; dodatkowo zapewnia połączenie Szopienic-Burowca z drogą S1 w Tychach w kierunku południowym oraz z Sosnowcem, Będzinem i portem lotniczym Katowice-Pyrzowice w kierunku północnym; odznacza się bezkolizyjnymi jezdniami jednokierunkowymi, dostępnymi tylko w węzłach (w rejonie Castoramy, przy ul. J. Popiełuszki, Hallera i Pod Młynem/Borki); jej wewnętrzną funkcją jest umożliwienie szybkiego dostępu do różnych części Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii,
  • 79 (ul. Bagienna i Krakowska) – rozwija się wzdłuż południowej granicy Szopienic-Burowca w osiach wschód-zachód; ze względu na równoleżnikowy przebieg, ta droga stanowi alternatywę dla A4; łączy dzielnicę w kierunku zachodnim z Chorzowem i Bytomiem oraz w kierunku wschodnim z Mysłowicami, Jaworznem, Chrzanowem i Krakowem.

W wewnętrznych połączeniach dzielnicy z innymi częściami Katowic, kluczową rolę odgrywają główne ulice (drogi klasy G), chociaż z uwagi na niedostateczne parametry techniczne, są traktowane jako drogi zbiorcze (drogi klasy Z). Wśród nich wymienić można:

Dalej do najważniejszych tras w Szopienicach-Burowcu należą ulice:

Inne ulice Dąbrówki Małej to drogi lokalne i dojazdowe, które łączą różne jednostki w dzielnicy, a także stanowią wewnętrzną obsługę osiedli. Centralnym punktem, w którym krzyżują się kluczowe wewnętrzne ulice dzielnicy (Obrońców Westerplatte, Wiosny Ludów, Lwowska i Bednorza) jest plac Powstańców Śląskich, będący lokalnym ośrodkiem usługowo-handlowym Szopienic i Roździenia.

W kontekście połączeń z różnymi makroregionami Katowic, dzielnice Szopienice-Burowiec oraz Nikiszowiec wyróżniają się dobrymi powiązaniami z innymi dzielnicami oraz centrum miasta, jakie zapewniają ul. Bagienna i al. W. Roździeńskiego; na słabsze z kolei cechuje połączenie z Ligotą i Brynowem. Dodatkowo, z Szopienic brakuje alternatywnej drogi do ciągu ulic Bagienna – al. W. Roździeńskiego.

Aleja Roździeńskiego to jedna z dróg z najwyższym natężeniem ruchu samochodowego w Katowicach. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi we wrześniu 2007 roku, w popołudniowych godzinach szczytu przy wlocie do Katowic przejeżdżało tę drogę 6114 pojazdów (w tym 84,9% osobowych i 8,1% dostawczych); natomiast na innych ulicach przy wlotach do Szopienic-Burowca średni ruch wynosił: ul. Sosnowiecką – 771 pojazdów, Wiosny Ludów – 322 a Krakowską – 1740 pojazdów. Ciąg ulic Obrońców Westerplatte – Wiosny Ludów (od przejazdu kolejowego) w 2007 roku wskazano jako jeden z odcinków dróg, który wyczerpywał swoją przepustowość.

Infrastruktura kolejowa

Pierwsza linia kolejowa do Roździenia i Szopienic została oddana do użytku 3 października 1846 roku (obecnie fragment 138), jako część budowy linii kolejowej łączącej Wrocław z Mysłowicami, zrealizowanej przez spółkę Kolej Górnośląska. Ta sama spółka zrealizowała również łącznik do Sosnowca, który rozpoczął regularny ruch pociągów 24 sierpnia 1859 roku (obecnie fragment 1). Na tym obszarze w 1870 roku zainaugurowano funkcjonowanie stacji Szopienice Południowe (współczesny przystanek osobowy Katowice Szopienice Południowe). Szopienice zyskały także inne połączenie w ramach oddzielnej linii, zbudowanej przez Kolej Prawego Brzegu Odry; ta linia łączyła Tarnowskie Góry z Pszczyną i została uruchomiona do użytku 15 listopada 1868 roku. Na obszarze współczesnych Szopienic-Burowca otworzono osobną stację, obecnie znaną jako Katowice Szopienice Północne.

Obecnie wykorzystywany jest przystanek osobowy Katowice Szopienice Południowe. Zgodnie z danymi na styczeń 2021 roku, kursują tutaj pociągi Kolei Śląskich w kierunkach: Częstochowej, Gliwic, Kluczborka, Oświęcimia, Tychów oraz Krakowa. Polregio również zapewnia połączenia w kierunku Krakowa oraz do Kielc, Sędziszowa, Buska-Zdroju i Rzeszowa.

