1. FC Katowice

---

Historia

Początki

W dniu 5 lutego 1905 roku, dwaj bracia – Emil i Rudolf Fonfara, założyli klub, który nosił nazwę FC Preußen 05 Kattowitz. W 1906 roku organizacja ta stała się jednym z założycieli Katowickiego Związku Piłkarskiego (Kattowitzer Ballspiel-Verband). Uczestniczyła również w przyjęciu do Południowo-Wschodniego Niemieckiego Związku Piłki Nożnej (Südostdeutscher Fußball-Verband), co umożliwiło jej przynależność do Niemieckiego Związku Piłki Nożnej. W latach 1907-1922 FC Preußen 05 odnosił znaczące sukcesy, zdobywając pięć tytułów mistrza Górnego Śląska w latach: 1907, 1908, 1909, 1913 oraz 1922.

W wyniku plebiscytu i powstań śląskich w 1922 roku klub zakończył swoje występy w rozgrywkach niemieckich. Przez kolejne 17 lat uczestniczył w polskich rozgrywkach, trwających do 1939 roku, kiedy to województwo śląskie, wraz z Katowicami, zostało anektowane przez III Rzeszę. 1. FC Kattowitz był drużyną miejską, wspieraną przez lokalny kapitał, który utożsamiał się z niemiecką mniejszością. W składzie drużyny grali głównie Ślązacy, wśród których część miała trudności z komunikacją w języku polskim.

Lata 20. XX wieku

W latach 20. XX wieku, 1. FC Kattowitz zyskał status jednego z najsilniejszych zespołów na Śląsku. W niemieckich rozgrywkach walczono o mistrzostwo okręgu, a następnie o tytuł mistrza Południowo-Wschodnich Niemiec (Südost-Deutschland). Mistrzowie tego regionu przystępowali do pucharowych rozgrywek w gronie 16 drużyn o miano mistrza całego kraju. W sezonie 1922 zespół zakończył zmagania na trzeciej pozycji w południowo-wschodnich Niemczech.

W 1922 roku, po presji ze strony polskich władz, zmieniono nazwę klubu najpierw na I Klub Piłkarski, a następnie, po wygranej sprawie sądowej, na Erster Fussball-Club Kattowitz. Klub w 1927 roku zainaugurował swoje występy w Polskiej Lidze, gdzie w debiucie, mimo gry jako goście, odniósł spektakularne zwycięstwo 7:0 nad Ruchem Hajduki Wielkie. W pierwszej edycji ligi, drużyna zdobyła tytuł wicemistrza Polski, przegrywając w kontrowersyjnym meczu z Wisłą Kraków 0:2. W tym sukcesie kluczową rolę odegrał między innymi bramkarz Emil Görlitz, pierwszy przedstawiciel Górnego Śląska w reprezentacji, obrońca Otto Heidenreich, uznawany za jednego z najlepszych obrońców w Europie tamtych czasów, oraz napastnik Karol Kossok, również reprezentant Polski. Jerzy Goerlitz zdobył tego sezonu 21 goli, a Tadeusz Geissler zdobył 19.

W sezonie 1928 drużyna osiągnęła piątą lokatę w ekstraklasie, aczkolwiek po rundzie wiosennej była wicemistrzem, co niemal zapewniało pierwsze miejsce, gdyby nie walkower w meczu z Warszawianką.

Lata 30. XX wieku

Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku, zespół doświadczył znacznego osłabienia, co doprowadziło do spadku do śląskiej ligi okręgowej w 1929 roku, znanej wtedy jako Klasa A, a od 1931 roku jako Liga Śląska. W 1932 roku piłkarze 1. FC zdobyli pierwsze miejsce w tej lidze, co oznaczało tytuł mistrza (polskiej części) Górnego Śląska. W kolejnych barażach o awans do ekstraklasy, zespół zmierzył się z najlepszymi drużynami lokalnych lig: Wartą Zawiercie (dwa mecze – wygrana 5:2 i 6:2) oraz Podgórzem Kraków (tu przegrane – 1:2 i 1:3). W 1934 roku klub został ukarany grzywną za antypolskie działania. W tym samym roku 1. FC sprzedał swojego wychowanka, Ernesta Wilimowskiego, do Ruchu Hajduki Wielkie za sumę 1000 złotych, co odpowiadało dziesięciu miesięcznym pensjom listonosza.

W latach 1934-1945 w zespole grał Richard Herrmann, późniejszy reprezentant Niemiec. Doszło do zawieszenia klubu w czerwcu 1939 roku w wyniku przekształcenia w organizację o nacjonalistycznych tendencjach.

Lata II wojny światowej

Podczas II wojny światowej, klub został reaktywowany przez niemieckie władze, które pragnęły, aby stanowił on reprezentację niemieckiego Śląska. Z tego powodu sprowadzono wielu uznanych piłkarzy, w tym: Ewald Dytko, Erwin Nyc oraz Ernest Wilimowski. Niestety, klub nie odniósł większych sukcesów w lidze „Gauliga Schlesien”, zajmując w sezonach 1941-1944 różne pozycje w tabeli: 4, 7, 8 i 7. Wiele kluczowych zawodników opuściło drużynę, a sam Wilimowski wyjechał do Niemiec. Ostatni sezon w 1945 roku zakończył się dla klubu na pierwszym miejscu w tabeli, jednakże z powodu wkroczenia Armii Czerwonej do III Rzeszy, klub przestał istnieć.

