Ulica Młyńska w Katowicach

Ulice i place

Ulica Młyńska, położona w sercu Śródmieścia Katowic, stanowi jedno z najsłynniejszych miejsc w tym regionie. Ta historyczna ulica, znana wcześniej jako Mühlstraße w latach 1922 oraz 1939-1945, rozciąga się od Rynku, co czyni ją idealnym miejscem na spacer i odkrywanie lokalnych atrakcji.

Na swojej trasie Młyńska krzyżuje się z ulicą Wawelską, a jej końcowy odcinek wiedzie w stronę skrzyżowania z ulicą Dworcową, tuż obok placu Wilhelma Szewczyka oraz dworca kolejowego. Te istotne połączenia drogowe czynią ją kluczowym punktem w komunikacyjnej sieci miasta, przyciągającym zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Historia tej ulicy sięga daleko w przeszłość, bowiem jej nazwa pojawiła się w dokumentach już w 1860 roku. Wtedy to Louis Fiedler, Max Glaser oraz Julius Feige zainwestowali w budowę młynów parowych, znanych w niemieckim jako Dampfmühl. Ponadto, nieopodal powstały także magazyny zbożowe, co przyczyniło się do rozwoju lokalnej gospodarki.

Historia

W drugiej połowie XVI wieku, w sąsiedztwie dawnego stawu kuźniczego, na rogu współczesnego Rynku oraz ulicy św. Jana, istniał lokalny węzeł komunikacyjny. W tym strategicznym punkcie przecinały się szlaki prowadzące w cztery różne kierunki:

Pierwsze zabudowania wzdłuż ulicy Młyńskiej pojawiły się w postaci pięciu domów robotniczych, które zostały wzniesione po roku 1825. Znajdowały się one na odcinku między dzisiejszymi ulicami Stawową a Słowackiego, na terenie obecnej galerii handlowej. Od 1846 roku, z chwilą uruchomienia linii kolejowej Wrocław – Mysłowice, tory kolejowe kończyły się na tej ulicy. Wówczas ostatni dom robotniczy został przekształcony w budynek stacyjny z urzędem pocztowym. W 1859 roku, w momencie powstania „starego” dworca kolejowego przy ul. Dworcowej, w tymże budynku funkcjonowała przez pewien czas (do 1860 roku) szkoła ewangelicka.

W latach osiemdziesiątych XIX wieku, na ulicy Młyńskiej powstała katolicka szkoła ludowa, która zyskała reprezentacyjny charakter. W chwili jej otwarcia 9 października 1871 roku gimnazjum posiadało cztery najniższe klasy, a od stycznia 1874 roku zajmowało nowo zbudowany gmach przy ul. 3 Maja. W 1856 roku, w niewielkim domu przy Friedrichstraße (dziś ul. Warszawska), aptekarz Tripitz otworzył pierwszą aptekę w Katowicach, która później została przeniesiona na Mühlstraße, dzisiejszą ulicę Młyńską.

W dniach 6–11 listopada 1884 roku, w domu na rogu ulic Młyńskiej i Stawowej, miała miejsce Konferencja Katowicka żydowskiego ruchu Chowewej Syjon, której celem było utworzenie niepodległego państwa Izrael. Na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, na tej samej parceli wybudowano Hotel Kaiserhof, a na obrzeżach ulicy powstało targowisko warzyw i owoców.

W 1930 roku wzniesiono budynek Urzędu Miejskiego, znany z charakterystycznej krzywizny fasady. Projektanci tego obiektu to L. Sikorski, T. Łobos oraz L. Dietz d’Arma, którzy stworzyli projekt w 1929 roku, wpisując sylwetkę budynku w łuk ulicy Młyńskiej. Budynek ten ma osiem kondygnacji oraz horyzontalny układ okien w nawiązaniu do stylu Neues Bauen.

W okresie międzywojennym, przy Młyńskiej mieściły się różne urzędy: Biuro Obywatelstwa (o numerze 2), Urząd Budowlany, Urząd Podatkowy, Policja Miejska, a także Kasa Podatkowa i Główna Kasa Miejska, które wszystkie mieściły się pod numerem 4, oraz Urząd Opieki Społecznej.

