Bogucice

---

Geografia

Położenie

Bogucice stanowią jedną z 22 dzielnic Katowic, w ramach 13. jednostki pomocniczej gminy. Ta historyczna część miasta zajmuje 2,78 km², co oznacza 1,69% całkowitej powierzchni Katowic. Dzielnica znajduje się w północnej części miasta, przylegając do północnego brzegu Rawy, oddalając się od centrum Katowic o zaledwie 3 km. Podróż autem zajmuje tu średnio 7–10 minut, natomiast komunikacją miejską około 20 minut, a na rowerze można dotrzeć w 10 minut.

Bogucice graniczą z różnymi dzielnicami i miastami: od północy z Wełnowcem-Józefowcem oraz Siemianowicami Śląskimi (dzielnica Centrum), od wschodu z Dąbrówką Małą, a od południa z Szopienicami-Burowcem, Zawodziem i Śródmieściem. Od zachodu graniczy z Koszutką.

Granice dzielnicy rozciągają się następująco:

• od północy – biegną równolegle do ulicy Cedrowej, następnie ścisły zarys granicy dzielnicy współtworzy granice miasta Katowice z Siemianowicami Śląskimi i prowadzi nieregularnie w kierunku południowym,
• od wschodu – jest to linia równoległa do ulic Wiertniczej i ronda ks. J. Pawlika, kontynuując w stronę południowo-wschodnią wzdłuż ulic Wiertniczej, Techników oraz Szwedzkiej, aż do drogi do alei W. Roździeńskiego,
• od południa – przebiega przez środek alei W. Roździeńskiego ku północnemu zachodowi, aż do skrzyżowania z ulicą Bogucicką, skąd granica prowadzi dalej na zachód w kierunku ulicy Olimpijskiej,
• od zachodu – częściowo wzdłuż ulic Olimpijskiej i S. Skrzypka, kontynuując wzdłuż ulicy Brzozowej oraz wschodnimi granicami ulicy Osikowej.

W oparciu o klasyfikację fizycznogeograficzną Jerzego Kondrackiego, Bogucice zlokalizowane są w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13), który stanowi południowy fragment makroregionu Wyżyna Śląska, będącego z kolei częścią podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska. Historycznie, dzielnica znajduje się w wschodniej części Górnego Śląska.

Geologia

Obszar Bogucic leży w niecce górnośląskiej, charakteryzującej się budową zrębową. Około przełomu dewonu i karbonu paleozoiczne podłoże Wyżyny Śląskiej zostało przekształcone przez zapadlisko, które w erze karbonu wypełniły zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste, zawierające skarby węgla kamiennego. Utwory powstałe w tym okresie tworzą fundamenty dzielnicy, a ich wierzchowiny, formujące się z karbonu, pokrywają znaczną część dzielnicy, w szczególności na zachód od ks. F. Ścigały oraz na północ od ulic Normy i Podhalańskiej.

Na tym terenie można znaleźć wychodnie warstw rudzkich (młodszy karbon – Westfal A) będące częścią grupy łękowej. Ich miąższość sięga nawet 300 m. W dolnej części tej serii dominują piaskowce z kilkoma niewielkimi pokładami węgla, natomiast część górna, bogatsza w zasoby, składa się przeważnie z łupków, których pokłady sięgają około 30 – z przynajmniej 8 o miąższości większej niż 1 m. Wschodnia część Bogucic, tuż przy Koszutce, zawiera też warstwy siodłowe o miąższości 73–76 m, z maksymalnie czterema pokładami węgla o łącznej miąższości 14–17 m.

W trzeciorzędzie ukształtowały się istotne rysy rzeźby terenu Bogucic. Wówczas w regionie występowały zaawansowane procesy wietrzenia chemicznego oraz denudacji. W czwartorzędzie teren mógł być nawet dwukrotnie pokryty przez lądolód skandynawski, zarówno w najwcześniej zarejestrowanym zlodowaceniu Sanu, jak i w czasie zlodowacenia Odry. Osady powstałe po pierwszym zlodowaceniu w większości przepadły w czasie interglacjału, zaś skutki zlodowacenia Odry wciąż widoczne są w postaci glin zwałowych obecnych wzdłuż dolin.

Ponadto, ziemie Strefy Kultury w Bogucicach składają się z piasków i żwirów fluwioglacjalnych (nierozdzielonych), gdzie pozostają także eluwia piaszczyste czy pylaste gliny zwałowe w bardziej starszej części Bogucic oraz na osiedlu J. Kukuczki.

W bieżącym holocenie uaktywniają się procesy niszczenia oraz usuwania pokryw osadów plejstoceńskich. Na południowy wschód od skrzyżowania ulic W. Wróblewskiego oraz Ryszarda ciągnie się większy obszar holoceńskich osadów rzecznych.

Rzeźba terenu

Bogucice leżą na Wyżynie Śląskiej, w obrębie Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego, który to mezoregion stanowi część Wyżyny Katowickiej (341.13). Rzeźba zachowała zróżnicowany charakter. Na południowej stronie obszaru, w północnym rejonie alei W. Roździeńskiego, można zobaczyć doliny rzeczne z plejstoceńskimi tarasami, podczas gdy północna część dzielnicy składa się z pagórkowatego terenu uformowanego na skałach karbońskich oraz płaskich wysoczyzn gliniastych.

Rzeźba terenu Bogucic uformowała się przede wszystkim pod wpływem zlodowacenia południowopolskiego oraz maksymalnego etapu zlodowacenia środkowopolskiego. W ostatnim czasie istotny wpływ na formy rzeźby miał również człowiek, poprzez osadnictwo i górnictwo, co doprowadziło do degradacji naturalnego podłoża i powstania nowych form terenu. Duży obszar dzielnicy to wynik działalności antropogenicznej.

W okresie wydobycia węgla kamiennego na terenie górniczym „Bogucice” w latach 1824–1999 zaobserwowano znaczące obniżenia terenu, sięgające nawet 11–13 m w północno-wschodnim rejonie, 15 m w rejonie alei W. Roździeńskiego, oraz 9,0 m w obszarze wzdłuż ulicy Bagiennej.

Pod względem morfologii, Bogucice ujawniają się na Wzgórzach Chorzowskich, które są południową częścią Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego. Niekiedy tworzą oni zaokrąglone lub spłaszczone wzniesienia, które niejednokrotnie przekraczają wysokość 300 m n.p.m., znane jako bogucickie niwy. Na stoki doliny Rawy wpadają dolinne obniżenia, kształtujące się pomiędzy zachodnimi ulicami ks. L Markiefki.

Najwyższy punkt dzielnicy znajduje się na granicy Bogucic i Koszutki, przy ulicy Cedrowej, osiągając 310 m n.p.m. Wysokość skrzyżowania ulic Leopolda i W. Wróblewskiego wynosi 279,7 m n.p.m., a skrzyżowanie ulic Morawskiej i Wrocławskiej jest na 276,0 m n.p.m., natomiast północna część Parku Boguckiego osiąga wysokość około 267 m n.p.m. Najniżej położonym miejscem w Bogucicach jest ciąg alei W. Roździeńskiego, graniczący z Zawodziem, z wysokością obniżającą się poniżej 260 m n.p.m.

Różnica wysokości pomiędzy najwyższym a najniżej położonym punktem dzielnicy wynosi około 50 metrów.

Gleby

Na obszarze Bogucic gleby generalnie ukształtowały się na podłożu piasków słabogliniastych. Działalność ludzka przyczyniła się do zmiany właściwości gleb, a długotrwały rozwój urbanistyczny doprowadził do powstania w tej dzielnicy gleb antropogenicznych. Część gruntów podlega także skutkom eksploatacji górniczej oraz skażeniu metalami ciężkimi.

Na całym obszarze dzielnicy dominują gleby antropogeniczne, zdominowane przez gliny zwałowe. Ludzie są głównym czynnikiem w kształtowaniu tych gleb. Gleby w Bogucicach są sklasyfikowane wyżej w porównaniu do innych gruntów Katowic – jest tam kilka niewielkich enklaw gleby III klasy bonitacyjnej, nieużywanych rolniczo, zwłaszcza w rejonie ulicy Ludwika. Na granicy Bogucic i Dąbrówki Małej oraz przy skrzyżowaniu ulic Ryszarda i W. Wróblewskiego, występują obszary o IV klasie bonitacyjnej.

Wody powierzchniowe i podziemne

Bogucice całościowo znajdują się w dorzeczu Wisły, w obrębie zlewni Rawy, chociaż sama Rawa nie przepływa przez terytorium tej dzielnicy. Dawniej przez Bogucice płynął potok bogucki, który swoją trasę miał w lasku między Bogucicami a Wełnowcem. Około 1820 roku potok przebiegał od północy, w bliskim sąsiedztwie gospodarstw w rejonie współczesnej ulicy ks. F. Ścigały, gdzie uformował staw z sześcioma małymi spiętrzeniami. Od ostatniego stawu, znajdującego się między dawnym folwarkiem a ulicą ks. L. Markiefki, potok skręcał na południowy zachód, a na wysokości zakładu „HELIOS” w Zawodziu wpływał do Rawy, tworząc się w rozlewisku.

Obecnie, we wschodniej części dzielnicy związane są dwa stawy, z jednym z nich, stawem Młodzieżowym o powierzchni 2 ha, położonym w rejonie ulicy Leopolda, który jest gospodarzem Polskiego Związku Wędkarskiego nr 23 Katowice-Bogucice.

W klasyfikacji Bronisława Paczyńskiego, Bogucice leżą w śląsko-krakowskim regionie hydrogeologicznym, w subregionie górnośląskim. W obrębie dzielnicy występują warstwy wodonośne w każdej z formacji, chociaż ich znaczenie zmienia się w zależności od warunków lokalnych. Obszar jest całkowicie objęty Jednolitymi Częściami Wód Podziemnych nr 111 (Subregion Środkowej Wisły Wyżynny). W związku z działalnością górniczą na obszarze „Bogucice”, poziom wód czwartorzędowych został znacznie zmniejszony, a naturalny przepływ wód gruntowych uległ zmianie.

Klimat i topoklimat

Warunki klimatyczne w Bogucicach zbliżają się do ogólnych warunków klimatycznych w Katowicach. Są one modyfikowane przez różne czynniki, w tym lokalne. Wpływy oceaniczne są bardziej dominujące niż kontynentalne, chociaż niekiedy klimat zmienia się pod wpływem mas powietrza zwrotnikowego napływającego od południowego zachodu przez Bramę Morawską. Średnia roczna temperatura w latach 1961–2005 dla stacji w sąsiednim Muchowcu wyniosła 8,1°C, gdzie lipiec był najcieplejszym miesiącem z temperaturą 17,8°C, podczas gdy styczeń notował zimowe spadki do –2,2°C. Średnia roczna ilość dni słonecznych w tym okresie wynosiła 1474, natomiast średnie zachmurzenie – 5,3. Suma opadów rocznych w latach 1951–2005 wyniosła 713,8 mm, a czas pokrywy śnieżnej – 60–70 dni. Okres wegetacyjny trwa z reguły między 200 a 220 dni. W ciągu roku przeważają wiatry w kierunkach zachodnim i południowo-zachodnim (odpowiednio 20,7% i 20,4% wszystkich wiatrów), natomiast najrzadsze wiatry wieją z północy (5,7%). Średnia prędkość wiatru wynosi 2,4 m/s.

Klimat Bogucic dzięki różnym czynnikom lokalnym (topoklimat) jest modyfikowany przez rodzaj pokrycia terenu, a także położenie w kontekście dolin rzecznych – w tym przypadku względem Rawy. W obszarach gęsto zabudowanych lokalny klimat odczuwalny jest z powodu podgrzewania atmosfery w wyniku działalności człowieka, co prowadzi do wyższej temperatury przyziemnej warstwy atmosfery. W wyniku zabudowy, jak i rozwoju infrastruktury, ta temperatura jest w nocy szybciej tracona, a brak wilgoci sprawia, że ciepło nie zatrzymuje się w powietrzu.

Przyroda i ochrona środowiska

Naturalny stan roślinności Bogucic kształtował się przez ostatnie 12–16 tys. lat, a jego obecny stan jest efektem silnej antropopresji, która miała miejsce w ciągu ostatnich 200 lat. Dawniej te tereny pokrywały grądy oraz buczyny, jednakże rozwój zabudowy spowodował niemal całkowity zanik wszystkich naturalnych elementów flory. Zbiorowiska ruderalne rozwinęły się praktycznie wyłącznie w obszarach miejskich i zdegradowanych. Zróżnicowanie fauny w Bogucicach jest zdominowane przez synantropijne gatunki ptaków, takie jak wróbel, gołąb skalny, jerzyki, jaskółki czy dymówki, które w różny sposób adaptują się do warunków miejskich.

W strukturze zieleni Bogucic przeważa zieleń urządzona, w tym nasadzenia przyuliczne, zieleń podwórek oraz różnorodne skwery. Największym z tych obszarów jest park Bogucki, który ciągnie się na powierzchni 3,78 ha między ulicami Kopalnianą, ks. F. Ścigały oraz Nadgórników. Park ten jest administrowany przez Zakład Zieleni Miejskiej w Katowicach i zawiera alejki, oświetlenie oraz elementy małej architektury, takie jak ławki, kosze na śmieci i stojaki na rowery. Po modernizacji w parku zrekonstruowano również otoczakową imitację rzeki, a także stworzono nowe przestrzenie do rekreacji. Liczne udogodnienia obejmują plac zabaw, wybieg dla psów oraz siłownię na świeżym powietrzu. Od sierpnia 2018 do lipca 2019 roku park przeszedł kompleksową przebudowę.