Traditionsgemeinschaft 1. FC Kattowitz

Po zakończeniu II wojny światowej, wielu mieszkańców Katowic o niemieckim pochodzeniu uciekło do Niemiec, przeważnie do Salzgitter. Właśnie tam, w 1965 roku, były prezydent klubu Georg Joschke, stworzył „Traditionsgemeinschaft 1. FC Kattowitz” (dosłownie – wspólnota tradycji klubu 1. FC Kattowitz), która skupiała byłych piłkarzy, w tym: Emil Görlitz, Otto Heidenreich oraz Ernest Joschke. Miasto Salzgitter zainwestowało również w utworzenie „Izby Pamięci klubu 1. FC Kattowitz” (Heimatstube des 1. FC Kattowitz).

W 1980 roku zorganizowano obchody 75-lecia istnienia klubu, podczas których dostarczono cenne dokumenty, m.in. Kronikę Klubu oraz Album, zawierający setki zdjęć. Album, wcześniej uważany za zaginiony, został przemycony przez Görlitza do Niemiec Wschodnich, a następnie do Salzgitter. Wspólnota tradycji przetrwała aż do 1990 roku.

Reaktywacja w XXI wieku

Reaktywacja klubu miała miejsce w grudniu 2006 roku podczas pierwszego spotkania założycielskiego. 1. FC Katowice zarejestrowano w sądzie 13 kwietnia 2007 roku i zgłoszono do Okręgowego Związku Piłki Nożnej (OZPN). Śląski Związek Piłki Nożnej (ŚLZPN) przyjął klub do swojej struktury w maju 2007 roku. Nowy klub nawiązał do historycznych barw, zachowując biało-czarne kolory, jednak herb został zmodyfikowany. Piłkarze grają w strojach firmy ZINA, składających się z białych koszulek i czarnych spodenek, a alternatywny strój jest cały czarny.

Trenerem klubu został Dariusz Wolny, który wcześniej reprezentował GKS Katowice, gdzie strzelił 30 bramek w ekstraklasie w latach 1991-1994. W sezonie 2007/2008 drużyna męska debiutowała w rozgrywkach B-klasy, a także powstała drużyna kobieca. Od sezonu 2010/2011, drużyna żeńska brała udział w Ekstralidze w latach 2010/2011, 2011/2012 oraz 2014/2015. Realizowano także program szkółki piłkarskiej dla dzieci. W swoim pierwszym sezonie 2007/2008 zespół męski zdobył pierwsze miejsce w B-klasie, co zaowocowało awansem do A-klasy na sezon 2008/2009. W 2009 roku męska sekcja oddzieliła się od kobiecej. Prezesem Stowarzyszenia KS 1.FC Katowice został Wojciech Koczubik, a jego wiceprezesem Krzysztof Ziemba. Skoncentrowano się na kultywowaniu tradycji klubu, organizując coroczne turnieje ku pamięci wielkich piłkarzy E.F.C Katowice, takich jak E. Wilimowski i K. Kossok, które odbywają się w Szopienicach. Obecnie w klubie trenuje około 115 zawodników, w tym 90 dzieci w wieku od 5 do 13 lat. Drużyna kobiet zdobyła halowe mistrzostwo Polski 4 grudnia 2010 roku.

Stadion

Początki zespołu związane były z placem Andrzeja, gdzie piłkarze rywalizowali dzieląc ten teren z drużyną Dianą Kattowitz. W 1920 roku klub uzyskał pozwolenie na dzierżawę obszarów w pobliżu parku Kościuszki, co umożliwiło mu wybudowanie nowego stadionu. Również zespół Ruchu Hajduki Wielkie występował tam od czasu do czasu. Po zakończeniu II wojny światowej obiekt został przejęty przez Wojewódzki Milicyjny Klub Sportowy, który w późniejszych latach przekształcił się w Gwardię Katowice. Stadion, mimo upływu lat, istnieje do dzisiaj, jednak jego stan jest niezadowalający.

W 1928 roku na tym obiekcie miało miejsce historyczne wydarzenie, gdy po raz pierwszy w historii reprezentacja Polski zagrała na Śląsku. Zgodnie z relacjami, na trybunach zasiadło aż 20 000 kibiców, a Polska zdołała pokonać Szwecję wynikiem 2:1. Warto wspomnieć, że na stadionie rozgrywano również spotkania między drużynami reprezentującymi polski oraz niemiecki Śląsk. W 1930 roku miasto postanowiło nie przedłużyć dzierżawy tego terenu dla klubu, co zmusiło drużynę do przeniesienia się na nowo otwarty stadion na Muchowcu, którego inauguracja odbyła się w 1934 roku. Niestety, w dniu otwarcia 1. FC Katowice przegrał 1:5 z drużyną Tennis-Borussia Berlin, która w tamtym okresie była uznawana za jedną z najsilniejszych.

