Ulica 3 Maja w Katowicach

Ulice i place

Ulica 3 Maja w Katowicach, znana niegdyś jako Grundmannstraße oraz wcześniejsze jej określenie – Industriestraße, pełni nie tylko ważną funkcję komunikacyjną, ale także stanowi jedną z kluczowych arterii w Śródmieściu Katowic. W XIX wieku ulica ta była także nazywana ulicą Pańską i Główną, co podkreśla jej historyczne znaczenie.

Z punktu widzenia handlowego, ulica 3 Maja jest także jedną z najdroższych ulic w Polsce, według raportu Cushman & Wakefield, zajmującą piątą pozycję w rankingu sporządzonym na lata 2010 i 2011. Urok tej ulicy tkwi w jej reprezentacyjnym charakterze i licznych możliwościach, jakie oferuje lokalnym mieszkańcom oraz turystom.

Trasa ulicy rozpoczyna się w pobliżu katowickiego Rynku, a następnie prowadzi na zachód. W trakcie swojego biegu krzyżuje się z wieloma innymi ważnymi ulicami, takimi jak ulica Wawelska oraz przechodzi blisko placu Wilhelma Szewczyka i Dw. PKP Katowice.

W miarę zbliżania się do końca swojej drogi, ulica 3 Maja krzyżuje się również z ulicą Stawową oraz ulicą Juliusza Słowackiego, zanim połączy się z placem Wolności.

Warto zaznaczyć, że znaczna część tej ulicy jest wyznaczona jako strefa wyłączona z ruchu samochodowego, co sprawia, że od Rynku aż do ulicy Juliusza Słowackiego można spokojnie spacerować, ciesząc się architekturą oraz atmosferą tego ważnego miejsca.

Historia

Ulica 3 Maja w Katowicach ma bogatą historię, sięgającą czasów, gdy miasto było jeszcze wsią. Została ona wytyczona w 1856 roku jako istotna arteria łącząca plac Wolności oraz Rynek. Z początku nosiła nazwę Industriestraße, jednak polscy mieszkańcy nazywali ją ulicą Pańską z uwagi na to, że wzdłuż niej znajdowały się eleganckie sklepy oraz luksusowe mieszkania. Niedługo po tym, jak Katowice uzyskały prawa miejskie 24 października 1867 roku, Rada Miasta zdecydowała się na zmianę nazwy na Grundmannstraße. Fenomenalnym był fakt, że Friedrich Grundmann, po którym ulicę nazwano, zmarł dopiero dwadzieścia lat później, 30 lipca 1887 roku, co świadczyło o jego wielkim wkładzie w rozwój miasta.

W 1871 roku magistrat zakupił dom nr 9 przy Grundmannstraße, aby stworzyć tam tymczasową siedzibę dla władz lokalnych. Koszt nabycia wyniósł 21 500 talarów, a wcześniej radni wynajmowali pomieszczenia w budynku Immerwartha, również znajdującym się przy tej ulicy. Przełomowym momentem było także uruchomienie drugiego toru tramwajowego w 1908 roku, który znacznie ułatwił komunikację. Od 1907 roku na ulicy 3 Maja działało kino Grand-Kinematograf. W dwudziestoleciu międzywojennym, pod numerem 9, istniała centrala Banku Śląskiego – Banque de Silésie SA oraz spółka akcyjna „Śląskie Zakłady Elektryczne” (do 1939 roku).

W latach 1861/62 na rogu ulic Industriestraße i Schillerstraße, znanej dziś jako ul. J. Słowackiego, wzniesiono pierwszą katowicką synagogę, zaprojektowaną przez Ignatza Grünfelda. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, przy ulicy 3 Maja znajdował się największy w mieście damski i dziecięcy dom konfekcyjny – Baender. W tym samym miejscu swoją działalność prowadziły różne firmy, takie jak Ocularium, oferująca artykuły fotograficzne, oraz sklep Pedicura, specjalizujący się w obuwiu i pielęgnacji nóg.

Pod numerem 2 mieścił się skład win i wódek B. Hartmanna oraz firma Klonowski i Ska, a także biuro wynajmu filmów „Espefilm”. Zaś do 1910 roku funkcjonowała tam fabryka likierów Ewalda Puschkewitza. Z kolei, pod numerem 6, w 1862 roku założono Dom Obuwia prowadzony przez F. Kochmana, a pod numerem 5 L. Broński prowadził hurtownię towarów kolonialnych. Budynek nr 31 gościł w swoim wnętrzu Katowicki Dom Licytacyjny B. Cubera do 1939 roku, natomiast pod nr 32 znajdował się sklep Moritza Nebla. W przeszłości przy ulicy 3 Maja działały także konsulaty, w tym francuski i włoski pod numerem 23 oraz brytyjski pod nr 33.

W literaturze ulica ta została wspomniana w książce Kazimierza Gołby pt. „Wieża spadochronowa”, która opisuje heroiczne wydarzenia z września 1939 roku, gdzie harcerze bronili Katowic. Fragment opisu z dnia 31 sierpnia 1939 autorstwa Gołby odzwierciedla atmosferę panującą na ulicy:

Główna arteria Katowic, ulica 3 Maja, była już prawie pusta. Pierwsza fala uchodźców przewaliła się przez nią i rozpłynęła po mieście. Rzadcy przechodnie przemykali się w mrokach jak duchy. Zaciemnione tramwaje prawie bez przerwy dzwoniły.