W kwietniu 2024 roku w kwartale ulic Bohaterów Monte Cassino, Leopolda oraz Wiertniczej, na nieuporządkowanym wcześniej terenie zakończono prace nad nowym parkiem, w którym znalazły miejsce elementy małej architektury, plac zabaw, zielony labirynt, miejsca do grillowania oraz punktu widokowe do obserwacji ptaków.

Obszar ten ma również szpalery lip drobnolistnych, tworzące naturalną, południową granicę obszaru, a dla zwierząt stworzono funkcjonalnie budki lęgowe, hotele dla owadów oraz schronienia dla jeży.

Bogucice obejmują również około 16% powierzchni, które są czasowo zajęte przez ogródki działkowe: „Słoneczne Wzgórze”, „Przy Alpach”, „Dolina Zgody” i „Radość”, usytuowane na granicy z Siemianowicami Śląskimi. Na terenie Bogucic brak jest powierzchniowych form ochrony przyrody, jednak można znaleźć dwa pomniki przyrody: dąb szypułkowy (Quercus robur) o wysokości wynoszącej 25 m oraz klon jawor (Acer pseudoplatanus) o wysokości 30 m, które są pod ochroną odkąd 1 czerwca 2017 roku, a oba znajdują się w obrębie parku Boguckiego.

Nazwa

Nazwa Bogucice ma interesujące i bogate korzenie, sięgające wczesnych osadników, którzy zasiedlili obszar w dzisiejszej dzielnicy. Przyjmuje się, że nazwa ta wywodzi się od imienia jednego z pierwszych mieszkańców, który mógł nosić imię Bogut lub Boguta. Pierwotnie odnosiła się ona do potomków Boguta, jednak z biegiem czasu zaczęto nią określać całą osadę, w której ci osadnicy żyli.

Warto zauważyć, że według Roberta Borowego dawna forma nazwy, stosowana we wczesnych dokumentach jako Bohuticze, sugeruje, iż osada powstała w okresie, gdy pierwsi osadnicy napłynęli do tego regionu z Moraw. Dopiero z późniejszym czasem nazwa ta mogła przejść w proces spolszczenia, co doprowadziło do różnych form: Boguczyce, Bogudzice czy Bogucice, które odnoszą się do osady potomków pierwotnego założyciela wsi, Bohuta.

Spis geograficzno-topograficzny miejscowości Prus z 1835 roku, wykonany przez J.E. Mullera, dokumentuje polską nazwę miejscowości jako Boguczyce, równocześnie podając jej zgermanizowaną odmianę jako Bogutschütz. Dodatkowo, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1880 roku, uznaje nazwę Bogucice, jak również jej alternatywne formy: Boguczyce i Bohucicze.

Historia

Do XIX wieku

Bogucice, osada z długą historią, mogliśmy zastać w XIII wieku, a według niektórych źródeł data ich założenia przypada na rok 1286. Były one nową miejscowością, ulokowaną na terenach dotąd niezamieszkałych.

Po raz pierwszy Bogucice zostały wymienione w aktach prawnych 15 grudnia 1360 roku, gdzie książę Mikołaj II z Opola nadał te ziemie Ottonowi z Pilicy, wówczas wojewodzie sandomierskiemu. Już w tym czasie wieś była rozwinięta i zamieszkała przez rolników oraz hodowców, położona na obszarze ziemi mysłowickiej.

W średniowiecznych dokumentach podkreślano, że Bogucice były największym skupiskiem wiejskim w okolicy, a ich granice sięgały zachodniej części, gdzie stykały się z Załężem oraz Kłodnicą. Historyczne szlaki prowadziły w stronę Ochojca oraz dalej do stawów Barbara-Janina w Giszowcu. Potem granica biegła do Centralnego Cmentarza Komunalnego i wzdłuż Lasu Mysłowickiego, aż do Bagna oraz Rawy.

Bogucice posiadały również swoją parafię rzymskokatolicką, Bogucicką, która została założona między 1374 a 1396 rokiem, a pierwsze wzmianki o niej datują się na lata 1414 i 1529. Z XV wieku pochodzi również tradycja kultu Matki Bożej Boguckiej.

Znaczącą rolę w gospodarce odgrywały kuźnice, w tym słynna Kuźnica Bogucka, aktywna już w 1397 roku. Osada ta stała się jednym z pierwszych ośrodków przemysłowych w regionie.

Oprócz kuźnic, w obrębie Bogucic działały młyny, w tym starszy młyn, Olszowy, datowany na koniec XIV wieku. Kolejnym młynem był młyn z połowy XVII wieku, usytuowany w okolicach osiedla W. Roździeńskiego. Obydwa młyny funkcjonowały do połowy XIX wieku, a karczmy, które się pojawiły, miały znaczenie społeczne, zyskując uznanie wśród mieszkańców.

W 1414 roku, Bogucice znajdowały się w rękach Mysłowskich, a przez kolejne lata ich właściciele ulegali zmianom, co było związane z cyklami własności ziemi w regionie. W 1480 roku książę cieszyński Kazimierz II przejął ziemie, które w jego posiadaniu pozostały aż do 1517 roku, kiedy to w aktach prawnych wieś została wymieniona jako Bohuticze.

W XV stuleciu w Bogucicach otwarto pierwszą szkołę, co czyniło je centrum edukacji na tym obszarze, wzmiankowane po raz pierwszy w 1619 roku.

Wojna trzydziestoletnia przyniosła ze sobą liczne straty, co znacząco wpłynęło na życie mieszkańców oraz lokalną gospodarkę.

XIX i początek XX wieku

Wraz z połową XIX wieku zaczynał znikać wiejski charakter Bogucic. W 1804 roku utworzono w nich szkołę katolicką, a w 1822 roku rozpoczęto budowę kopalni węgla kamiennego „Ferdinand”, znanej później jako „Katowice”. Zjawienie się przemysłu wpłynęło na rozwój samej wsi.

Już w 1867 roku Bogucice liczyły 3764 mieszkańców, a ich infrastruktura obejmowała 114 domów, folwark oraz młyn wodny. Folwark, zrealizowany na gruntach plebańskich, był stopniowo likwidowany.

Zmniejszała się liczba rodzin utrzymujących się z rolnictwa; na początku XVIII wieku czy 49% mieszkańców Bogucic żyło z obsługi pól. W związku z tym przemysł stał się wiodącą dziedziną zawodową wśród ludności, a robotnicy z przemysłu ciężkiego pod koniec XIX wieku stanowili około 40-50% populacji.

W 1858 roku ks. Ludwik Markiefka utworzył fundację sierocińca, która kontynuuje życie w Klasztorze Sióstr św. Jadwigi. W 1871 roku jego brat, ks. Leopold Markiefka, ufundował Szpital, który został otwarty w 1874 roku.

W 1892 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, według projekte Paula Jackischa, który zakończył się konsekracją w 1894 roku. Ten kościół pw. św. Szczepana był wynikiem determinacji społeczności lokalnych.

Dzięki rozbudowie infrastruktury, Bogucice zyskały nowe połączenia drogowe, w tym drogę do Zawodia, a w 1912 roku utworzono gmach ratusza gminy Bogucice-Zawodzie.

Lata międzywojenne i II wojna światowa

Okres I powstania śląskiego w 1919 roku to czas walki o suwerenność, kiedy 18 sierpnia doszło do zdobycia Bogucic. Siły powstańcze musiały zmierzyć się z obroną przed siłami niemieckimi, ostatecznie wycofując się w okolicy Dąbrówki Małej.

Plebiscyt z 1921 roku ujawnił silne poparcie mieszkańców dla przynależności do Polski; z 12 389 głosów, 6783 osób opowiedziało się za Polską, podczas gdy 5189 osób wybierało Niemcy. Powstańcze walki zakończyły się w ze znacznym wsparciem mieszkańców.

Kiedy w czerwcu 1922 roku Bogucice przyjęły polską administrację, z małych społecznych natchnień stawiano pomniki ku czci poległych, z czego niektóre były brutalnie burzone przez niemieckich dywersantów.

W 1924 roku gmina Bogucice-Zawodzie została włączona do Katowic, co stanowiło nowy rozdział w historii tego obszaru.

Ten okres charakteryzował się intensywną działalnością różnych stowarzyszeń społecznych oraz kulturalnych, gdzie Dom Ludowy stał się centralnym punktem aktywności lokalnej. Apogeum pielgrzymkowego ruchu przypadło na 1929 rok, kiedy przybyło do Bogucic około 90 tys. pielgrzymów.

Okres powojenny

Po II wojnie światowej rozpoczął się dynamiczny rozwój Bogucic, który przyciągnął mieszkańców poprzez budowę osiedli i bloków mieszkalnych. W latach 1950-1956 stworzono aleję W. Roździeńskiego i w 1951 roku zrealizowano pomnik Powstańców Śląskich przy placu W. Wajdy.

Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, w Bogucicach miała miejsce modernizacja i budowa nowych osiedli, takich jak J. Kukuczki oraz F. Ścigały.

Po 1991 roku Bogucice stały się samodzielną jednostką administracyjną, co wzmocniło lokalną społeczność. Szkoła Podstawowa nr 40 rozpoczęła działalność w 1991 roku, a Katolicka Szkoła Podstawowa zainaugurowała swoje działania rok później.

Osiągnięcia te zaowocowały również znacznymi inwestycjami, w tym budową nowej siedziby Muzeum Śląskiego, której otwarcie miało miejsce w 2015 roku. Nowa infrastruktura komunikacyjna znacznie usprawniła połączenia pomiędzy Katowicami i okolicznymi miastami.

W kontekście kulturalnym Bogucice mają także wiele do zaoferowania; wydarzenia takie jak obchody 80-lecia powstania Orkiestry Dętej Katowice są dowodem na ich dynamiczny rozwój społeczny.

Ostatecznie Bogucice to miejsce, które przez wieki przeszło transformacje, pozostawiając swoje ślady w historii regionu, i dziś pełni ważną rolę jako część Katowic, pielęgnując swoje tradycje oraz dążąc do nowoczesności.

Demografia

Historia demograficzna Bogucic sięga aż 1668 roku, kiedy to w tej niewielkiej miejscowości mieszkało 24 gospodarzy wraz z rodzinami. Z dostępnych źródeł z XVII i XVIII wieku wynika, że mieszkańcami wsi byli wyłącznie Polacy. W latach 30. XVII wieku na terenie Bogucic żyli m.in. Jan Kowol, Barbara Bednarska, Mikołaj Dwornik, Marcin Ligęza oraz Teodor Jurczyk. Katastr Karoliński z lat 1723–1725 wskazuje, że w Bogucicach funkcjonowało 44 gospodarstwa, w tym 21 zagrodniczych oraz 23 chałupnicze.

W drugiej połowie XVIII wieku występowało 26 zamożnych gospodarstw chłopskich (kmieci), a gospodarstw zagrodniczych i chałupniczych było po 17. W 1738 roku w Bogucicach żyło 4 kmieci, 12 zagrodników i 17 chałupników, podczas gdy w 1798 roku liczby te wyniosły 15 kmieci, 4 zagrodników oraz 6 chałupników. W latach 1745-1755 w metrykach parafii bogucickiej odnotowano obecność 8 rodzin szlacheckich z Katowic, Karbowej oraz z Bogucic.

W 1783 roku liczba mieszkańców wsi wynosiła od 157 do 255 osób. W 1800 roku struktura społeczno-zawodowa Bogucic wykazała przewagę zagrodników z liczbą 73 osób. Wówczas mieszkało tu również 26 kmieci i 3 chałupników. Przełom XIX wieku przyniósł gwałtowny wzrost liczby mieszkańców, co było efektem dynamicznego rozwoju lokalnego przemysłu i przybycia imigrantów.

W 1817 roku liczba ludności Bogucic wyniosła 339 osób, w tym 2 kmieci, 22 zagrodników i 48 chałupników, a do 1825 roku wzrosła do 553. Duży przyrost mieszkańców w krótkim czasie był związany z budową huty cynku „Fanny” oraz kopalni „Ferdinand” (znanej później jako kopalnia „Katowice”). Z raportu wizytacyjnego z 15 października 1828 roku wynika, że na terenie Bogucic mieszkało 662 osoby, w tym 2353 katolików, 41 ewangelików oraz 42 osoby wyznania mojżeszowego. liczba ludności wzrosła do 956 w 1840 roku, osiągając 1342 w 1845 roku, a następnie 2348 lub 2384 w 1855 roku.

W 1861 roku liczna ta oscylowała na poziomie 2970, a w 1867 roku Bogucice zamieszkiwało już 3764 osoby. W 1871 roku liczba mieszkańców wzrosła do 4495, gdzie 4376 osób mieszkało w gminie, a 119 na obszarze dworskim. W lutym 1873 roku zarejestrowano 134 urodzonych chłopców i 126 dziewczynek w rodzinach katolickich, a także 221 pogrzebów.

Na przełomie XIX i XX wieku liczba urodzeń na 1000 mieszkańców wahała się w przedziale 56,7–61,7‰, co było wyższe niż w całym powiecie katowickim. W 1890 roku gmina Bogucice miała 8098 mieszkańców, a w 1900 roku 14 537. W roku 1910 liczba ta wzrosła do 22 292, a po włączeniu gminy Bogucice-Zawodzie do Katowic w 1924 roku wyniosła już 23 993. W 1927 roku w dzielnicy II Bogucice-Zawodzie mieszkało 24 930 osób, a w 1931 roku już 25 702 osoby.