Po reaktywacji klubu, jego domowym stadionem stało się boisko „Rapid”, znajdujące się przy placu Alojzego Budnioka w centrum Katowic, między ulicami Chorzowską, J. N. Stęślickiego oraz M. Grażyńskiego.

Sukcesy

1. FC Katowice ma na swoim koncie wiele osiągnięć, które dokumentują jego długą i bogatą historię.

• wicemistrzostwo Polski zdobyte w 1927 roku,
• wicemistrzostwo południowo-wschodnich Niemiec uzyskane w latach 1908, 1909 oraz 1913,
• mistrzostwo Górnego Śląska, które klub zdobył w latach 1907, 1908, 1909, 1913, 1922 oraz 1945,
• mistrz polskiej części Górnego Śląska z 1932 roku,
• tytuł mistrza Katowickiego Związku Piłkarskiego z 1906 roku.

Poszczególne sezony

Informacje o klubie 1. FC Katowice są bardzo ciekawe i obejmują różnorodne aspekty związane z jego działalnością w krajowych rozgrywkach piłkarskich. Warto zwrócić uwagę na szczególną sekcję, w której omówione są poszczególne sezony oraz ich wyniki.

Zawarte w poniższych tabelach dane przedstawiają rozwój klubu oraz jego osiągnięcia w rozgrywkach ligowych na przestrzeni lat.

Legenda – rozgrywki ligowe
Kolor	Oznaczenie
_	Poziom I ligowy
_	Poziom II ligowy
_	Poziom III ligowy
_	Rozgrywki nieligowe
_
_	Mistrzostwo
_	Wicemistrzostwo
_	Trzecie miejsce
_
_	Awans
_	Spadek

Sezon	Rozgrywki ligowe
	Poziom	Pozycja
1923	Klasa B	?
1924/1925	Klasa A	4
1926	Klasa A	2
1927	Liga	2
1928	Liga	5
1929	Liga	12
1930	Klasa A	5
1931	Liga Śląska	4
1932	Liga Śląska	1
1933	Liga Śląska	2
1934	Liga Śląska	3
1935	Liga Śląska	9
1936	Klasa A	7
1936/1937	Klasa A	9
1937/1938	Klasa A	?
Klub nie istniał
2007/2008	Klasa B (poziom VII)	1
reorganizacja rozgrywek
2008/2009	Klasa A (poziom VII)	10
2009/2010	Klasa A (poziom VII)	9
2010/2011	Klasa A (poziom VII)	12
2011/2012	Klasa A (poziom VII)	12
2012/2013	Klasa B (poziom VIII)	3
2013/2014	Klasa A (poziom VII)	5
2014/2015	Klasa A (poziom VII)	9
2015/2016	Klasa A (poziom VII)	9
2016/2017	Klasa A (poziom VII)	8
2017/2018	Klasa A (poziom VII)	13
2018/2019	Klasa B (poziom VIII)	8
2019/2020	Klasa B (poziom VIII)	9
2020/2021	Klasa B (poziom VIII)	3
2021/2022	Klasa B (poziom VIII)	9
2022/2023	Klasa B (poziom VIII)	3
2023/2024	Klasa B (poziom VIII)	10
reorganizacja rozgrywek
2024/2025	Klasa B (poziom IX)	_

Reprezentanci Niemiec w barwach klubu

W historii klubu 1. FC Katowice znaleźli się znakomici zawodnicy, którzy reprezentowali Niemcy. Warto zwrócić uwagę na ich niezwykłe osiągnięcia i wkład, jaki wnieśli w funkcjonowanie drużyny.

• Ernst Willimowski,
• Richard Herrmann – Mistrz świata z roku 1954,
• Georg Schumann.

Kibice

Wśród entuzjastów oraz miłośników klubu znaleźć można członków Ruchu Autonomii Śląska, a także kibiców z innych górnośląskich drużyn piłkarskich. Celem stworzenia tej społeczności jest łączność wszystkich osób identyfikujących się ze Śląskiem, niezależnie od ich przekonań politycznych, religijnych czy przynależności do innych klubów.

Działacze klubu mieli na uwadze współpracę z klubem Athletic Bilbao z Kraju Basków, gdzie grają tylko Baskowie. Analogicznie, klub FC Katowice planuje mieć w swoich szeregach przede wszystkim mieszkańców Śląska.

Podczas meczów 1. FC Katowice kibice przywiązują wagę do barw klubowych, które obejmują czarny, biały, żółty i niebieski. Są to oficjalne kolory klubu – czarno-białe – oraz barwy regionu Górnego Śląska, a także Śląska jako całości. Na trybunach widoczne są oczywiście flagi Górnego Śląska oraz efektowne transparenty o dużych wymiarach.

Kibicowanie w 1. FC Katowice przejawia się również w formie okrzyków i przyśpiewek, które dominują w języku śląskim, przetykanym czasami polskimi oraz niemieckimi słowami.

---

Oceń: 1. FC Katowice

---