Ulica 1 Maja w Katowicach

Ulice i place

Ulica 1 Maja w Katowicach to jedna z kluczowych arterii miasta, pełniąca istotną rolę w komunikacji między różnymi dzielnicami. Śródmieście łączy się z obszarami na wschodzie, w tym z takimi lokalizacjami jak Zawodzie oraz Szopienice-Burowiec.

Ulica ta stanowi również jedną z głównych ulic Zawodzia, co czyni ją kluczowym punktem dla infrastruktury transportowej w regionie. Jej znaczenie wypływa nie tylko z funkcji komunikacyjnej, ale także z historycznego kontekstu oraz współczesnych trendów rozwojowych w Katowicach.

Przebieg

Ulica 1 Maja w Katowicach ma swój początek na skrzyżowaniu zul. Graniczną oraz ul. Jerzego Dudy-Gracza. W tym miejscu zmienia nazwę z ulicy Warszawskiej.

Następnie, prowadzi obok Hotelu Senator oraz ulicy Ignacego Paderewskiego, a także Uniwersytetu Ekonomicznego. Przecina również ul. Murckowską (droga krajowa nr 86), gdzie dochodzi do krzyżówki z ul. Bohaterów Monte Cassino.

Po przejechaniu węzła z ul. Bagienną, obok Zajezdni Tramwajowej, ulica 1 Maja kończy swój bieg. Dokonuje krzyżowania z ul. Krakowską orazul. Obrońców Westerplatte, która prowadzi w kierunku Szopienic.

Historia

Ulica 1 Maja w Katowicach ma bogatą i złożoną historię, której początki sięgają czasów Rzeszy Niemieckiej. Do 1922 roku była znana jako Kaiser Wilhelm Straße. Następnie, w okresie międzywojennym ulica przybrała nazwę Krakowska, którą nosiła w latach 1922−1939. W okresie niemieckiej okupacji Polski, od 1939 do 1945, funkcjonowała jako Krakauerstraße, a po II wojnie światowej, w latach 1945−1946, z powrotem nazywana była Krakowską. Dopiero od 11 października 1946 roku przyjęła obecną nazwę ulica 1 Maja.

Warto zauważyć, że pod numerem 12/14 w 1874 roku uruchomiono Fabrykę Pieców Kaflowych Pieckafel, której urządzenia do wyrobu kafli zostały wycofane w 1937 roku. Również pod numerem 9 w 1889 roku powstała fabryka urządzeń higienicznych Higiena Spółka z o.o.. W latach trzydziestych XX wieku przy ulicy mieściła się Szkoła Handlowa Miejska pod numerem 80.

Od 1936 roku przy ulicy 1 Maja pod numerem 11 działała Górnośląska Fabryka Żarówek. W okresie międzywojennym można było tam znaleźć wiele różnorodnych działalności, takich jak: kawiarnia i cukiernia, której właścicielem był Witt Urban (ul. Krakowska 57), drukarnia Stella (pod numerem 46), oraz Budowa Pieców Kaflowych braci Chwieralskich, założona w 1937 roku przy ul. Krakowskiej 2.

Pod numerem 4 funkcjonowała Górnośląska Fabryka Kabli i Rur Izolacyjnych, a pod numerem 20 zlokalizował się skład starego żelaza i szmat spółki Grajcar. Warto również wspomnieć o zakładzie naprawczym maszyn elektrycznych Herman Berger i Ska (pod numerem 2) oraz Almeco Company (ul. Krakowska 2). W tej samej okolicy mieścił się również zakład tokarsko-samochodowy Ludwika Stachuły (pod numerem 12) oraz warsztat mechaniczny Metro-Wolt (ul. Krakowska 8).

W latach 1867−1871 bracia Robert i Maurycy Ollendorf założyli Zakład Urządzeń Technicznych „Elewator”, który około 1923 roku przeniósł swoją siedzibę na ulicę Krakowską 31. Po 1945 roku zakład kontynuował działalność na ulicy 1 Maja 31. W czasie II wojny światowej przy Krakauerstraße zlokalizowana była siedziba grupy gospodarczej budownictwa maszyn Elevator Maschinenfabrik und Eisenkonstruktion.

W dwudziestoleciu międzywojennym, przy ulicy Krakowskiej 81, funkcjonowało również przedszkole, co potwierdza różnorodność działalności społecznej i kulturalnej w tym rejonie.