Od lat 90. XX wieku zauważalny jest spadek liczby mieszkańców Bogucic. W 2005 roku ich liczba wynosiła 16 951, a do końca 2007 roku już tylko 16 538, co stanowiło 5,2% ludności miasta. Gęstość zaludnienia dzielnicy wynosiła 5947 osób/km², co czyniło ją jedną z najwyższych gęstości zamieszkanych obszarów Katowic. W 2010 roku Bogucice miało 15 733 mieszkańców (5,1% miasta), a w 2011 roku ich liczba zmalała do 15 424. W tym okresie struktura demograficzna wykazała, że 15% populacji było w wieku przedprodukcyjnym, 70,3% w wieku produkcyjnym, a 14,7% w wieku poprodukcyjnym.

W badaniach przeprowadzonych w 2011 roku ujawniono, że 53,3% mieszkańców zadeklarowało narodowość polską, 18,3% śląską, a 28,3% wskazało na narodowość obie. Na koniec 2013 roku w Bogucicach mieszkało 14 871 osób, gdzie 1755 stanowili młodsi niż 14 lat, 1970 kobiety powyżej 60 roku życia oraz 918 mężczyzn w wieku powyżej 65 lat. Łącznie 778 mieszkańców Bogucic miało więcej niż 75 lat.

Szczegółowe dane dotyczące liczby ludności w poszczególnych latach (do 1924 roku), dzielnicy Bogucice-Zawodzie (lata 1924–1939) oraz Dzielnicy nr 13 Bogucice (od 1988 roku) można znaleźć w poniższym wykresie:

Grupa wiekowa/ liczba osób	przedprodukcyjny (0–18 lat)	produkcyjny (18–60/65 lat)	poprodukcyjny (powyżej 60/65 lat)	Suma
Razem	2 175	9 367	2 887	14 429
kobiety	1 064	4 461	1 962	7 487
mężczyźni	1 111	4 906	925	6 942
Wskaźnik feminizacji	96	91	193	108

Wykaz danych źródłowych obejmuje lata: 1783 (157 mieszkańców), 1817, 1825, 1828 (15 października), 1840, 1845, 1855 (2348 osób), 1861, 1867, 1871 (4376 w gminie, 119 na terenie dworu), 1880, 1885, 1890, 1895, 1900, 1905, 1910 (bądź 1919), 1924, 1931, 1938, 1988, 1997, 2005 (31 grudnia), 2010 (31 grudnia), 2015 (31 grudnia), 2020 (31 grudnia).

Polityka i administracja

Dzielnica nr 13, znana jako Bogucice, jest jedną z 22 dzielnic Katowic, które pełnią funkcję jednostek pomocniczych w gminie. Jej powstanie datuje się na 1 stycznia 1992 roku, kiedy to Rada Miejska Katowic uchwaliła jej utworzenie jako samorządną jednostkę administracyjną. Na podstawie uchwały Rady z 29 września 1997 roku, Bogucice zostały uznane za statutową dzielnicę w grupie dzielnic śródmiejskich. Obowiązujący statut tej dzielnicy został uchwalony 25 listopada 2021 roku przez Radę Miasta. Zgodnie z postanowieniami statutu, organami dzielnicy są Rada Dzielnicy oraz Zarząd Dzielnicy. Rada Dzielnicy, składająca się z 15 radnych wybieranych na kadencję pięcioletnią, pełni rolę organu stanowiącego, zajmując się między innymi występowaniem do organów miejskich w imieniu mieszkańców oraz organizowaniem różnorodnych wydarzeń społecznych i kulturalnych.

Rada Dzielnicy oraz Zarząd Dzielnicy nr 13 Bogucice mają swoją siedzibę w gmachu filii MDK „Bogucice-Zawodzie” przy ulicy ks. L. Markiefki 44a. W czerwcu 2022 roku Przewodniczącą Rady Dzielnicy była Jowita Hercig, natomiast funkcję Przewodniczącej Zarządu Dzielnicy pełniła Anna Malik. W ciągu 2021 roku przedstawiciele tych organów brali udział w szeregu spotkań i wydarzeń kulturalnych na terenie Bogucic oraz reprezentowali dzielnicę podczas różnych uroczystości organizowanych m.in. przez MDK Bogucice-Zawodzie oraz szkoły. Radni aktywnie uczestniczyli także w kolejnych edycjach budżetu obywatelskiego oraz inicjatywach lokalnych.

Historycznie rzecz biorąc, Bogucice znajdowały się na ziemi mysłowickiej, a dobra mysłowickie były częścią Wolnego Państwa Stanowego. Ich przeszłość sięga XIV wieku, kiedy to wchodziły w skład kasztelanii pszczyńskiej i w XIII wieku mikołowskiej. W 1360 roku Mikołaj II sprzedał obszar, w tym Bogucice, Ottonowi z Pilicy, pozostawiając sobie nad nimi zwierzchnictwo. Właściciele Bogucic zmieniali się na przestrzeni lat w podobny sposób, jak to miało miejsce w przypadku ziem pszczyńskich. W 1480 roku Kazimierz Cieszyński przejął ziemie mysłowickie, a po nim nastąpiły kolejne zmiany właścicielskie.
W 1637 roku, na skutek małżeństwa Jadwigi Salomonówny z Krzysztofem Mieroszewskim, ordynacja przeszła w ręce rodziny Mieroszewskich. W 1839 roku Aleksander Mieroszewski sprzedał ordynację wraz z Bogucicami Marii von Winckler, a w 1851 roku dobra te trafiły do Huberta von Tiele-Winckler.

Po 1742 roku, kiedy to większość Śląska została przejęta przez Prusy, na Górnym Śląsku utworzono nowe powiaty, w tym bytomskie i pszczyńskie. W 1818 roku, w ramach nowych granic, Bogucice znalazły się w granicach powiatu bytomskiego. Z kolei 27 marca 1873 roku wydzielono nowy powiat katowicki z powiatu bytomskiego, co było spowodowane przyrostem ludności. W skład nowo powstałego powiatu weszła również gmina i obszar dworski Bogucice. W 1874 roku wprowadzono jednostki administracyjne nazwane okręgami urzędowymi, gdzie Bogucice stały się częścią okręgu urzędowego, obejmującym gminę wiejską oraz obszar dworski. Pierwszy naczelnik urzędował w hucie „Kunegunda” w Zawodziu.

1 stycznia 1901 roku obszar dworski w Bogucicach został włączony do gminy Bogucice, a w 1913 roku gmina została zmniejszona o część gruntów wokół współczesnego „Spodka” na Koszutce. W zamian otrzymała działki w Zawodziu oraz 100 tys. marek. 1 kwietnia 1919 roku do Bogucic włączono część katowickiego obszaru dworskiego, co zostało oprotestowane przez władze miasta Katowice. W 1912 roku przy ulicy 1 Maja w Zawodziu otwarto gmach ratusza gminy Bogucice. W 1918 roku Bogucice otrzymały nazwę Bogutschütz-Nord, a dla Zawodzia nadano miano Bogutschütz-Süd, a dwa lata później zmieniono nazwę na Bogutschütz-Zawodzie. Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 roku, gmina Bogucice pozostała w strukturze powiatu katowickiego.

Zgodnie z ustawą Sejmu Śląskiego z 15 lipca 1924 roku, postanowiono o włączeniu gminy Bogucice do Katowic, co nastąpiło 15 października 1924 roku. W 1925 roku, w związku z powiększeniem granic miasta, Katowice zostały podzielone na dzielnice, w tym powołano też Bogucice-Zawodzie jako nową jednostkę administracyjną. Po zajęciu Polski przez nazistów w 1939 roku przywrócono urzędowe nazewnictwo miejscowości sprzed 1922 roku. 3 lutego 1942 roku Bogucice zostały włączone do dzielnicy Kattowitz-Ost. Po 1945 roku, przywrócono stan prawny z września 1939 roku, a obszar Bogucic znalazł się w dzielnicy Bogucice-Zawodzie. Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej miało miejsce w Śródmieściu, najpierw przy ulicy Warszawskiej 20, a później przy ulicy Mariackiej 4/6. W 1973 roku zniesiono ten podział administracyjny.

Godło napieczętne

Najstarsze znane pieczęcie Bogucic pochodzą z 1723 roku i są dokumentowane w Katastrze Karolińskim. W tym okresie znamy także pierwsze godło tego obszaru. Pieczęć z 1723 roku przedstawiała krzyż równoramienny w bez legendy, jednak szybko zostało ono zapomniane. W późniejszym okresie, w czasach Królestwa Prus, stworzono nowe tłoki, które przetrwały aż do końca istnienia samodzielnej gminy. Godło Bogucic miało charakter religijny i ukazywało scenę modlitwy. Piecenie począwszy od 1818 roku przedstawia klęczącego mężczyznę przed ołtarzem z krucyfiksem, ubranym w świecki strój oraz holding modlitewnik. Nowsze pieczęcie z lat 1906–1922 przedstawiają zmodyfikowaną wersję godła, ukazującą mężczyznę klęczącego z rękoma złożonymi w geście modlitwy, przed ołtarzem ze stojącym krucyfiksem i otwartą księgą.

Gospodarka

Ważnym aspektem funkcjonowania Bogucic po zakończeniu działalności kopalni „Katowice” stała się przede wszystkim funkcja mieszkaniowa. Niemniej jednak, ostatnio ta rola została wzbogacona o działalność kulturalną, w której istotne miejsce zajmuje Muzeum Śląskie w Katowicach oraz siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia zlokalizowana w przyciągającej uwagę Strefie Kultury. W пределах Bogucic realizowane są także różnorodne funkcje, takie jak: naukowo-badawcza, reprezentowana przez EMAG przy ulicy Leopolda, oraz funkcje biznesowe, które kwitną w zmodernizowanych biurach wzdłuż ulicy ks. F. Ścigały, w tym w Equity Investments Katowice.

Handel i usługi w Bogucicach charakteryzują się układem linearnym, koncentrując się wzdłuż głównej ulicy – ks. L. Markiefki. W ciągu ostatnich lat zarejestrowano 1687 przedsiębiorstw działających w tej dzielnicy w systemie REGON, co stanowi 3,7% wszystkich firm w Katowicach, z czego mikrofirmy stanowiły aż 1605. Warto zaznaczyć, że na koniec 2013 roku w Bogucicach zarejestrowano 548 osób pozostających bez pracy, co stanowiło 3,69% całkowitej populacji mieszkańców, w tym 83 osoby były młodszymi niż 25 lat, a 215 zostało zaklasyfikowanych jako długotrwale bezrobotni.

Początkowo, w Bogucicach tworzono przemysł ciężki, koncentrując się głównie na hutnictwie cynku i górnictwie węgla kamiennego. Na terenie dzielnicy działalność rozwijały takie zakłady jak huta „Fanny” i huta cynku „Franz”, która powstała w roku 1818. W 1860 roku została połączona z hutą Fanny, tworząc jeden zakład – „Fanny-Franz”. Kolejnym znaczącym zakładem była huta cynku „Norma”, uruchomiona w 1842 roku. Jej właścicielami byli Aleksander Schreiber oraz Friedrich Eduard von Löbbecke. Zakład, w którego składzie znajdowała się pojedyncza hala, zapewniał zatrudnienie 50 pracownikom, dostarczając początkowo 240 ton cynku rocznie, a obok niej rozwijała się kolonia robotnicza Norma.

W 1880 roku huta „Norma” została przejęta przez koncern Georg von Giesches Erben, co przypadło na czas jej modernizacji i wzrostu produkcji. W 1905 roku zakład produkował już 1,7 tys. ton cynku rocznie, przy zatrudnieniu 79 osób. Mimo to, na początku XX wieku huta stała się przestarzała i niewydolna, w związku z czym spółka uruchomiła nową hutę cynku – „Bernhardi” w Roździeniu, a huta Norma zakończyła działalność 1 kwietnia 1906 roku.

Na obszarze Bogucic oraz częściowy jego teren w Katowicach powstała kopalnia „Ferdinand”, która była jedną z najdłużej działających kopalni w regionie. Funkcjonowała przez niemal 176 lat, oferując pracę mieszkańcom, a jej początki sięgają 1823 roku, kiedy to nadano jej pozwolenie. W 1844 roku wielkość eksploatacji kopalni była znacznie powiększona, przynosząc węgiel do huty cynku „Fanny”. W wyniku konsolidacji z zakładem „Bertram” powstało nowe przedsiębiorstwo, a w 1875 roku doszło do problemów z zalaniem kopalni, co wstrzymało wydobycie na dłuższy czas. Pod koniec XIX wieku kopalnię przejęła Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa, a w 1936 roku zmieniono jej nazwę na „Katowice”, z powrotem przywróconą po zajęciu Bogucic przez Niemców w 1939 roku.

W 1978 roku kopalnia „Katowice” osiągnęła najwyższy poziom wydobycia, któremu towarzyszyło znaczące zatrudnienie, sięgające 3,4 tys. osób. Powstanie Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice-Kleofas” na bazie likwidowanej kopalni miało miejsce w 1996 roku, ale działalność wydobywcza zakończyła się ostatecznie w 1999 roku. Po zakończeniu eksploatacji niektóre złoża, takie jak iły do ceramiki budowlanej, pozostają nieeksploatowane.

