Osiedle Kopalniana

---

Historia

Osiedle Kopalniana to historyczne miejsce w Katowicach, stanowiące pierwsze śródmiejskie osiedle mieszkaniowe. Jego teren został pierwotnie zagospodarowany w miejscu dawnych kortów tenisowych oraz ogrodnictwa miejskiego. Znajduje się między ulicami Uniwersytecką, Bankową, aleją W. Roździeńskiego oraz nowoczesną aleją W. Korfantego.

Planowanie osiedla miało miejsce w 1962 roku. W publikacjach wskazuje się, że głównym projektantem był Stanisław Kwaśniewicz. W innych źródłach wymieniani są także architekci Jędrzej Badner i Stanisław Kwaśniewicz, którzy wspólnie pracowali z Zygmuntem Majerskim. W przypadkach mniej konwencjonalnych, za urbanistę osiedla uważa się Jędrzeja Badnera, a Tadeusz Krzysztofiak był odpowiedzialny za jego architekturę.

Projekt osiedla obejmował budowę wieżowców oraz niskiej zabudowy, co było wynikiem ukształtowania terenu, związanego z doliną Rawy oraz lokalnymi warunkami górniczymi. Plany zakładały również stworzenie przedszkola, szkoły, pawilonów handlowych i garaży, jednak wiele z tych koncepcji nie zostało zrealizowanych przez oddanie terenów pod rozbudowę Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Budowa szkoły zaczęła się w 1960 roku przy ulicy Bankowej, jednak ostatecznie obiekt zaadaptowano dla potrzeb Uniwersytetu.

Budowa wieżowców trwała w latach 1964–1966, a zdaniem niektórych informacji, nawet do 1972 roku. Tereny te były inwestowane przez różne instytucje. Na przykład blok przy Uniwersyteckiej 12, na skrzyżowaniu z ulicą prof. A. Chełkowskiego, został wybudowany na zlecenie PKO, oferując wyższy standard mieszkań sprzedawanych za dewizy. W związku z tym potocznie zaczęto je nazywać „Dolarowcami” lub „Dewizowcami”.

W bezpośrednim sąsiedztwie bloku PKO zbudowano w latach 1969–1970 dwukondygnacyjny pawilon, który pierwotnie był pawilonem PKO, a później „Pewexu”. Jego charakterystyczna architektura uległa znacznej przebudowie, przez co stracił oryginalny wygląd. Na dzień września 2022 roku, we wnętrzach tego pawilonu znalazł się sklep sieci Biedronka.

Charakterystyka

Osiedle „Kopalniana” to intrygująca lokalizacja, składająca się z czterech dwuczłonowych budynków o czternastu kondygnacjach, usytuowanych w kierunku północ-południe, powszechnie znanych jako „Dolarowce”. Te nowoczesne wieżowce znajdują się na ulicy Uniwersyteckiej 12, 21, 25 i 29 w Katowicach, w obrębie dzielnicy Śródmieście, w bliskim sąsiedztwie kampusu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Całość osiedla zajmuje powierzchnię 26 hektarów.

Budynki mieszkalne charakteryzują się szkieletową konstrukcją z użyciem prefabrykowanych stropów, które wznoszą się na wysokość przekraczającą 40 metrów. Fascynującym aspektem ich architektury jest umiejscowienie okien na elewacji, które zostały rozmieszczone w nietypowy sposób, co zaowocowało geometrycznymi wzorami w formie zygzaków, stworzonymi z pustek i wypełnień. Urok tego efektu niestety zmniejszył się z powodu przeprowadzonych modernizacji. Wejścia do poszczególnych budynków wybudowane zostały w formie całkowicie przeszklonych pawilonów, które ozdobione są wysuniętymi do przodu daszkami z żelbetu.

Na dachach dwóch wieżowców umieszczono przeszklone pawilony, które pierwotnie miały służyć funkcjonariuszom Milicji Obywatelskiej do obserwacji ruchu na drogach. Budynki oznaczone numerami 25 i 29 są zarządzane przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową i pozostają pod administracją osiedla Gwiazdy. Charakteryzują się one
dodatkowymi zabezpieczeniami, takimi jak drzwi przeciwpożarowe, system oświetlenia dróg awaryjnych oraz dwa piony hydrantowe.

Lp.	Adres	Rok zakończenia budowy	Powierzchnia użytkowa [m²]	Powierzchnia zabudowy [m²]	Liczba kondygnacji
1	Uniwersytecka 12	1968	7230,69	1344,00	14+1
2	Uniwersytecka 21	1967	b.d.	765,00	14+1
3	Uniwersytecka 25	1966	6600,24	844,26	14+1
4	Uniwersytecka 29	1967	6649,90	844,26	14+1

Źródło danych: Urząd Miasta Katowice.

---

Oceń: Osiedle Kopalniana

---