Obiekty zabytkowe

Ulica 1 Maja w Katowicach jest miejscem bogatym w historyczne obiekty, które świadczą o jej niezwykłej dziejowej wartościach. Wśród nich wyróżniają się następujące budynki:

  • warsztaty historyczne (ul. 1 Maja 2), które nie zostały objęte ochroną z powodu braku wartości architektonicznych,
  • dawna willa (ul. 1 Maja 2a), zbudowana w stylu klasycystycznym w latach siedemdziesiątych XIX wieku,
  • laboratorium „Cefarmu” (ul. 1 Maja 4), które nie jest objęte ochroną ze względu na utratę cech zabytkowych wskutek przeróbek,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 5/7),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 6),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 8),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 9),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 10),
  • dawna willa (ul. 1 Maja 11), wzniesiona na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku w stylu klasycystycznym; budynek ten został wybudowany na zlecenie I. Trautmanna, właściciela młyna w Zawodziu,
  • zespół dawnej Śląskiej Fabryki Lamp Żarowych Helios (ul. 1 Maja 11−13), który również stracił cechy zabytkowe przez przeróbki,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 18),
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 22, ul. I. Paderewskiego 2),
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 24, ul. I. Paderewskiego 1),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 23),
  • kamienica mieszkalna z oficynami (ul. 1 Maja 26, 26a),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 28),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 30, 32, ul. Floriana 1),
  • zespół dawnej fabryki „Elewator” (ul. 1 Maja 31),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 36),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 38),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 44),
  • budynek szkolny PLSP (ul. 1 Maja 45), zbudowany w stylu funkcjonalizmu/późnego modernizmu w latach trzydziestych XX wieku,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 46),
  • budynek szkolny, obecnie należący do Uniwersytetu Ekonomicznego (ul. 1 Maja 47), również wybudowany w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 48),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 49),
  • rektorat Uniwersytetu Ekonomicznego, dawny ratusz gminy Bogucice (ul. 1 Maja 50); został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1234/78 z 19 sierpnia 1978, nr rej.: A/679/2020 z 23 lipca 2020); wzniesiony został w latach 1911−1913 według projektu Arnolda Hartmanna; zachowuje cechy geometryzującej secesji oraz wczesnego modernizmu, z terakotowymi figurami przedstawiającymi chłopa, górnika i hutnika, umieszczonymi w fasadzie,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 51),
  • Kościół Opatrzności Bożej (ul. 1 Maja 52); zbudowany w 1931 roku według projektu Tadeusza Łobosa w stylu funkcjonalizmu; obiekt został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego 29 maja 2019 (nr rej. A/515/2019),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 53),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 59), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 61), również wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 92), zbudowana na początku XX wieku w stylu modernizmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 96), zbudowana na początku XX wieku w stylu modernizmu/secesji,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 98), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 102),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 104), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 106),
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 117), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu/historyzmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 130), wzniesiona w 1904 roku w stylu historyzmu/secesji,
  • kamienica mieszkalna (ul. 1 Maja 132), zbudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu.

Opis

Na ulicy 1 Maja w Katowicach swoją siedzibę ma wiele interesujących instytucji oraz miejsc. Wśród nich znajduje się firma komputerowa Kamsoft, popularny pub Poziom 3, a także Sala Zabaw dla Dzieci Figlarnia. Warto również wspomnieć o Ośrodku Sportowym Słowian, gdzie organizowane są różne wydarzenia sportowe, oraz firmie Budoprojekt.

Kolejnym ważnym punktem przy tej ulicy jest zajezdnia tramwajowa RK-2 Zawodzie, która obsługuje transport publiczny. Oprócz tego, na ulicy 1 Maja znajdują się również Hotel Senator oraz Polskie Wyższe Zgromadzenie Ezoteryczne.

Ulica ta jest również istotnym szlakiem komunikacyjnym, przez co na całej swojej długości kursują autobusy i tramwaje, które są obsługiwane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM).

Przypisy

  1. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 09.06.2023 r. [dostęp 03.03.2024 r.]
  2. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012 r., s. 29. ISBN 978-83-933-665-8-3.
  3. Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 27 lipca 2020 r., wkz.katowice.pl [dostęp 27.07.2020 r.]
  4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
  5. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010 r., s. 17. ISBN 978-83-7729-021-7.
  6. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010 r., s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.
  7. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010 r., s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
  8. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010 r., s. 96. ISBN 978-83-7729-021-7.
  9. Strona Akademii Ekonomicznej w Katowicach. ae.katowice.pl. [dostęp 08.09.2011 r.]
  10. Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. grytzka-genealogie.de. [dostęp 08.09.2011 r.]
  11. Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice - Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993 r., s. 383. ISBN 83-85831-35-5.
  12. a b c d Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. www.bip.um.katowice.pl [dostęp 08.09.2011 r.]
  13. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 08.09.2011 r.]
  14. Figlarnia. czasdzieci.pl. [dostęp 08.09.2011 r.]
  15. Duma Bogucic odzyska blask. www.katowice.gazeta.pl [dostęp 08.09.2011 r.]
  16. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000 r., s. 119. ISBN 83-913341-0-4.
  17. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000 r., s. 120. ISBN 83-913341-0-4.
  18. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000 r., s. 118. ISBN 83-913341-0-4.
  19. a b Katowice. W 141. rocznicę uzyskania praw miejskich, red. Antoni Barciak, Instytut Górnośląski, Urząd Miasta Katowice, Muzeum Historii Katowic, Katowice 2007 r., s. 166.

Oceń: Ulica 1 Maja w Katowicach

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:15