W Bogucicach znajdziemy także istotne instytucje, takie jak EMAG, którego historia sięga roku 1957. Instytut ten zyskał uznanie jako ośrodek badawczo-rozwojowy, szczególnie w dziedzinie automatyki i technologii monitorowania zagrożeń naturalnych. Po przekształceniach instytut wszedł w skład Sieci Badawczej Łukasiewicz, a obecnie Instytut Technik Innowacyjnych EMAG specjalizuje się w nowoczesnych technologiach.

Kolejnym istotnym przedsiębiorstwem w Bogucicach jest firma meblarska Agata, która posiada swoją siedzibę przy alei W. Roździeńskiego oraz ma długą historię w branży. W 2022 roku firma ta dysponowała 32 salonami w całym kraju, co podkreśla jej znaczenie. Na terenie dzielnicy znajduje się także magazyn sklepu IKEA.

W Bogucicach aktywne są również inne przedsiębiorstwa, w tym oddział hurtowni farmaceutycznej SLAWEX (ul. Leopolda 31), dealera samochodów używanych AAA AUTO (al. W. Roździeńskiego 91), oraz dystrybutora rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa ALPOL (ul. ks. F. Ścigały 10), co świadczy o różnorodności działalności gospodarczej w tej dzielnicy.

Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w bieżącą wodę dla terenów Bogucic realizowane jest przez zbiorniki sieciowe Mikołów i Murcki. Dodaje się do tego, że źródłem wody są stacje uzdatniania zlokalizowane w Dziećkowicach, Goczałkowicach-Zdroju oraz Kobiernicach. Pobrane wody są następnie tłoczone do centralnego systemu rozrządu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego. Dzięki sieci magistral wodociągowych oraz przyporządkowanej do nich sieci rozdzielczej Katowickich Wodociągów, dostęp do wody mają także Bogucice.

W Bogucicach przebiega również wodociąg tranzytowy GPW, który biegnie wzdłuż ulic: J. Ordona, K. Mieroszewskiego, ks. L. Markiefki, Normy, Podhalańska, Bohaterów Monte Cassino oraz Leopolda. Średnie roczne zużycie wody w Katowicach w 2012 roku wyniosło 36,3 m³ na osobę.

Warto nadmienić, że Bogucice zyskały dostęp do wodociągu dzięki kopalni „Ferdinand” (znanej później jako „Katowice”) jeszcze przed połączeniem z Katowicami. Przyczyny budowy wodociągu, która miała miejsce w latach 1870-1871 przez wspomnianą kopalnię, związane były z problemem wysychających studni spowodowanym eksploatacją górniczą. Publiczne pompy zainstalowane wzdłuż ulicy ks. L. Markiefki pozwalały mieszkańcom na bezpłatne czerpanie wody – powstało ich łącznie 7.

Wodociąg taki funkcjonował aż do 1 stycznia 1910 roku, kiedy to gmina Bogucice przejęła jego zarządzanie. W latach 1895-1897 zbudowano odgałęzienie wodociągu, które prowadziło z Alfreda przez Koszutkę do Katowic, a woda była dostarczana z zalanej kopalni kruszców w Dąbrówce Wielkiej.

Od roku 1910 kopalnia „Ferdinand” korzystała z ujęć wodnych na Potoku Leśnym, a przed 1914 rokiem zbudowała wieżę ciśnień przy ulicy Nadgórników. W latach 1929-1931 z kolei powstało ujęcie na Białej Przemszy w Maczkach, z którego poprowadzono magistralny rurociąg do Katowic, co znacząco poprawiło dostęp do wody.

W 1938 roku dostęp do sieci wodociągowej posiadało aż 95,3% budynków w dzielnicy Bogucice-Zawodzie. Jeżeli chodzi o infrastrukturę kanalizacyjną, sieć w Bogucicach jest umiejscowiona w zlewni Oczyszczalni Ścieków Gigablok, która z kolei leży w zlewni Rawy. Nadzór nad eksploatacją sieci kanalizacji sanitarnej oraz ogólnospławnej w tym rejonie sprawuje Oddział Eksploatacji Sieci Kanalizacyjnej – Centrum, będący częścią Katowickich Wodociągów. Na terenie Bogucic i osiedla J. Kukuczki, sieć kanalizacyjna jest dwuodcinkowa, rozdzielająca systemy sanitarne i deszczowe.

Na początku XX wieku, już w 1902 roku, planowano skanalizować rów biegnący przez ulicę ks. L. Markiefki, w którym spływały nieczystości. W końcu podjęto decyzję o budowie pełnej sieci kanalizacyjnej z oczyszczalnią, której projekt powstał w 1906 roku dzięki Maxowi Rosenquistowi. Na terenie Bogucic sieć kanalizacji ogólnospławnej została ukończona do końca 1907 roku, a całość, w tym Zawodzie, uruchomiono w listopadzie 1908 roku. W ramach tej infrastruktury wykonano około 200 przyłączy do kanalizacji, co zaowocowało przynajmniej 93,3% budynków w dzielnicy zostających podłączonymi do kanalizacji w roku 1938.

Jeśli chodzi o zaopatrzenie energią elektryczną, to Bogucice korzystają z sieci wysokiego napięcia 110 kV powiązanej z pobliskimi elektrowniami. Układ sieci elektroenergetycznej wzdłuż ulicy Olimpijskiej oraz alei W. Roździeńskiego (gdzie część jest podziemna i zlokalizowana w Strefie Kultury) oraz ulica Bohaterów Monte Cassino są głównymi ciągami tej sieci. Jedna z linii przecina cmentarz przy ulicy W. Wróblewskiego i łączy się z stacją elektroenergetyczną „EMAG”, mieszczącą się w dzielnicy i działającą w systemie 110 kV. W dodatku, we wschodniej części Bogucic zainstalowana jest sieć 2×220 kV, która łączy Łagiszę z Katowicami.

W latach 1905-1966 przy kopalni „Ferdinand”/„Katowice” funkcjonowała zmiennoprzepływowa elektrownia, która miała moc 5,8 MW, a później 12,2 MW. Całkowita produkcja w tym okresie wynosiła średnio 16 milionów kWh rocznie.

Na koniec warto zaznaczyć, że elektrociepłownia Chorzów „ELCHO” zasila część Bogucic w energię cieplną. Co więcej, w Bogucicach siedzibę ma jeden z kluczowych dostawców usług energetycznych na terenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – Dalkia Polska Energia, której biuro zlokalizowane jest przy ulicy ks. F. Ścigały 14.

Transport

Transport drogowy

Na obszarze Bogucic znajdują się kluczowe drogi krajowe oraz trasy szybkiego ruchu, które znacząco wpływają na komunikację w tej dzielnicy. Do najważniejszych należy:

• Droga krajowa nr 79, znana jako aleja Walentego Roździeńskiego, która prowadzi od węzła Bagienna w stronę Chorzowa. Jest to jedna z głównych arterii Katowic, przebiegająca równolegle do południowej części Bogucic. Dzięki niej mieszkańcy zyskują bezpośrednie połączenie z Chorzowem i Bytomiem na zachodzie oraz Mysłowicami, Jaworznem, Chrzanowem i Krakowem na wschodzie. W 2007 roku, w godzinach szczytu, średnie natężenie ruchu wynosiło 6 581 pojazdów, w tym 90,2% wszystkich pojazdów stanowiły samochody osobowe. Bogucicka oraz ulica J. Dudy-Gracza to kluczowe lokalizacje w tym rejonie.
• Droga ekspresowa nr 86 oraz droga krajowa nr 86, które również biegną w ciągu alei Walentego Roździeńskiego w kierunku Sosnowca. Odcinek tej drogi jest kluczowy dla szybkich połączeń wewnętrznych w Katowicach, umożliwiając mieszkańcom łatwy dojazd do Tychów, Sosnowca, Będzina i portu lotniczego Katowice im. W. Korfantego w Pyrzowicach.
• Ulica Bohaterów Monte Cassino ma długość 1 580 metrów i biegnie w kierunku południowym do Zawodzia, kończąc się na skrzyżowaniu z 1 Maja. Kierując się na północ, łączy się z osiedlem J. Kukuczki i kończy przy Leopolda.
• Ulica Katowicka o długości 1 010 metrów łączy Bogucice z Koszutką i kończy się na skrzyżowaniu z ulicą Misjonarzy oblatów MN oraz aleją W. Korfantego.
• Ulica Leopolda łączy Bogucice z Dąbrówką Małą oraz osiedlem Norma i Pniaków.
• Ulica ks. Leopolda Markiefki to 900-metrowa ulica biegnąca przez środkową część Bogucic, krzyżująca się z aleją W. Roździeńskiego.
• Ulica Walerego Wróblewskiego zamyka listę ulic w Bogucicach, łącząc północne i południowe części dzielnicy.

Transport w Bogucicach ma doskonałe połączenia komunikacyjne z sąsiedzkimi dzielnicami takimi jak Śródmieście, z którym dzielnica łączy się przez aleję W. Roździeńskiego oraz sieć ulic o niższych parametrach. Warto także wspomnieć, że najlepsze połączenia dostępne są w stronę Murcków, Giszowca, Józefowca i Załęża. Natomiast z Ligotą i Brynowem powiązania komunikacyjne są ograniczone.

Transport kolejowy

Aktualnie, na terenie Bogucic nie ma żadnych czynnych linii kolejowych. Główny dworzec kolejowy w Śródmieściu kolejowej, znany jako stacja Katowice, znajduje się w odległości około 3 km.

W przeszłości, sieć kolei normalnotorowej na terenie Bogucic rozpoczęła swoją działalność w 1865 roku. Wówczas stworzono linię kolejową łączącą kopalnię „Katowice” z bocznicami prowadzącymi do stacji Katowice, biegła ona równolegle do alei W. Roździeńskiego. W latach 1958-1962, w związku z przebudową centrum Katowic, zmodyfikowano także układ torowy na terenie szybów kopalni. Nowe tory poprowadzono nasypem, a także stworzono wiadukt nad ulicą ks. L. Markiefki.

Prowadzono również bocznicę kopalni „Katowice”, a linia kolejowa piaskowa nr KP 207 relacji Borki – Roździeń powstała w latach 60. XX wieku. Po zamknięciu kopalni, w 2000 roku zlikwidowano tę linię, która przebiegała równolegle do alei W. Roździeńskiego.

Oprócz tego, na terenie Bogucic funkcjonowała również wąskotorowa sieć kolejowa, część Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. Odcinek linii nr 4004 łączący Trójkąt Karb z Kopalnią Wujek powstał w 1855 roku. Bocznicę główną kopalni „Katowice” połączono z państwową siecią kolejową w latach 60. XX wieku, a stacja Katowice Wschodnie została zamknięta w 1987 roku.

Transport rowerowy

W Bogucicach rozwija się infrastruktura rowerowa, znajdująca się głównie w południowo-zachodniej oraz wschodniej części dzielnicy. Według dokumentu z czerwca 2022 roku, sieć ścieżek jest niemal w całości zrealizowana, jednak istnieje jeden brakujący fragment w kierunku północnym ulicy Bohaterów Monte Cassino. Większość tras rowerowych zaprojektowano z myślą o funkcji transportowej, ale w tej dzielnicy nie przewiduje się żadnej trasy ustanowionej w ramach projektu „Rowerem po Śląsku”.

W połowie roku 2022, na terenie Bogucic znajdowały się następujące rodzaje dróg rowerowych:

• Drogi dla rowerów na ulicach: Olimpijska, H.M. Góreckiego, Nadgórników, Leopolda, Podhalańska i aleja W. Roździeńskiego.
• Ciągi pieszo-rowerowe stanowią przejazd podziemny pod aleją W. Roździeńskiego oraz ulica S. Skrzypka.
• Ciągi z dopuszczalnym ruchem po chodniku przeznaczone są dla rowerzystów na szlaku w Strefie Kultury, łączącym Międzynarodowe Centrum Kongresowe z parkiem Bogucickim.

W dzielnicy znajduje się także system miejskich wypożyczalni rowerów – Metrorower, który zastąpił system City by bike. Na początku 2024 roku, w Bogucicach funkcjonowały następujące stacje:

• 27064 (os. W. Wajdy),
• 27067 (ul. Wrocławska),
• 27171 (skw. Koszycki),
• 27177 (ul. Leopolda),
• 27181 (ul. J. Haralda),
• 27200 (ul. ks. L. Markiefki),
• 27672 (pl. Sławika i Atalla),
• 27704 (Strefa Kultury),
• 27708 (park Bogucki).

Miejski transport zbiorowy

Organizacja miejskiego transportu zbiorowego na terenie Bogucic jest wykonywana przez Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM), który przejął odpowiedzialność 1 stycznia 2019 roku. Transport zbiorowy w obrębie tej dzielnicy jest realizowany tylko poprzez połączenia autobusowe, a głównym operatorem jest PKM Katowice.

W Bogucicach, według danych z czerwca 2022 roku, zarejestrowano 12 przystanków autobusowych, w tym: Bogucice Cmentarz, Bogucice Kościół, Bogucice Markiefki, Bogucice Skrzyżowanie, Bogucice Wróblewskiego, Dąbrówka Mała Pawilon Agata, Dąbrówka Mała Wiertnicza, Katowice Strefa Kultury (stanowisko w kierunku Śródmieścia), Katowice Strefa Kultury NOSPR (stanowisko w kierunku Śródmieścia), Osiedle Kukuczki DL Center Point, Osiedle Kukuczki Podhalańska i Osiedle Kukuczki Sandomierska.