Osobny temat stanowi kolej wąskotorowa, działająca w Szopienicach, która obsługiwała ruch towarowy oraz pasażerski. W 1906 roku koncern Georg von Giesches Erben uzyskał zezwolenie na uruchomienie prywatnej kolei wąskotorowej, a od 6 stycznia 1914 roku Dyrekcja Okręgowa Kolei zezwoliła na ruch osobowy. Ta nowa linia łączyła Giszowiec z szybem Albert (Wojciech) w Szopienicach; pierwszy przejazd pasażerski miał miejsce prawdopodobnie w 1916 roku. Kolejka ta nosiła potoczną nazwę Balkan, a jej przejazd był bezpłatny. W tamtych latach kursowała 28 razy w dni robocze oraz 21 razy w dni wolne. Po II wojnie światowej kolejka została zelektryfikowana, a ostatni kurs miał miejsce 31 grudnia 1977 roku.

Miejski transport zbiorowy

Na podstawie danych z listopada 2020 roku, organizację transportu zbiorowego w Szopienicach-Burowcu prowadzi Zarząd Transportu Metropolitalnego, który obsługuje linie autobusowe oraz tramwajowe. Na terenie Szopienic i Roździenia (poza Wilhelminą) znajduje się 14 przystanków, z których przystanek Szopienice Kościół obsługuje 9 linii autobusowych (w tym jedna nocna) oraz 4 liniami tramwajowymi. Autobusy łączą Szopienice-Burowiec z większością katowickich dzielnic a także umożliwiają bezpośrednie połączenia z sąsiadującymi miastami: Mysłowicami, Chorzowem, Siemianowicami Śląskimi i Mikołowem. Tramwaje z kolei łączą Szopienice z Brynowem, Mysłowicami, Sosnowcem oraz Chorzowem przez dzielnice Katowic: Zawodzie, Śródmieście i Załęże. Z przystanku Burowiec, usytuowanego przy skwerze Krzysztofiaka, odjeżdżają 4 regularne linie tramwajowe i 7 linii autobusowych (w tym jedna nocna).

Tramwaje w regionie Burowca, Roździenia oraz Szopienic kursują nieprzerwanie od 1900 roku, w ramach budowy trasy z Królewskiej Huty przez Hajduki (Chorzów-Batory), Katowice, Szopienice i Mysłowice. Koncesję na budowę linii uzyskała spółka Górnośląskie Tramwaje Parowe, która 31 października 1900 roku uczyniła tę linię dostępną dla pasażerów.

Architektura i urbanistyka

Warte uwagi są lokalne artykuły dotyczące architektury i urbanistyki. Więcej szczegółowych informacji można znaleźć w artykule na temat Burowca oraz Roździenia, które również obejmują tę istotną tematykę.

Rozwój urbanistyczny

Rejon Roździenia i Szopienic, wraz z obszarem Burowca, uformował się głównie na przełomie XIX i XX wieku. Wiele z budowli z tego okresu zostało wpisanych do rejestru zabytków. Najstarsze istniejące budynki w Roździeniu koncentrują się głównie w zachodniej części ul. Morawa, a także w obszarze Bednorza, Obrońców Westerplatte oraz w Borkach. Wśród budynków w Szopienicach wyróżniają się te znajdujące się w rejonie pl. Powstańców Śląskich oraz wzdłuż ul. Wiosny Ludów, zwłaszcza w jej zachodniej części oraz w Drugich Szopienicach.

Do 1922 roku powstało wiele budynków obecnej zabudowy, a w latach międzywojennych budowano nieliczne nowe obiekty, takie jak budynek przy ul. Obrońców Westerplatte 17, który został wybudowany w latach 1931-1932 i obecnie mieści Urząd Pocztowy Katowice 14, oraz dawne ratusz gminy Szopienice przy ul. Wiosny Ludów, ukończony w 1928 roku.

Pomiędzy 1945 a 1989 rokiem nowa zabudowa koncentrowała się głównie w Burowcu, zwłaszcza w zachodniej części ul. Obrońców Westerplatte, a także w rejonie ul. Wiosny Ludów. W tym czasie powstało m.in. osiedle Franciszka Rybki przy ul. Morawa (połowa lat 70. XX wieku) oraz osiedle Przedwiośnie (lata 60. i 70. XX wieku). Po 1989 roku budownictwo ograniczało się w dużej mierze do niewielu nowych obiektów, w tym trzech czterokondygnacyjnych budynków mieszkalnych przy ul. Obrońców Westerplatte, oddanych do użytku w 2017 roku.