Na przestrzeni lat, w powieści Wilhelma Szewczyka „Ptaki ptakom”, również możemy znaleźć opisy tej ulicy z początku września 1939 roku:

Działo się to na ulicy 3 Maja, po której tak przyjemnie można się było przechadzać wieczorami; do rana nie gasły światła nad sklepami, migotały reklamy i w kolorowych blaskach obracało się koło szczęścia nad kantorem loterii państwowej. Tutaj ponad brukiem patrzyły wzajem na siebie kuropatwy Borinskiego, jak totemy dobrobytu zawieszone u wejścia do sklepu, i oczy Hitlera z okien niemieckiej księgarni. Żółte tramwaje podzwaniały dumnie…

W 1945 roku ulica 3 Maja znalazła się w opowiadaniu Aleksandra Baumgardtena „Spotkanie z jutrem”, które relacjonuje przeżycia lwowiaków, którzy przybyli do Katowic:

Przez Plac Wolności, okrążając go znowu w jakiś skomplikowany sposób, dostał się na 3-go Maja. Onieśmielony piekielnym ruchem, przystanął na rogu. Do reszty dobiły go dwa apokaliptyczne tramwaje, tratujące ulice z hukiem tabunu bawołów. Tramwaje minęły się szczęśliwie, szyby sąsiednich domów dzwoniły coraz ciszej. Zrobiło się luźniej.

W 2010 roku zamknięto plac W. Szewczyka, a rozpoczęto przebudowę dworca kolejowego oraz budowę nowoczesnej Galerii Katowickiej, która zdominowała północną pierzeję tej ulicy. Uroczystość położenia kamienia węgielnego miała miejsce 31 maja 2011 roku, co zapoczątkowało nową erę w historii ulicy 3 Maja.

Opis

Ulica 3 Maja w Katowicach jest miejscem, które kryje w sobie ogromną wartość historyczną, oraz szereg fascynujących obiektów architektonicznych. Przy tej ulicy znajdują się następujące budowle, które zasługują na szczególną uwagę:

  • Zabytkowa kamienica mieszkalno-handlowa przy ul. 3 Maja 6 i 8; znana jako kamienica Pod Butem, to ciekawy przykład stylu neogotyckiego z elementami secesji. Została ona wzniesiona w latach 1903–1907 z projektu Hugo Grünfelda. Charakteryzuje się asymetryczną elewacją i bogatą architekturą detalu. Posiada cztery kondygnacje oraz poddasze.
  • Kamienica przy ul. 3 Maja 7 z 1909 roku to przykład modernizmu, która w późniejszych latach XX wieku przeszła przebudowę w stylu funkcjonalnym. Obiekt ten jest obecnie siedzibą Kina Światowid, wcześniej znanego jako „Colosseum”.
  • Dom handlowy braci Barasch (ul. 3 Maja 9); powstały na początku XX wieku, eksponujący neoklasycyzm. To miejsce, gdzie bracia Barasch prowadzili swoją działalność handlową, a w dwudziestoleciu międzywojennym mieścił się tu Bank Śląski – Banque de Silésie SA.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. 3 Maja 10) z 1899 roku to kolejne ważne miejsce, zaprojektowane przez Antona Zimmermanna. Wyróżnia się eklektycznym stylem i skomplikowaną fasadą, na której zachowały się liczne detale architektoniczne.
  • Dom Towarowy „Pedant” wzniesiony w 1948 roku, powszechnie uznawany za pierwszy dom towarowy w Polsce po II wojnie światowej.
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. 3 Maja 12) została zaprojektowana przez Antona Zimmermanna, prezentując nie tylko eklektyzm, ale także elementy manieryzmu.
  • Kolejna kamienica mieszkalno-handlowa (ul. 3 Maja 15) z 1898 roku charakteryzuje się cechami neobaroku oraz wyrafinowanymi detalami sztukatorskimi.
  • Ulica 3 Maja gości również synagogę im. Chaskela Bessera oraz siedzibę Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach z oddziałem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.
  • Zabytkowa kamienica przy ul. 3 Maja 17 to kolejny piękny obiekt z 1904 roku, wzniesiony w stylu secesji.
  • Obiekt mieszkalno-handlowy (ul. 3 Maja 18) z 1872 roku, który pierwotnie był projektem Schwarzera, ma bogate detale i liczne dekoracje z okresu eklektyzmu.
  • Na ul. 3 Maja 23 znajdowała się siedziba towarzystwa ubezpieczeniowego, a pod nr 25 istniało kino „Union”. Dziś mieści się tu Galeria Ateneum.
  • Galeria Katowicka (ul. 3 Maja 30) to wielofunkcyjny obiekt, który w przeszłości był siedzibą przedsiębiorstwa spółki A. Glaser, W. Kaczmarek.
  • Przy ul. 3 Maja 33 znajdowała się wicekonsulat brytyjski oraz Apteka Świętej Elżbiety.
  • Włoska kamienica mieszkalno-handlowa (ul. 3 Maja 40) z 1904 roku jest zabytkiem, który przeszedł liczne zmiany, w tym restauracje, a obecnie staje się lokalem mieszkalnym, z zachowaniem unikalnych elementów architektonicznych.
  • Na zakończenie, gmach szkoły (ul. 3 Maja 42) jest obecnie siedzibą VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Katowicach.

Liczba przedsiębiorstw handlowo-usługowych oraz instytucji takich jak banki, kancelarie adwokackie czy biura podróży, które znajdują się wzdłuż tej ulicy, przyczynia się do jej znaczenia społecznego i ekonomicznego. Dodatkowo, ul. 3 Maja zapewnia komunikację tramwajową działań transportowych, co czyni ją jednym z kluczowych odcinków w Katowicach.

Oceń: Ulica 3 Maja w Katowicach

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:11