Największym przystankiem w tej części dzielnicy jest Bogucice Kościół, skąd odjeżdżało 11 linii autobusowych w czerwcu 2022 roku, w tym 2 nocne. Linijki te współdziałają blisko z innymi dzielnicami Katowic oraz miastami w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, umożliwiając połączenia do Będzina, Chorzowa, Czeladzi, Rudy Śląskiej i Sosnowca.

Warto zaznaczyć, że przed wybuchem II wojny światowej istnieje pragnienie budowy linii tramwajowej łączącej Zawodzie z Dąbrówką Małą poprzez Bogucice, jednak projekt ten ostatecznie nie został zrealizowany.

Architektura i urbanistyka

Bogucice, osada, która zyskała swoją tożsamość od podstaw na niezamieszkałym terenie, dynamicznie ewoluowała już od XVII wieku. Wraz z wznoszeniem nowych chat chłopskich, miejscowość przyjęła południkowy kształt, a jej zabudowania zaczęły rozciągać się wzdłuż biegnącego potoku boguckiego, wpływającego do Rawy. Budynki znajdowały się po obu stronach tego cieku wodnego. W XVIII wieku w toda Katowicach, w tym również w Bogucicach, zdominowała drewniana architektura, głównie w postaci chatek zrębowych oraz budynków gospodarczych, które wkrótce zaczęły być zastępowane przez murowane struktury. Naważniejszą zmianą stały się przepisy, wprowadzone w połowie XIX wieku, zakazujące używania drewna w budownictwie, co miało na celu poprawę ochrony przeciwpożarowej. Budowle nowej generacji, najczęściej ceglane i nieotynkowane, zdominowały widok w Bogucicach w pierwszej połowie XX wieku.

Na mapie z 1812 roku dostrzegamy na obszarze Bogucic obiekty folwarku, które usytuowały się w formie czworoboku w południowej części miejscowości. Po II wojnie światowej, jak wskazuje M. Buls, nieużywane budynki folwarczne zaczęły pełnić rolę hoteli dla górników z kopalni „Katowice”. Budynek przy ulicy Kopalnianej 4d mieści dziś Miejskie Przedszkole nr 22 w Katowicach, z kolei inny z byłych obiektów posłużył jako mieszkanie. A. Frużyński oraz G. Grzegorek i P. Rygus, a także M. Bednarek, podają, że zabudowa przy ulicy Kopalnianej powstała w 1910 roku i pierwotnie zaaranżowane były na domy noclegowe dla górników kopalni „Ferdinand”. Dla porównania, sam folwark zniknął z krajobrazu już w 1901 roku, a jedynym jego widocznym śladem pozostał murowany budynek byłej stajni, w którym obecnie mieszczą się garaże oraz warsztaty.

Kolejne mapy z 1822 i 1823 roku ukazują Bogucice jako trójrząd gospodarstw, ustawionych wzdłuż potoku boguckiego. Rząd zachodni rozciągał się po stronie zachodniej obecnej ulicy ks. F. Ścigały, zaczynając od ulicy Katowickiej i kończąc na ulicy Kopalnianej. Drugi rząd lokował się na wschodzie potoku, w pobliżu ulicy Ryszarda, i kierował się do obszaru zajmowanego obecnie przez szpital bogucicki. Z kolei trzeci rząd rozpoczął się przy krzyżu na przecięciu ulic Ryszarda oraz W. Wróblewskiego i ciągnął się aż do obecnej ulicy Węglanej. Na północ od obecnych ulic Katowickiej i Leopolda powstał podwójny rząd gospodarstw, a w rejonie dzisiejszego placu W. Wajdy również znajdowało się kilka domów.

Wzrost urbanistyczny Bogucic przyspieszył dzięki rozwojowi lokalnego przemysłu oraz zwiększonej populacji. W drugiej połowie XIX wieku Bogucice zyskały industrialny charakter, a rozwój koncentrował się przede wszystkim wzdłuż ulic: Kopalnianej, ks. L. Markiefki oraz Katowickiej. W 1867 roku w Bogucicach zarejestrowano 114 domów, a także folwark oraz młyn wodny. Na wschodnim rogu ulic ks. L. Markiefki i Ryszarda postawiono dom noclegowy dla górników kopalni „Ferdinand”, który obecnie pełni funkcję mieszkalną, chociaż w latach 70. i 80. XX wieku planowano jego wyburzenie.

Kilkanaście lat później na planie Bogucic z lat 80. XIX wieku zaznaczone były domy przy ulicy Sztygarskiej, stanowiące pierwszą kolonię robotniczą kopalni „Ferdinand”. Do dnia dzisiejszego zachowały się co najmniej trzy domy tej kolonii. Na omawianym obszarze, przy ul. ks. L. Markiefki 85 i 87, zbudowano w latach 1872–1874 zespół Konwentu Ojców Bonifratrów, a także całkowicie nowy pawilon szpitalny, który powstał między 1903 a 1904 rokiem. Obydwa obiekty nawiązują do stylów historyzmu, wzbogacone o elementy neogotyku oraz neoromanizmu.

Stary Dom Kowala, znajdujący się przy skrzyżowaniu ulic ks. L. Markiefki i Kowalskiej, jest jednym z najstarszych udokumentowanych budynków w Bogucicach. Obiekt jest widoczny na mapach z lat 80. XIX wieku i mieścił kuźnię prowadzoną przez kowala Johannesa Cziosska. W 1930 roku dom został nabyty przez Stanisława Lewandowskiego, który planował stworzenie kamienicy. Niestety, w dniach 13 czerwca 2022 roku budynek uległ poważnemu zniszczeniu w wyniku pożaru, tracąc swój dach.

Na przełomie XIX wieku Bogucice zyskały także na znaczeniu dzięki nowym domom robotniczym, w tym częściowo trzypiętrowym, które z charakterystycznym stylem i urokliwymi kamienicami zaczęły współistnieć z zabudową wiejską. Pod koniec XIX wieku do mostniczył się także obszar ulic: ks. L. Markiefki (części północne i środkowe), Górnej, Katowickiej (wschodnia część), a także pojedyncze obiekty przy ulicy Nadgórników oraz Ludwika 48 i 48a (1896 rok), jak i przy W. Wróblewskiego.

W latach 1892–1894, zrealizowano budowlę bazyliki pw. św. Szczepana, projekt Paolo Jackischa. Jest to trójnawowa świątynia z chórem zamkniętym trójbocznie i jedną wieżą przy wejściu. Architektura nawiązuje do projektów Karla Lüdeckego oraz Constantinusa Heidenreicha, znanych także z kościoła Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Rudzie Śląskiej-Goduli. Nowa świątynia murowana, z polem dla historycznego drewnianego pierwowzoru, rozebrano w 1891 roku.

Zabudowa pomiędzy 1900 a 1922 rokiem koncentrowała się w środkowej części Bogucic, w rejonie ulic: ks. L. Markiefki, Nowej, W. Wróblewskiego, Ryszarda, Kowalskiej, Kopalnianej i I. Kraszewskiego. Również w obrębie tej zabudowy znajdowały się pojedyncze obiekty w różnych częściach całej dzielnicy, na przykład przy ulicy Ludwika 5. Nowe budynki powstały w pierwszych latach XX wieku, a wiele z nich do dziś pozostaje w dobrym stanie, oferując blokowiska dla górników kopalni „Ferdinand”.

Na granicy pomiędzy Bogucicami i Koszutką, w latach 30. XX wieku, powstało osiedle robotnicze, składające się z 20 bloków mieszkalnych oraz szkoły powszechnej, która obecnie mieści IV Liceum Ogólnokształcące im. gen. S. Maczka na Koszutce. Z tego samego okresu pochodzi również budynek przy ulicy ks. L. Markiefki 50, który został ukończony w 1936 roku. W czasie II wojny światowej, niemieckie władze kopalni „Ferdinand” wznoszą niewielką kolonię domów mieszkalnych w rejonie ulicy Leopolda.

Po zakończeniu II wojny światowej, osiedle drewnianych domów fińskich z 1948 roku zostało zaprojektowane w Bogucicach, tworząc siedzibę dla 250 rodzin. Usytuowane poza zwartej zabudowy, nieujawnione tereny kończyły w końcu lat 80. XX wieku, a później została tam usytuowana nowa zabudowa im. J. Kukuczki, projektowana przez Adama Śleziaka oraz Andrzeja Trybusia na południowej i wschodniej stronie.

Zmiany urbanistyczne na obszarze Bogucic nastąpiły w latach 50. XX wieku, głównie ze względu na przebudowę sieci kolejowej. W tym okresie wycięto ulicę Ryszarda, historycznie prowadzącą do Zawodzia. Ponadto zachodni odcinek ulicy Kopalnianej został zlikwidowany, co wpłynęło na zniszczenie znacznej części utworzonej tam zabudowy. Oprócz tego, pozostałe fragmenty w miejscu zbiegu ulic Ryszarda oraz ks. L. Markiefki, obejmowały dawną straż pożarną w Bogucicach.

W 1982 roku zainaugurowano Górniczą Spółdzielnię Mieszkaniową przy KWK „Katowice”, która do roku 1987 na ulicy ks. L. Markiefki 77 oraz Modrzewiowej 1-7b oddała do użytku 73 mieszkania. W latach 1982–1985 również przy ulicy Morawskiej powstał kolejny obiekt, Pierwszy Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Katowicach. Jego budowa miała miejsce według projektu zespołu inżynierów, głównym projektantem był Adam Śleziak. W konsekwencji, powstająca nowa struktura urbanistyczna wokół historycznego centrum Bogucic zyskiwała na znaczeniu.

Powstałe po 1989 roku osiedla w Bogucicach zrealizowano w różnych odsłonach dzielnicy. W północnej części w latach 1990–1995 wybudowano osiedle Na Alpach, podczas gdy w latach 2002–2007 zrealizowano zabudowę przy ulicy Zakopiańskiej. W latach 2010–2015 na terenie dawnej kopalni „Katowice” zrealizowano projekt Stefa Kultury, gdzie powstała siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, a także nowa siedziba Muzeum Śląskiego. W ramach prowadzonych projektów zrealizowano również nowy układ drogowy, zapewniający komunikację z aleją W. Roździeńskiego oraz ulicami J. Dudy-Gracza oraz Nadgórników.

Gmach NOSPR-u, usytuowany przy placu W. Kilara 1, powstał w latach 2011–2014 i jest charakterystycznym punktem widokowym w Bogucicach. Budowla ta, sięgająca 28 metrów, dysponuje pięcioma kondygnacjami nadziemnymi oraz jednym podziemnym. Wewnątrz znajdują się dwie sale: kameralna na około 300 osób oraz duża, na 1800 osób, otoczona atrium oraz pomieszczeniem pomocniczym. Elewacja gmachu pokryta jest szkłem i cegłą klinkierową.

Budynek przestarzałej siłowni oraz maszynownia z parową maszyną wyciągową, jak też budynek nadszybowy dawnej kopalni „Katowice”, zyskały status zabytków w 1998 roku, wpisując się w nowoczesną historię industrialnej architektury, która ma wzbogacić tkankę urbanistyczną centrum Katowic. Obiekty dawnej kopalni zostały również zagospodarowane pod Muzeum Śląskie. Większość nowej zabudowy powstała pod ziemią, jednak na powierzchni zlokalizowane zostały: hol centralny, budynek administracyjny, świetliki, a także wieża widokowa, cały zespół tworzy wyraźny znak rozpoznawczy miasta Katowice.

Na początku maja 2019 roku, na północ od Muzeum Śląskiego, zainaugurowano budowę nowego osiedla Pierwsza Dzielnica. W ramach etapu pierwszego powstały trzy wieżowce, wysokie na 42 metry, oferujące 267 mieszkań i przylegające lokale usługowe. Dodatkowo, na parterze utworzono miejsca parkingové dla 292 samochodów. Inwestycja została zrealizowana przez spółkę TDJ Estate.

W czerwcu 2020 roku uruchomiono nowy budynek mieszkalny przy ulicy Leopolda 17 i 17a, zbudowany na zlecenie Katowickiego TBS-u, w którym uzyskano 51 mieszkań oraz kompleks z placem zabaw i parkingiem na 27 miejsc postojowych.

Aktualna zabudowa mieszkalna w Bogucicach głównie koncentruje się wzdłuż ulic ks. L. Markiefki i Katowickiej. Obszary w rejonach ulic Podhalańskiej, W. Wróblewskiego, a także Wrocławskiej tworzą osiedle, które powstały w latach 70. i 80. XX wieku, takie jak osiedle J. Kukuczki oraz W. Wajdy; ponadto rejon ulic Osikowej, Cedrowej i Brzozowej zdominowany jest przez zabudowę jednorodzinną.

Osiedla mieszkaniowe

Na terenie współczesnej zabudowy Bogucic, można znaleźć następujące osiedla:

• Osiedle im. Jerzego Kukuczki – wybudowane w północno-wschodniej części Bogucic, zaprojektowane w miejsce dawnego osiedla fińskich domów, składa się z budynków o wysokości od 4 do 11 kondygnacji, projekt jest autorstwa Adama Śleziaka i Andrzeja Trybusia,
• Osiedle im. ks. Franciszka Ścigały – powstałe w połowie lat 70. XX wieku, zbudowane przez Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową na terenach ogródków działkowych oraz częściowo w miejscu starej zabudowy, zamieszkane głównie przez rodziny górników z kopalni „Katowice”,
• Osiedle im. Wincentego Wajdy – zrealizowane w I połowie lat 80. XX wieku, składające się z czterech grup bloków mieszkalnych wielkopłytowych, utworzone w rejonie ulicy K. Hoppego; na osiedlu jako miejsca wspólne znajdują się pawilony usługowe i place zabaw,
• Osiedle Na Alpach – w północnej części Bogucic, składające się z bloków mieszkalnych, garazy oraz placu zabaw; graniczy z kompleksem ogródków działkowych od zachodu oraz południa z osiedlem W. Wajdy, zarządzane przez Spółdzielnię Mieszkaniową Na Alpach, mającą siedzibę przy ulicy ks. F. Blachnickiego 9,
• Pierwsza Dzielnica – zrealizowane w rejonie ulic H.M. Góreckiego oraz T. Dobrowolskiego, zaprojektowane przez pracownię Medusa Group; projekt zakłada powstanie dziewięciu wieżowców mieszkalnych otoczonych terenami parkowymi; inwestycja została zrealizowana przez spółkę TDJ Estate.