Do roku 1939 przy ulicy Młyńskiej znajdowały się takie instytucje jak: sklep chemiczny Wiktora Lachmana (ul. Młyńska 19), Śląska Centrala Owoców (ul. Młyńska 20), sklep z owocami firmy A. Kochbaum i Ska (ul. Młyńska 22), Księgarnia oraz skład nut J. Flejszer i E. Górski (działająca od 1933 roku pod numerem 4), redakcja gazety Der Aubruch (ul. Młyńska 22), Niemiecki Związek Gospodarczy (ul. Młyńska 23), restauracja Teofila Śmiei (ul. Młyńska 14), oraz Związek Powstańców Śląskich (ul. Młyńska 47). Pod numerem 47 od 1932 roku istniała również redakcja czasopisma Młodzież Powstańcza oraz Zarząd Główny Oddziałów Młodzieży Powstańczej, a pod numerem 49 – Przedszkole Dyrekcji PKP.

W 1942 roku w Katowicach powstał Stadttisches Friedhofsamt – urząd administrujący cmentarzami wyznaniowymi, który przeszedł w zarząd władz lokalnych. Jego siedziba znajdowała się przy Mühlstraße 4.

W 1963 roku przy ulicy Młyńskiej oddano do użytku Dom Prasy Śląskiej. Podczas budowy nowego głównego gmachu dworca kolejowego w latach siedemdziesiątych XX wieku, zburzono kwartał budynków zlokalizowanych w rejonie ulic 3 Maja, ulicy Młyńskiej oraz ulicy Stawowej, które były zabudowane eklektycznymi kamienicami. W wyniku tego ulica Młyńska została skrócona o odcinek, który obecnie wchodzi w skład ul. Sądowej oraz ul. Juliusza Słowackiego.

Konstrukcja hali dworca, zaprojektowana przez W. Zalewskiego, opiera się na formach betonowych „kielichów”, które podtrzymują strop. Dworzec został oddany do użytku w 1972 roku i drobnymi detalami ukazuje cechy brutalizmu, jako późny przykład modernizmu.

W 120. rocznicę Konferencji Katowickiej, w 2004 roku, na fasadzie budynku przy ul. Młyńskiej odsłonięto tablicę upamiętniającą to wydarzenie. W marcu 2010 roku, katowicka synagoga została przeniesiona z dawnego obiektu przy ul. Młyńskiej 13 do synagogi im. Chaskela Bessera przy ul. 3 Maja 16. W dniu 16 sierpnia 2010 roku, wyjazd z ulicy Młyńskiej w stronę placu Wilhelma Szewczyka został zamknięty w związku z pracami przy przebudowie dworca kolejowego. Kolejny etap modernizacji rozpoczął się 24 stycznia 2011 roku, kiedy to plac Wilhelma Szewczyka został całkowicie zamknięty.

Opis

Ulica Młyńska to jednokierunkowa droga, która wyróżnia się znacznym udziałem zabudowy w całkowitej powierzchni terenu – przekracza ona 75% powierzchni. Taki układ urbanistyczny sprawia, że ulica ma szczególne znaczenie w kontekście zabudowy miejskiej.

Obiekty zabytkowe

Na ulicy Młyńskiej znajduje się szereg historycznych budynków, które przyciągają uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. Oto niektóre z nich:

  • Kamienica mieszczańska przy ul. Młyńskiej 2 oraz ulicy Pocztowej 5; zbudowana w 1898 roku na planie trójkąta, przypuszczalnie według projektu L. Dame’a, w stylu neobarokowym, z bogato zdobioną elewacją, w której uwagę zwracają trójskrzydłowa bryła oraz obecność lukarny na dachu.
  • Kamienica mieszczańska (ul. Młyńska 5); znana jako „Dom pod lwami”, wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku z lwią głową na elewacji. W 1906 roku urodziła się tutaj znana później laureatka Nagrody Nobla, Maria Göppert-Mayer, a budynek jest ważnym elementem lokalnej historii.
  • Kamienica mieszczańska (ul. Młyńska 7); zaprojektowana przez Ludwiga Schneidera w 1890 roku w stylu eklektycznym. Z dekoracyjnymi wspornikami i kostkowym gzymsem, wyróżnia się także architektonicznymi detalami.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Młyńska 9); datowana na lata 1895-1899, z czteroosiową elewacją. W przeszłości była siedzibą Katowickiej Dostawy Szkolnej Kadas.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Młyńska 11); wybudowana w 1859 roku, z ciekawymi dekoracjami architektonicznymi oraz dwubiegowymi schodami.
  • Kamienica mieszczańska (ul. Młyńska 13, róg z ulicą Wawelską); zbudowana w 1890 roku, z ryzalitami i boniowaną elewacją.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Młyńska 15); z końca XIX wieku, również z neorenesansowymi detalami architektonicznymi.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Młyńska 17–19); z 1911 roku, z charakterystycznymi półokrągłymi wykuszami, zaprojektowanymi przez Hugo Weissenberga.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Młyńska 21, 23, pl. W. Szewczyka 7); wzniesiona w XIX wieku, z historycznym hotelarstwem oraz restauracją.