Zabytki

W rejonie Szopienic-Burowca znajduje się wiele obiektów objętych ochroną jako zabytki:

Kultura, sport i rekreacja

Na obszarze Szopienic-Burowca znajdują się liczne placówki kulturalne oraz sportowe, które warto poznać. Dla zainteresowanych tematyką kultury, zachęcamy do zapoznania się z artykułem Burowiec, w którym można znaleźć więcej informacji na temat lokalnych atrakcji. Również artykuł o Roździieniu dostarcza cennych wiadomości dotyczących kultury w tej okolicy.

W szczególności, obszar ten oferuje różnorodne miejsca, w których można spędzić czas zarówno w sposób aktywny, jak i kulturalny. Wymienić tu można:

Te miejsca są doskonałymi przykładami bogatej oferty kulturalnej i sportowej tego rejonu, zachęcają do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz umożliwiają rozwijanie różnorodnych zainteresowań.

Oświata

W kontekście edukacji w rejonie Szopienic-Burowca, według danych z października 2020 roku, można zauważyć bogatą ofertę placówek edukacyjnych, które zaspokajają potrzeby lokalnej społeczności. Aby dowiedzieć się więcej o dostępnych opcjach, warto zapoznać się z artykułem Burowiec oraz Roździeń.

Oto wykaz placówek edukacyjnych, które funkcjonują w tym obszarze:

  • Żłobek Miejski w Katowicach, Oddział (ul. Ciesielska 1),
  • Miejskie Przedszkole nr 56 w Katowicach (ul. Wiosny Ludów 17),
  • Miejskie Przedszkole nr 60 w Katowicach (ul. J. Hallera 60),
  • Miejskie Przedszkole nr 65 w Katowicach (ul. Ciesielska 1),
  • Miejskie Przedszkole nr 66 z Oddziałami Integracyjnymi im. Majki Jeżowskiej w Katowicach (ul. Brynicy 50),
  • Szkoła Podstawowa nr 42 w Katowicach (ul. Wiosny Ludów 22),
  • Szkoła Podstawowa nr 44 im. Marii Curie-Skłodowskiej w Katowicach (ul. Morawa 86),
  • Szkoła Podstawowa nr 45 im. Kornela Makuszyńskiego w Katowicach (ul. J. Korczaka 11),
  • Szkoła Podstawowa nr 55 Specjalna w Katowicach (ul. H. Bednorza 13),
  • Szkoła Podstawowa dla Chłopców Kuźnica (ul. Deszczowa 14),
  • VI Liceum Ogólnokształcące im. Jana Długosza w Katowicach (ul. Lwowska 2),
  • Liceum In Altum (ul. Deszczowa 14),
  • Zespół Szkół Gastronomicznych im. Gustawa Morcinka w Katowicach (ul. Roździeńska 25):
    • Technikum nr 3,
    • Branżowa Szkoła I Stopnia nr 2,
    • Branżowa Szkoła II Stopnia nr 2,
  • Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego im. J. Rymera – I Wojewody Śląskiego w Katowicach (ul. H. Bednorza 15):
    • Technikum nr 10,
    • Branżowa Szkoła I stopnia nr 7,
  • Zespół Szkół Handlowych im. Bolesława Prusa w Katowicach (ul. J. Hallera 60):
    • Technikum nr 5,
    • Branżowa Szkoła I Stopnia nr 3.

Wszystkie wymienione instytucje edukacyjne przyczyniają się do rozwoju lokalnej społeczności i zapewniają mieszkańcom Szopienic-Burowca dostęp do różnorodnych form kształcenia.

Religia

W Szopienicach-Burowcu obecność różnych wspólnot religijnych odzwierciedla bogaty krajobraz duchowy tego regionu. Warto zaznaczyć, że lokalna społeczność pielęgnuje swoje tradycje religijne, co można zauważyć podczas różnych wydarzeń i działalności. Wszyscy chętni mogą zapoznać się z dodatkowymi informacjami w artykule Roździeń, który również podejmuje temat religii.

W miejscowości funkcjonują następujące ważne wspólnoty:

Te różnorodne wspólnoty religijne pełnią niezwykle ważną rolę w życiu mieszkańców, oferując wsparcie duchowe, a także organizując różne inicjatywy społeczne i kulturalne.