Obiekty historyczne i zabytkowe

W obrębie Bogucic można dostrzec następujące historyczne i zabytkowe obiekty:

• Zespół Konwentu Ojców Bonifratrów i Szpitala Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach (ul. ks. L. Markiefki 85-87) – wzniesiony w latach 1872–1874, a szpital w latach 1902–1903 (lub 1903–1904); obiekty te okupują styl historyzmu wzbogacony o neoromańskie i neogotyckie elementy, wpisane do rejestru zabytków dnia 1 lipca 1992 roku (nr rej.: A/1367/88; obecnie A/1367/24),
• Bazylika pod wezwaniem świętego Szczepana (ul. ks. L. Markiefki 89) – wpisana do rejestru zabytków 26 maja 1988 roku (nr rej.: A/1365/88); wybudowana w latach 1892–1894 według projektu Paul Jackischa, gotowa przez Müllera; świątynia o stylu neogotyckim, którą powstal na miejscu starych, drewnianych kościołów,
• Zespół sześciu figur przed bazyliką świętego Szczepana – w skład obiektu wchodzi święty Paweł, Piotr, Szczepan, Józef z Dzieciątkiem, Najświętsza Maryja Panna oraz Barbara; zespół wpisano do rejestru w dniu 21 sierpnia 1992 roku (nr rej.: B/630/928),
• Budynek mieszkalny przy ul. ks. L. Markiefki 29, 43, 45 oraz 47 – objęte ochroną konserwatorską; wzniesione na początku XX wieku w stylu historyzmu ceglanego (tzw. familoki),
• Kamienny krzyż na skrzyżowaniu ul. ks. L. Markiefki 76 i Kowalskiej – krucyfiks na ceglanym cokole, dodatkowo umieszczona figurka świętej oraz inskription (Fundatorzitego/Krziża/Posiedziciele gruntu z/gminy Bogucki/1887); z krzyżem związane jest kuty żelazny płot; w 2005 roku przeprowadzono jego renowację,
• Zespół Domu Dziecka oraz klasztor sióstr św. Jadwigi – Dom Prowincjonalny (ul. Leopolda 1-3) – wpisany do rejestru zabytków 26 maja 1988 roku (nr rej.: A/1368/88, obecnie A/1368/24); budowla wznoszona w latach 1858–1931, reprezentuje style historyzmu z elementami neoromańskimi oraz neorenesansowymi,
• Zespół cmentarny (miedzy ul. Leopolda, W. Wróblewskiego a Podhalańską) – datowany na koniec XVIII wieku, obecną formę uzyskał pod koniec XIX i XX wieku; pełni funkcję cmentarza parafialnego oraz bonifraterskiego, wpisany do rejestru zabytków dnia 4 września 1992 roku (nr rej.: A/1496/92); składa się z układu przestrzennego, budynków cmentarnych i małej architektury, z unikalnym starodrzewem oraz zabytkowymi nagrobkami; najstarsza nekropolia w Katowicach, które wzmiankowano w 1598 roku,
• Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa – z 1910 roku; na obrzeżu bogucickiego cmentarza parafialnego, postawiona w miejscu kaplicy Matki Bożej Bolesnej w projekcie Mansuetusa Fromma,
• Kamienice, chlewiki, altanki w ogródkach (śc. lauby) oraz familoki przy ul. Katowickiej, ks. L. Markiefki, Ryszarda oraz W. Wróblewskiego z XIX wieku, będące przykładem dawnych śląskich architektur.

Pomniki i tablice pamiątkowe

• Figura św. Barbary (ul. Kopalniana) – figura kamienna na ceglanym postumencie, upamiętniająca katastrofę górniczą z 16 września 1933 roku w kopalni „Katowice”,
• Kolumna maryjna z pozłacaną figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem (ul. ks. L. Markiefki; przed gmachem szpitala bonifratrów) – poświęcona 16 czerwca 1881 roku przez ks. Leopolda Markiefkę,
• Krzyże przydrożne – przy skrzyżowaniu z ulicą Leopolda oraz w rejonie skrzyżowania ul. ks. L. Markiefki z ul. Kowalską,
• Pomnik Powstańców Śląskich (pl. W. Wajdy) – pomnik, który został zestawiony w miejsce historycznej struktury,
• Tablica upamiętniająca akt konsekracji bogucickiej bazyliki (bazylika św. Szczepana; przy wejściu do świątyni) – umieszczona w 2014 roku, w 120. rocznicę tego wydarzenia,
• Tablica poświęcona kopalni „Ferdynand” („Katowice”) oraz jej pracownikom (na podporze szybu „Warszawa II” dawnej kopalni „Katowice”) – odsłonięta 20 października 2014 roku z inicjatywy Bractwa Gwarków Związku Górnośląskiego,
• Tablica upamiętniająca kopalnię „Katowice” z lat 1823–2000 (bazylika św. Szczepana; w przedsionku po lewej stronie),
• Tablica poświęcona Jerzemu Kukuczce (ul. ks. L. Markiefki 94) – ulokowana w miejscu urodzenia himalaisty,
• Tablica przypominająca ks. Ludwika Skowronkę (bazylika św. Szczepana; w przedsionku po lewej stronie), na której umieszczono jego podobiznę oraz uwagę, że był budowniczym kościoła i autorem dzieła Via ad coelum (Droga do nieba),
• Tablica upamiętniająca ks. Franciszka Ścigałę (bazylika św. Szczepana; w przedsionku po lewej stronie),
• Tablica upamiętniająca ks. Alfonsa Tomaszewskiego (bazylika św. Szczepana; w przedsionku po prawej stronie) – tablica odsłonięta w 1987 roku,
• Tablice upamiętniające 400-lecie obecności Bonifratrów w Polsce oraz 150 lat posługi zakonników w Bogucicach (Konwent i Szpital Bonifratrów, przy wejściu do Kaplicy i Klasztoru Bonifratrów) – odsłonięta 6 września 2024, poświęcenie dokonane przez ks. abp Adriana Galbasa.

Zagospodarowanie przestrzenne

W dniu 1 stycznia 2008 roku, zaobserwowano, że największy udział w użytkowaniu obszaru Bogucic (powierzchnia ogólna wynosi 203,19 ha) przypada terenom zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (42,67 ha), podczas gdy wolne tereny budowlane zajmowały 31,04 ha, a tereny zieleni urządzonej 46,48 ha. Nie można pominąć także terenów usług (15,77 ha), produkcyjno-usługowych (10,84 ha), a także komunikacji (28,58 ha) oraz nieużytków (17,44 ha). Warto jednak zauważyć, że na tym obszarze brakuje gruntów rolnych i lasów, a widoczny udział terenów wodnych wzrasta do 1,08 ha.

Na koniec 2007 roku, wskaźnik powierzchni zabudowanej w Bogucicach wynosił 28%, co było nieco wyższe od średniego wskaźnika na poziomie 23% w całych Katowicach. W niektórych częściach dzielnicy wskaźnik ten sięgał nawet 50%. A wskaźnik intensywności zabudowy netto Bogucic osiągnął 0,61, co również przewyższa średnią wartość dla Katowic wynosząca 0,49, a średnia liczba kondygnacji wynosiła około 2,19.

Do połowy lipca 2009 roku, 38,15 ha powierzchni jednostki urbanistycznej Bogucice, co odpowiednio oszacowano na 18,78%, pokryte były planami miejscowymi zagospodarowania przestrzennego.

Oświata

W Bogucicach oraz pobliskich lokalizacjach w 2012 roku funkcjonowało wiele placówek edukacyjnych, w tym aż 7 przedszkoli, 2 zespoły szkolno-przedszkolne, szkoła podstawowa, zespół szkół specjalnych, 2 gimnazja, liceum ogólnokształcące oraz Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy oraz Wydział Nauk Społeczno-Pedagogicznych Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. J. Korczaka. W czerwcu 2022 roku na terenie Bogucic aktywnie działały następujące placówki oświatowe:

• Żłobki i przedszkola:
• Bajkowe Przedszkole i Klub Malucha (ul. Modrzewiowa 30a),
• Miejskie Przedszkole nr 22 w Katowicach (ul. Kopalniana 4d),
• Miejskie Przedszkole nr 49 im. Siedmiu Krasnoludków w Katowicach (ul. Puławska 9),
• Miejskie Przedszkole nr 97 w Katowicach (ul. Wiślana 9),
• Przedszkole i Żłobek „Mali Giganci” (ul. Katowicka 27),
• Przedszkole i Żłobek „Przytulny Kącik” (ul. Kujawska 4a),
• Przedszkole Publiczne Parafii Rzymskokatolickiej św. Szczepana w Katowicach (ul. ks. L. Markiefki 89),
• Przedszkole w Pierwszej Dzielnicy (ul. H.M. Góreckiego 11),
• Publiczne Przedszkole Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi w Katowicach (ul. Leopolda 1-3),
• Żłobek „Kraina Odkrywcy” (ul. Wrocławska 54).

• Szkoły podstawowe:
• Katolicka Szkoła Podstawowa im. św. Jacka w Katowicach (ul. ks. F. Ścigały 17),
• Korczakowska Szkoła Marzeń (ul. Katowicka 27),
• Szkoła Podstawowa nr 39 im. Jana Pawła II Specjalna w Katowicach (ul. ks. F. Ścigały 17),
• Szkoła Podstawowa nr 40 im. Jerzego Kukuczki w Katowicach (ul. Słowiańska 1).

• Zespoły szkół:
• Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 4 w Katowicach (ul. W. Wróblewskiego 42-44):
• Miejskie Przedszkole nr 70 w Katowicach,
• Szkoła Podstawowa nr 13 im. św. Barbary w Katowicach.

• Uczelnie wyższe:
• Uczelnia Korczaka. Wydział Nauk Społeczno-Pedagogicznych w Katowicach (ul. Katowicka 27).

Początki edukacji na terenie Bogucic sięgają XV lub XVI wieku. Szkoła wiejska, zlokalizowana prawdopodobnie na gruntach gospodarza Ostrowskiego, znajdowała się blisko głównej drogi. Była to placówka parafialna, a jej pierwsze wzmianki datują się na 1619 rok. Parafianie zobowiązani byli do wnoszenia opłat, a także dostarczania drewna na opał dla nauczyciela. W 1775 roku wprowadzono świeckiego nauczyciela. Jak wynika z zapisów z 1793 roku, szkolnictwo wówczas działało w systemie jednoklasowym, a do placówki uczęszczało 72 uczniów, z czego 36 z Bogucic, 16 z Katowic, 15 z Załęża i 5 z Dąbrówki Małej. Najstarsza szkoła była zbudowana z drewna i miała strzechę.

W 1804 roku utworzono w Bogucicach polską szkołę katolicką, do której dzieci uczęszczały dwa razy w tygodniu. Plan budowy nowego budynku szkolnego, zlokalizowanego w rejonie ulic ks. L. Markiefki i Katowickiej, datuje się na 1818 rok, jednak nowy gmach oddano do użytku dopiero w 1823 roku. Naukę rozpoczęło 86 dzieci. W 1859 roku szkoła została rozbudowana, a wówczas naukę pobierało 350 uczniów. W 1875 roku oddano do użytku nowy budynek przy ul. ks. L. Markiefki 78, który w późniejszym czasie pełnił różne funkcje, w tym internatu od 1945 do 1953 roku.

Nowy gmach szkolny przy ulicy W. Wróblewskiego 40-44 został uruchomiony w 1902 roku. Uczyły się w nim dzieci do 1913 roku, kiedy utworzono szkołę żeńską nr 13. W 1922 roku, po zamknięciu niemieckiej szkoły, powstała polska szkoła, do której uczęszczało łącznie 846 dzieci. W czasie II wojny światowej budynek przekształcono na niemiecką szkołę, a po wojnie, 13 lutego 1945 roku, został on przejęty przez Polskę w stanie nienaruszonym, chociaż wnętrza były zdewastowane.

W 1967 roku otwarto salę gimnastyczną, która połączyła Szkołę Podstawową nr 12 i 13. W 2006 roku przywrócono imię św. Barbary Szkole Podstawowej nr 13 w Bogucicach. W 2009 roku, szkoła i przedszkole połączono w Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 4. W 2013 roku obchodzono stulecie Szkoły Podstawowej nr 13, a w 2017 roku przeprowadzono renowację jej gmachu.

W 1856 roku proboszcz ks. Leopold Markiefka nabył ziemię, planując w początkowych zamysłach schronisko, jednak zdecydował się na sierociniec. Budynek oddano do użytku w 1858 roku, a opiekę nad dziećmi objęły siostry boromeuszki. W 1861 roku funkcjonowała tutaj szkoła elementarna, a sierociniec w czasie kulturkampfu został zamknięty, jednak po pewnym czasie znów otworzył swoje drzwi, oferując różne formy edukacji, aż do 1961 roku, kiedy przekwalifikowano go na zakład wychowawczy dla dzieci z lekkim upośledzeniem.