Instytucje

Wzdłuż ulicy Młyńskiej znajdują się różnorodne instytucje i obiekty, które są ważne dla życia lokalnej społeczności. Należą do nich:

  • SiedzIBA Straży Miejskiej (ul. Młyńska 9),
  • liczne firmy handlowo-usługowe,
  • kawiarnie oraz kancelarie prawnicze,
  • wydawnictwa, takie jak Górnośląska Oficyna Wydawnicza S.A.,
  • czytelnia ogólna Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach,
  • Urząd Pocztowy Katowice 1 (filia),
  • Polski Związek Emerytów Rencistów i Inwalidów (Zarząd Okręgowy),
  • Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej (oddział),
  • Urząd Miasta Katowice (ul. Młyńska 4),
  • oraz wspólnoty mieszkaniowe,
  • Konfederacja Polski Niepodległej – Obóz Patriotyczny.

Przypisy

  1. MichałM. Bulsa MichałM., BarbaraB. Szmatloch BarbaraB., Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 79, ISBN 978-83-7729-502-1.
  2. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
  3. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 95. ISBN 978-83-7729-021-7.
  4. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 17. ISBN 978-83-7729-021-7.
  5. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 87. ISBN 83-913341-0-4.
  6. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 86. ISBN 83-913341-0-4.
  7. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 83. ISBN 83-913341-0-4.
  8. Broszkiewicz Jacek; Katowice – reflektorem po mieście, wydawca: Urząd Miejski w Katowicach, ISBN 83-901884-0-6, s. 56.
  9. Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 331.
  10. Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, s. 90.
  11. Georg Hoffmann, Historia Miasta Katowice, przeł. D. Makselon, M. Skop, Muzeum Śląskie, Katowice 2003, ISBN 83-87455-97-0, s. 139.
  12. Od 24 stycznia plac Szewczyka wyłączony z ruchu!. www.katowice.eu. [dostęp 06.09.2011 r.]
  13. Ulica Młyńska nieczynna. Rusza przebudowa dworca w Katowicach. www.katowice.naszemiasto.pl. [dostęp 06.09.2011 r.]
  14. Sztuka Architektury: Piękno brutalizmu. www.sztuka-architektury.pl. [dostęp 06.09.2011 r.]
  15. Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice. www.katowice.uw.gov.pl. [dostęp 06.09.2011 r.]
  16. Reklamy przysłaniają historię miasta. www.katowice.gazeta.pl. [dostęp 06.09.2011 r.]
  17. Śladami powstańców śląskich po Katowicach (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 06.09.2011 r.]
  18. Spis firm na ulicy Młyńska w mieście Katowice. www.katalog.pf.pl. [dostęp 06.09.2011 r.]
  19. Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 06.09.2011 r.]
  20. Plan Katowic z 1942 roku. grytzka-genealogie.de. [dostęp 06.09.2011 r.]
  21. Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 06.09.2011 r.]
  22. Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 7. ISBN 83-907154-5-7.
  23. Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 30. ISBN 83-85831-35-5.
  24. Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 31. ISBN 83-85831-35-5.
  25. B. Klajmon: Katowicka kamienica mieszczańska 1840−1918, wyd. I, Katowice 1997.

Oceń: Ulica Młyńska w Katowicach

★★★★★
Średnia ocena:4.88 Liczba ocen:24