Bezpieczeństwo publiczne

Szopienice-Burowiec, pod względem bezpieczeństwa publicznego, były w 2007 roku uznawane za stosunkowo bezpieczną dzielnicę. Zajmowały 20. miejsce na 22 dzielnice Katowic, z współczynnikiem przestępczości wynoszącym 3,45 przestępstw na 100 mieszkańców. Warto zauważyć, że średnia dla całych Katowic wyniosła 3,08. W okresie od 2004 do 2007 roku przestępczość w tej dzielnicy wykazała tendencję spadkową, ponieważ w 2004 roku współczynnik ten wynosił 4,75 przestępstw na 100 osób. Niemniej jednak, w 2007 roku odnotowano także 43 wypadki komunikacyjne.

Na terenie Szopienic-Burowca zlokalizowana jest Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr I Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach, mieszcząca się przy ulicy Krakowskiej 130. Dodatkowo, obsługujący ten rejon Komisariat V Policji usytuowany jest przy ulicy Lwowskiej 7.

Zgodnie z danymi z października 2020 roku, w dzielnicy funkcjonują następujące placówki ochrony zdrowia:

  • Centrum Medyczne Szopienice, znajdujące się przy ulicy Wiosny Ludów 24,
  • ATUT Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Wiosny Ludów 19a,
  • Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II przy ulicy Morawa 31,
  • Centrum Psychiatrii w Katowicach im. dr. Krzysztofa Czumy, zlokalizowane przy ulicy J. Korczaka 27,
  • Gabinet stomatologiczny BMed, mieszczący się przy ulicy J. Hallera 64b,
  • Centrum Stomatologiczne WAMED, ul. Pogodna 2a.

Przypisy

  1. Parafia św. Jadwigi Śląskiej w Katowicach-Szopienicach: Historia. www.swjadwiga.wiara.org.pl. [dostęp 03.05.2024 r.]
  2. Michał Bulsa, Ratusze Janowa i Szopienic, czyli dwa gmachy użyteczności publicznej we wschodnich Katowicach, wpisane do rejestru zabytków w 2020 roku, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2021, t. 13, s. 270, 271.
  3. Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27.09.2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 27.09.2023 r.]
  4. Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 01.06.2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 01.06.2023 r.]
  5. Dariusz Zieleziński: O szopienickim hutnictwie słów kilka. szopienice.org. [dostęp 01.10.2020 r.]
  6. Rada Jednostki Pomocniczej nr 15 Szopienice-Burowiec: RADNI. szopienice-burowiec.katowice.eu. [dostęp 01.10.2020 r.]
  7. Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR LV/1280/14 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 15.10.2014 r. w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy „Skwer Haliny Lerman” [online], 15.10.2014 r.
  8. Michał Bulsa: 110 lat szpitala hutniczego w Roździeniu. szopienice.org, 03.10.2017 r. [dostęp 04.10.2020 r.]
  9. Jakub J. Dyl, Kamil K. Zatoński: Trwa rozbiórka kamienicy na Bednorza w Katowicach. Te zdjęcia pokazują, jak kruche jest ludzkie życie [online], wKatowicach.eu, 01.02.2023 r. [dostęp 20.05.2023 r.]
  10. Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice: Podział środków finansowych VII edycji Budżetu Obywatelskiego Katowice (na rok 2021) z podziałem na jednostki pomocnicze i projekty zadań o charakterze ogólnomiejskim (wg stanu ludności Katowic na dzień 31 grudnia 2019 r.). www.bo.katowice.eu. [dostęp 30.09.2020 r.]
  11. Dariusz Falecki: Następny przystanek: historia tramwajów. szopienice.org, 24.02.2015 r. [dostęp 22.09.2020 r.]
  12. Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XLIV/835/17 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 22.06.2017 r. w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy „Skwer Edmunda Gryglewicza” [online], 22.06.2017 r.
  13. Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XIII/218/11 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 05.09.2011 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Skwer Janusza Sidły” [online], 05.09.2011 r.
  14. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Szopienice-Borki. crfop.gdos.gov.pl. [dostęp 28.09.2020 r.]
  15. Karta informacyjna – JCWPd 111. www.pgi.gov.pl. [dostęp 15.09.2020 r.]
  16. Muzeum Historii Katowic: Historia miasta. Katowice przed nadaniem praw miejskich. www.mhk.katowice.pl. [dostęp 23.09.2020 r.]
  17. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. mapy.orsip.pl. [dostęp 15.09.2020 r.]

Oceń: Szopienice-Burowiec

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:13