W 1949 roku rozpoczęto budowę szkoły górniczej, która rozpoczęła działalność w 1952 roku. Szkoła kształciła przyszłych pracowników kopalni „Katowice”. Po remoncie jej gmachu powstał zespół szkół ogólnokształcących oraz Katolicka Szkoła Podstawowa im. św. Jacka, założona w 1992 roku. W 1999 roku rozpoczęto działalność Katolickiego Gimnazjum, które działało do 31 sierpnia 2017 roku, kiedy to zreformowano system szkolnictwa.

W dniu 2 września 1991 roku zainaugurowano działalność Szkoły Podstawowej nr 40 na osiedlu J. Kukuczki. W kolejnych latach szkoła rozbudowywała swoją infrastrukturę, a w 1998 roku nadano jej imię Jerzego Kukuczki. W 2017 roku w związku z reformą edukacji, przekształcono Gimnazjum nr 10 w Szkołę Podstawową nr 40.

Bezpieczeństwo publiczne i socjalne

Tereny Bogucic, pod względem bezpieczeństwa publicznego, są objęte wpływem Komendy Miejskiej Policji w Katowicach, której siedziba znajduje się przy ulicy K. Iłłakowiczówny. Analizując dane z 2007 roku, można zauważyć, że dzielnice Bogucic charakteryzowały się niższym współczynnikiem przestępczości w porównaniu z innymi rejonami. W tym okresie zarejestrowano 1,86 przestępstw na 100 mieszkańców, natomiast średnia dla całych Katowic wynosiła 3,08. Ta liczba znacząco zmniejszyła się od 2004 roku, kiedy wynosiła 3,73 przestępstw na 100 mieszkańców. Warto zauważyć, że w 2013 roku na terenie Bogucic miało miejsce 292 przestępstw, co przekłada się na 20 aktów przestępczych na 1000 mieszkańców, co jest mniejszą wartością niż średnia dla Katowic, wynosząca 28 na 1000 mieszkańców. Zdarzenia przestępcze, jakie miały miejsce w Bogucicach, obejmowały 10 przypadków rozboju, 14 aktów chuligaństwa oraz 11 przestępstw związanych z przemocą w rodzinie.

Badania przeprowadzone w 2011 roku wskazały, że 52% mieszkańców Bogucic czuło się bezpiecznie w swoim otoczeniu, z kolei 38,3% miało odmienne zdanie, a 6,7% nie wyraziło żadnej preference. W 2007 roku odnotowano także 11 wypadków drogowych w tej dzielnicy, z miejscami szczególnie niebezpiecznymi takimi jak aleja W. Roździeńskiego oraz ulica Leopolda.

W kwestii ochrony przeciwpożarowej mieszkańcy Bogucic mogą liczyć na wsparcie Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 1 Szopienice, której siedziba mieści się w Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach przy ulicy Krakowskiej 130. Interesująca jest historia ochotniczej straży pożarnej, która została powołana w 1880 roku (lub 1878) w Bogucicach. Od 1905 roku siedziba oraz wieża strażnicza zostały ulokowane przy ulicy L. Markiefki 39-41. Wówczas ochotnicza straż pożarna była jednym z sześciu takich jednostek w Katowicach.

W zakresie pomocy społecznej, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej obejmuje teren Bogucic poprzez dwa Terenowe Punkty Pomocy Społecznej usytuowane w sąsiednich dzielnicach. Punkt nr 3 znajduje się na Koszutce przy ulicy Misjonarzy Oblatów MN (część zachodnia Bogucic), natomiast Punkt nr 6 mieści się w Zawodziu przy ul. B. Czecha (wschodnia część Bogucic). Na koniec 2013 roku z pomocy MOPS-u korzystało 414 rodzin z Bogucic.

Warto również wspomnieć o Szpitalu Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach, który był pierwszym zakładem opieki zdrowotnej w tej okolicy. Jego powstanie miało miejsce dzięki inicjatywie Związku dla Ubogich (niem. Ortsarmen-Verband) z Katowic, Bogucic oraz Dąbrówki Małej. W dniu 20 października 1865 roku wynajęto mieszkanie w Bogucicach, gdzie opiekę nad chorymi sprawowały siostry boromeuszki, które zarządzały także sierocińcem.

Budowa nowego gmachu szpitala rozpoczęła się w 1871 roku, gdy ks. Leopold Markiefka przekazał grunt i fundusze na ten cel. Szpital pw. Świętych Aniołów Stróżów został oficjalnie otwarty 7 września 1874 roku, oferując 105 miejsc hospitalizacyjnych oraz dodatkowe placówki takie jak ambulatorium oraz Instytut Medyko-Mechaniczny dla rekonwalescentów. Warto również dodać, że w latach 1902-1904 szpital był rozbudowywany, a w 1920 roku działały już cztery oddziały: wewnętrzny, chirurgiczny, dermatologiczny oraz laryngologiczny.

W trakcie XXI wieku szpital przeszedł wielokrotne zmiany administrowania i w końcu po II wojnie światowej na nowo przejęli go bonifratrzy, wznawiając działalność 1 kwietnia 2009 roku. Dodatkowo, w latach 20. XX wieku w przy alei W. Roździeńskiego 3 istniał budynek z kopalnianą przychodnią zakładową, który jednak został zburzony między 2001 a 2003 rokiem.

Na obszarze Bogucic, według stanu z czerwca 2022 roku, dostępne są różne placówki zdrowotne, w tym Przychodnia Bracka Osiedlowa mieszcząca się przy ul. Brzozowej 21 oraz Bonifraterski Ośrodek Zdrowia na ul. W. Wróblewskiego 48. Mieszkańcy mają również dostęp do dwóch większych przychodni dentystycznych oraz licznych prywatnych gabinetów lekarskich.

Kultura

Zorganizowane przedsięwzięcia kulturalne w Bogucicach mają swoje korzenie w końcu XIX wieku. Od roku 1885 zaczęły działać lokalne komitety obywatelskie, które zorganizowały spektakle teatralne. W tym samym roku w parafii bogucickiej powstał Związek Katolickich Robotników, który prowadził różnorodną działalność oświatową i kulturalną. W 1891 roku zainicjowano kolejny Związek Katolickich Robotników, który od następnego roku organizował przedstawienia teatralne. W 1893 roku grupa ta wystawiła cztery sztuki autorstwa P. Kołodzieja. W 1894 roku powstało świeckie koło śpiewacze „Lutnia”, na czele którego stał Paweł Sus. Współtwórcami tego chóru była młodzież z Bogucic, Dąbrówki Małej oraz Zawodzia.

W obliczu prześladowań, z jakimi spotykali się członkowie chóru, w 1900 roku (lub według niektórych źródeł w 1898 roku) „Lutnię” przemianowano na Towarzystwo „Dobroczynność”. Dnia 12 września 1902 roku, jak podają różne źródła, powstał chór mieszany „Lira”, zarządzany przez Józefa Wieczorka i prowadzony przez Leon Ponieckiego. Chór ten działał do 1934 roku. W 1909 roku przy parafii św. Szczepana zainicjowano działalność chóru św. Cecylii, który początkowo funkcjonował jako Kółko Śpiewackie, a od 1918 roku jako Polski Chór Kościelny. W roku 1935 chór zgromadził 140 członków, a dwa lata później zdobył I nagrodę Polskiego Radia w Katowicach na Zjeździe Chórów w Chorzowie.

Po II wojnie światowej chór wznowił działalność, mając na swoim koncie uczestnictwo w uroczystościach powitalnych papieża Jana Pawła II na katowickim lotnisku oraz organizację koncertów z okazji 100-lecia urodzin Karola Hoppego. Chór im. Juliusza Ligonia, powołany w 1919 roku przy kopalni „Ferdynand” („Katowice”), działał do 1956 roku. W dniu 18 września 1935 roku zarejestrowano Towarzystwo Mandolinowe „Chopin”, które miało swoją siedzibę przy ulicy Katowickiej 1. W 1934 roku zorganizowało ono zawody o mistrzostwo Śląska zespołów mandolinowych, ale zakończyło swoją działalność 1 września 1939 roku.

Pierwszym kinem w Bogucicach było kino „Fryderyk”, które wzmiankowane jest w 1910 roku, lecz jego dokładna lokalizacja nie jest znana. W latach międzywojennych pojawiło się również inne kino – „Bajka”. Podczas tego okresu w Bogucicach istniała także biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W 1935 roku bogucicka filia dysponowała 833 tomami i 213 czytelników. W 1936 roku na fundusze społeczne przy ulicy L. Markiefki powstał Dom Ludowy. Po wojnie budynek stał się zakładowym Domem Kultury kopalni Katowice, a w 2002 roku przeszedł na własność miasta, gdzie realizowane są różne wydarzenia kulturalne jako Dział Bogucice Miejskiego Domu Kultury „Bogucice-Zawodzie” w Katowicach, znajdującego się przy ulicy ks. L. Markiefki 44a.

Na tej samej ulicy 22 lipca 1966 roku rozpoczęło działalność kino „Millenium”, które mieściło się w budynku dawnego gasthausu przy ulicy ks. K. Markiefki 59, działając aż do lat 90. XX wieku. Oprócz orkiestry dętej kopalni Katowice w latach 80. XX wieku zyskiwała uznanie Młodzieżowa Orkiestra Dęta Zasadniczej Szkoły Górniczej KWK „Katowice”. Po zaniku działalności orkiestry, jej kapelmistrz Stefan Łebek kontynuował pracę ze Stowarzyszeniem Muzyczno-Kulturalnym Orkiestra Dęta Katowice. Pod egidą MDK Bogucice-Zawodzie działa także Zespół Akordeonistów Katowice-Kleofas, założony przez Stanisława Wodnickiego w 1988 roku.

W 1980 roku w okolicy ulicy Węglanej oraz w parafialnym kościele kręcone były zdjęcia do filmów: Grzeszny żywot Franciszka Buły i Jesteś bogiem (ukazując m.in. osiedle W. Wajdy i rejony przystanku Bogucice Kościół). Warto dodać, że w Bogucicach mieszkał Piotr Łuszcz (Magik), znany muzyk i założyciel grupy Paktofonika, który osiedlił się w tej dzielnicy aż do swojej tragicznej śmierci w 2000 roku. Z Bogucicami są związani także inni artyści, jak Wojciech Alszer (Fokus) oraz Marcin i Michał Martenowie (Abradab i Joka).

W Bogucicach można znaleźć trzy filie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach: Filia nr 16 (ul. W. Wajdy 16), Filia nr 22 (ul. Słowiańska 1) oraz Filia nr 33 (ul. ks. L. Markiefki 44a). W bogucickiej Strefie Kultury odbywają się różnorodne wydarzenia plenerowe, takie jak Urodziny Miasta „Kocham Katowice” czy Festiwal Nowa Muzyka. Położony w poblżu park Bogucki stał się miejscem odbywania festynów i różnorodnych imprez lokalnych, w tym corocznej uroczystości dla mieszkańców dzielnicy – Dni Bogucic.

Przy ulicy T. Dobrowolskiego 1 zlokalizowane jest Muzeum Śląskie w Katowicach, mieszczące się w kompleksie zbudowanym na terenie dawnej kopalni „Katowice”. Muzeum dysponuje nową siedzibą od 2015 roku i prezentuje wiele atrakcji oraz wystaw, takich jak: Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów, galerie sztuki polskiej oraz plastyki nieprofesjonalnej, a także galerię śląskiej sztuki sakralnej. Muzeum jest jednym z punktów na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego i organizuje cykliczne wydarzenia, w tym Noc Muzeów i Europejskie Dni Dziedzictwa.

W tej samej Strefie Kultury znajduje się siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, usytuowana na placu Wojciecha Kilara 1. Sala koncertowa w budynku pomieści 1800 osób. Orkiestra, ustanowiona w 1935 roku przez Grzegorza Fitelberga, na stałe symbolizuje polską twórczość muzyczną. Po II wojnie światowej w marcu 1945 roku orkiestra została reaktywowana w Katowicach, a w latach 80. XX wieku muzycy przenieśli się do obiektu w Śródmieściugmachu nazywanym Katowice – Miasto Ogrodów. Powszechne były apele artystów, tacy jak Henryk Mikołaj Górecki, Wojciech Kilar i Krystian Zimerman, o stworzenie nowych warunków dla tej instytucji. Uroczyste otwarcie nowej siedziby miało miejsce 1 października 2014 roku.

W listopadzie 2020 roku władze miasta zapoczątkowały tworzenie szlaku katowickich murali, które powstają w ramach Katowice Street Art Festival. W Bogucicach, na stan z czerwca 2022 roku, można zobaczyć następujące murale:

• Przejście podziemne przy osiedlu W. Roździeńskiego – tam znajdują się dwa murale, zrealizowane w 2011 roku; jeden z nich przedstawia Piotra Łuszcza (Magika), a drugi honoruje Jerzego Kukuczkę, wykonane na zlecenie Instytucji Kultury Katowice Miasto Ogrodów, kiedy Katowice ubiegały się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury,
• Ul. ks. L. Markiefki 44a – mural przy Miejskim Domu Kultury „Bogucice-Zawodzie”, zrealizowany w 2020 roku przez mieszkańców Katowic pod artystyczną koordynacją Joanny Strząbały; przedstawia ważne postacie, miejsca i zdarzenia związane z okresem Powstań Śląskich,
• Ul. ks. L. Markiefki / Katowicka – mural z 2019 roku, który upamiętnia Jerzego Kukuczkę, stworzony przez Wojciecha Walczyka.

Religia

Kościół rzymskokatolicki

Bogucice to miejsce, gdzie mieści się parafia rzymskokatolicka św. Szczepana. Znajduje się ona przy ulicy ks. L. Markiefki 89, obejmując wiernych z całej dzielnicy, których liczba w 2014 roku wynosiła około 15 100. Odpusty parafialne odbywają się w święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, przypadające na pierwszą niedzielę czerwca, oraz w dniu św. Szczepana, 26 grudnia. Parafia ta jest także siedzibą dekanatu Katowice-Bogucice, związanego z ośmioma innymi parafiami z wschodniej części Katowic.

W bogucickiej parafii św. Szczepana duszpasterstwo jest bardzo aktywne, angażując osoby świeckie w różnorodne grupy parafialne. Duszpasterstwo dzieci rozwija się w takich grupach jak Dzieci Maryi, a młodzieżowe w Oazie i grupie studentów oraz młodych pracowników. Od 1993 roku istnieje również grupa odnowy w Duchu Świętym. Dodatkowo powstało Bractwo Żywego Różańca, Grupa Czcicieli Matki Pięknej Miłości oraz męska grupa liturgiczna.

Przyglądając się historii religijnej Katowic, można zauważyć, że cała ich okolica, w tym Bogucice, początkowo należała do diecezji krakowskiej, powstałej w roku 1000. Do najstarszej parafii na tych terenach nie tylko sami Bogucice, lecz także mieszkańcy Brynowa, Dąbrówki Małej, Katowic, Ligoty, Zawodzia i Załęża się zaliczało. Choć dokładna data powstania parafii w Bogucicach nie jest znana, szacuje się, że miała miejsce w latach 1374–1396, a pierwsze wzmianki pojawiły się w latach 1414 oraz 1529.

W dokumentach z lat 1326–1356 z diecezji krakowskiej parafia jeszcze nie figurowała. Jej istnienie potwierdza zapis w księdze sądowej ziemi krakowskiej z 1403 roku, mówiący o kościele parafialnym św. Szczepana i św. Doroty, a także o proboszczu ks. Mikołaju. Wśród dokumentów wizytacyjnych znajduje się wzmianka o tzw. „kościele na górce”, które znajdowało się w rejonie obecnego cmentarza. Pierwsza wzmianka źródłowa na temat kościołów w Bogucicach pochodzi z 1598 roku.

W tejże parafii jest sławna kaplica pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. […] Największy napływ ludności [concursus populi maximus] jest w święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Kaplica ta jest w miejscu starszej i mniejszej, podobnie jak poprzednia, z ofiar ludu zbudowana.

W okresie od końca XIV do XVIII wieku powstało kilka drewnianych kościołów w Bogucicach, w tym kościół parafialny oraz pątniczy, który był związany z kultem obrazu Matki Bożej Boguckiej. Najstarszy z drewnianych kościołów datowany jest na 1773 rok, a jego twórcą był mistrz ciesielski Jan Wiesner. Niestety, przetrwał on do 1891 roku. W XVIII wieku parafia była stosunkowo niewielka; w 1721 roku jedynie 400 osób przystąpiło do komunii wielkanocnej.

Na początku lat 60. XVIII wieku powstała na terenie Bogucic Arcybractwo Szkaplerza Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, angażujące lokalną społeczność. Statystyki dotyczące parafii zaczęły się pojawiać dopiero pod koniec XVIII wieku. Na przykład, w 1790 roku wśród 1019 osób przystępujących do komunii, 276 pochodziło z Bogucic.

Bullą papieską Piusa VII z 16 lipca 1821 roku obszar dekanatów pszczyńskiego i bytomskiego, w tym bogucicka parafia, został przyłączony do diecezji wrocławskiej. W dniu 28 sierpnia 1868 roku wydzielono dekanat mysłowicki, obejmujący m.in. Bogucice z liczbą 7406 katolików w 1889 roku.

Nowy neogotycki kościół parafialny został ukończony w 1894 roku i konsekrowany przez biskupa wrocławskiego kard. Georga von Koppa. Inicjatorem budowy był ks. Leopold Markiefka, a wykonanie kontynuował ks. Ludwik Skowronek. W tym samym roku obraz Matki Bożej Boguckiej przeniesiono do nowej świątyni, gdzie umieszczono go w bocznym ołtarzu. Obraz ten, namalowany techniką temperową, przeszedł konserwację w 1930 roku pod okiem Jana Bąkowskiego.

Na początku 1923 roku bogucicka parafia stała się częścią dekanatu katowickiego. Dwa lata później, na mocy bulli papieskiej z 28 października 1925 roku, została ustanowiona diecezja katowicka. W trakcie II wojny światowej duszpasterstwo w Bogucicach odbywało się wyłącznie w języku niemieckim. Niestety, z powodu swojego propolskiego nastawienia, ks. Franciszek Ścigała został aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, a później w Gusen, gdzie stracił życie.

Pozostałe wyznania

Liczba osób wyznania niekatolickiego w Bogucicach stopniowo rosła. W 1816 roku na tym obszarze nie stwierdzono obecności protestantów, a jedynie jednego Żyda. W latach 20. XIX wieku także niekatolików było niewielu, zazwyczaj po jednej lub dwie rodziny. W 1825 roku w Bogucicach mieszkało łącznie 9 osób wyznania mojżeszowego.

W miarę rozwoju przemysłu i napływu imigrantów katolicy, ewangelicy i Żydzi zaczęli zadomawiać się w Bogucicach. W okresie, gdy na terenie dzisiejszego Katowic nie powstały jeszcze świątynie niekatolickie, ewangelicy z Bogucic uczęszczali do Mikołowa oraz Królewskiej Huty, a Żydzi do Mysłowic. Statut katowickiej parafii ewangelickiej, uchwalony w 1857 roku, obejmował również wiernych z Bogucic. W 1858 roku, na uroczystości poświęcenia katowickiego kościoła ewangelickiego, obecny był ks. Leopold Markiefka, co świadczy o dobrej współpracy pomiędzy parafią katolicką a ewangelicką. W 1879 roku Żydzi z Bogucic zostali włączeni do nowo powstałej gminy żydowskiej w Katowicach.

W 1932 roku w Bogucicach mieszkało około 200 protestantów, 15 Żydów oraz 20 członków kościoła narodowego. Przy ul. Morawskiej 10 działa I Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Katowicach, który rozpoczął oficjalną działalność 3 września 1922 roku. W latach 30. XX wieku zborowi nadano lokal przy ulicy Zabrskiej 7, gdzie nabożeństwa odprawiano po II wojnie światowej. Budowa własnej kaplicy przy ul. Morawskiej zakończyła się w 1985 roku, a zbór ten liczył wówczas 200 członków.

W 2012 roku odbyły się obchody 90-lecia działalności baptystów z udziałem przedstawicieli innych wyznań chrześcijańskich.

Na terenach po starej kopalni „Katowice”, utworzono Salę Królestwa dla Świadków Jehowy, która wcześniej znajdowała się przy parku Boguckim. W 2019 roku stary budynek został zdemontowany, a w 2024 roku oddano nowe kompleksy o dwóch Salach z parkingiem podziemnym.

Cmentarze

Bogucice słynną z cmentarza rzymskokatolickiego parafii św. Szczepana, który znajduje się przy ulicy W. Wróblewskiego. To najstarsza nekropolia na terenie Katowic, z powierzchnią wynoszącą 7,574 ha oraz ponad 1,5 ha rezerwy terenu. Cmentarz składa się z dwóch części: zakonnego, należącego do bonifratrów, oraz parafialnego.

Pierwszy cmentarz powstał prawdopodobnie pod koniec XIV wieku wokół drewnianego kościoła i istniał do 1894 roku. Wspólnie z nim działanie rozpoczął drugi cmentarz parafialny, gdzie regularne pochówki miały miejsce od XIX wieku. Przed powstaniem parafii ewangelickiej, ewangelicki zmarli byli grzebani na bogucickim cmentarzu z zezwoleniem ks. Leopolda Markiefki.

Zarówno bonifratrzy, jak i lokalna szlachta zaczęli spoczywać na cmentarzu od lat 70. XIX wieku. Nagrobki z tego okresu niestety nie zachowały się, tymczasem niektóre z najstarszych pochówków w Bogucicach można przypisać Bartłomiejowi Kulerskiemu, który zmarł w 1825 roku. Niedaleko znajdują się także kapliczki i pomniki, w tym kaplica z 1894 roku, projektu Ericha Keila. W 1910 roku na cmentarzu powstała nowa kaplica cmentarna, w stylu neoromańskim, której fundatorem był Johann Stalislowski. Zapewne dziś jest to jeden z najważniejszych symboli cmentarza.

W 1943 roku cmentarz został zarekwirowany przez administrację miejską. W wyniku tego zniszczono wiele nagrobków. W latach 90. XX wieku nastąpiły zmiany, na przykład alejki cmentarne zostały utwardzone i oświetlone, a w 1998 roku przeprowadzono modernizację murów wokół cmentarza.

Sport i rekreacja

Zorganizowana działalność sportowa oraz rekreacyjna w Bogucicach ma swoje korzenie sięgające początku XX wieku. Już w 1911 roku utworzono w tym regionie bogucickie gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, które prowadzone było przez zasłużonych działaczy, takich jak Franciszek Głowacki oraz Jan Brzesko. Rok 1917 przyniósł wznowienie aktywności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w 1919 roku uczestniczyło w nim aż 180 mieszkańców Bogucic. Kierownictwo „Sokoła” obejmowali m.in. Antoni Wysocki, Henryk Miękina oraz Wiktor Kuś.

W dniu 1 lipca 1920 roku w Bogucicach powstał klub sportowy „Gwiazda”, który zyskał popularność dzięki sekcji piłki nożnej. Klub ten brał udział w rywalizacji o mistrzostwo Katowickiego Obwodu Górnośląskiego Związku Piłki Nożnej, a w 1923 roku połączył siły z KS „Sztandar” Bogucice. Zaledwie kilka lat później, w 1929 roku, na inicjatywę Franciszka Drozdka powstał Bokserski Klub Sportowy „29” Bogucice, który zdobył dwa brązowe medale na mistrzostwach Polski w latach 1932–1933. Łącznie pomiędzy 1922 a 1939 rokiem w Bogucicach funkcjonowało aż 11 organizacji sportowych.

W dniu 20 lutego 1945 roku nastąpiła reaktywacja Towarzystwa Sportowego „1920” Bogucice, które wznawiało tradycje „Gwiazdy”. To historyczne przedsięwzięcie dokumentuje ważny etap w historii sportu w Katowicach, ponieważ klub zyskał status jednego z pierwszych po wojnie. W 1948 roku nawiązał on współpracę z przemysłem wydobywczym, co zaowocowało powstaniem wielosekcyjnego klubu sportowego KS „Górnik”, który stał się największą siłą sportu górniczego w Katowicach, dysponując bazą sportową na terenie całego miasta. W okresie 1957–1964 klub ten współdziałał z innymi górniczymi stowarzyszeniami Katowic, co przyczyniło się do utworzenia GKS Katowice.

Na ulicy ks. L. Markiefki 94, dnia 24 marca 1948 roku, przyszedł na świat Jerzy Kukuczka. Był on nie tylko wybitnym himalaistą, lecz także kierownikiem wielu ekspedycji górskich oraz autorem wielu nowych, śmiałych przejść w Himalajach. Kukuczka zdobył tzw. Koronę Himalajów i jako członek Harcerskiego Klubu Taternickiego imienia gen. Mariusza Zaruskiego w Katowicach zyskał uznanie w środowisku wspinaczkowym. Niestety, zginął podczas zejścia z południowej ściany Lhotse 24 października 1989 roku. W tym samym roku, jego imieniem nazwano osiedle mieszkaniowe w Bogucicach, oddając hołd jego osiągnięciom.

W 2007 roku, na terenie Bogucic działało łącznie 6 klubów sportowych, co świadczy o wciąż rosnącym zainteresowaniu aktywnością fizyczną w tej dzielnicy. Bogucice były także miejscem przejazdu etapów wyścigu kolarskiego Tour de Pologne, co stanowi atrakcyjną propozycję dla miłośników kolarstwa.

W Bogucicach dostępne są trzy siłownie na świeżym powietrzu, mieszczące się przy ulicy Modrzewiowej, Street Workout znajdujący się przy ulicy W. Wajdy 2 oraz siłownia na świeżym powietrzu na skwerze Koszyckim. Dodatkowo, przy ulicy Karoliny 18, znajduje się BLOKatowice, jedyna w regionie bulderownia, która oferuje profesjonalne ściany wspinaczkowe o powierzchni ponad 800 m², różne urządzenia treningowe oraz szatnie z prysznicami i bar. Przy ulicy Wiązowej 5 działa klub squasha i fitness SquashOK, w którym znajdują się aż siedem kortów do squasha oraz bogato wyposażone sale fitness.

W Bogucicach przebiega również jeden z szlaków turystycznych, który ma duże znaczenie regionalne. Jest to Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego, obejmujący trasy z Łubianek przez Siemianowice Śląskie oraz Katowice (ul. ks. L. Markiefki), a następnie kierujący się w stronę Mikołowa, Orzesza oraz Rybnika.

---

Oceń: Bogucice

---