Ulica Panewnicka w Katowicach


Ulica Panewnicka w Katowicach, znana także jako Klosterstraße, to istotny szlak komunikacyjny w stolicy Górnego Śląska, ulokowany w dzielnicy Ligota-Panewniki. Ten ważny trakt łączy kilka kluczowych obszarów tej części miasta, jak Ligotę, Panewniki, Wymysłów oraz Stare Panewniki.

Ulica Panewnicka prowadzi dalej do Kochłowic, które są częścią Rudy Śląskiej. Jej nazwa nawiązuje do regionu Panewnik, co czyni ją reprezentatywną dla lokalnej historii i tożsamości tego terenu, a Panewnik odgrywa tu wyjątkową rolę.

Historia

„Ulica Panewnicka, zwana wcześniej Klosterstraße w okresie niemieckim oraz w trakcie II wojny światowej, skrywa bogatą historię. W latach 1831–1840 na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Panewnickiej oraz Łąkowej powstała szkoła podstawowa, która działała aż do lat trzydziestych XX wieku. W okresie międzywojennym, w północnej części ulicy, Dyrekcja Kolei Państwowych zbudowała osiedle dla pracowników oraz emerytowanych kolejarzy.

We wrześniu 1939 roku, w lasach panewnickich, miały miejsce tragiczne wydarzenia, które na zawsze wpisały się w pamięć regionu. Niemcy dokonali mordu na harcerzach oraz powstańcach. Po wojnie, w ramach upamiętnienia tych niewinnych ofiar, przeprowadzono ekshumację ich zwłok, które następnie przewieziono na cmentarz przy ulicy Panewnickiej, gdzie w 1961 roku odsłonięto pomnik na wspólnej mogile ku czci pomordowanych.

Od 1950 roku, pod adresem 63, znajduje się siedziba prowincji Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej. Dnia 22 marca 1981 roku erygowano parafię św. Antoniego z Padwy, która ma swoją siedzibę w klasztorze filialnym franciszkanów przy ul. Panewnickiej 463.

Rejon ulicy Piotrowickiej oraz Panewnickiej to dawne, lecz mocno zmienione skrzyżowanie, które obsługiwało lokalne potrzeb y usługowe. W latach 1979–1983, pomiędzy ul. Panewnicką, Bałtycką oraz Partyzantów, wybudowano osiedle mieszkaniowe, w skład którego wchodziły trzypiętrowe budynki. Zgodnie z uchwałą Rady Miasta Katowic z 26 kwietnia 2010 roku, plac na skrzyżowaniu ul. Piotrowickiej i Panewnickiej otrzymał nazwę skwer Bolesława Szabelskiego. Rondo, które jest skrzyżowaniem ul. Panewnickiej oraz ul. Owsianej, natomiast otrzymało nazwę ronda ojca Euzebiusza Huchrackiego, zgodnie z uchwałą z 22 lutego 2009 roku; a plac przed klasztorem franciszkanów zyskał nazwę plac Klasztorny na podstawie uchwały Rady z dnia 26 lipca 2010 roku.

Na zakończenie warto zaznaczyć, że 4 czerwca 2023 roku, abp Wiktor Skworc uroczyście poświęcił nowy kościół parafialny, który zastąpił dotychczasowy budynek.

Infrastruktura

Według szczegółowych badań przeprowadzonych przez Urząd Miasta Katowice w 2007 roku, teren osiedla, które znajduje się pomiędzy ulicami Zielonogórską, Panewnicką, a ulicą Piotrowicką, wykazuje pewne istotne parametry. Udział powierzchni zabudowanej wynosi 20%, co wskazuje na umiarkowane zagospodarowanie tego obszaru. Dodatkowo, wskaźnik intensywności zabudowy (netto) określono na 0,80 WIZ, co odzwierciedla średnią ważoną liczby kondygnacji równą 4.

Ulica Panewnicka funkcjonuje jako droga klasy zbiorczej, co oznacza, że pełni istotną rolę w komunikacji miejskiej. Warto zauważyć, że pod nawierzchnią drogi zlokalizowane są: magistrala wodociągowa o średnicy 500 mm, sieć wodociągowa o średnicy 150 mm, kanał zbiorczy o średnicy 600 mm, który odprowadza ścieki, a także gazociąg niskiego ciśnienia o średnicy 300 mm.

Aby poprawić mobilność mieszkańców, ulicą kursują autobusy, które realizują transport na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM).

Obiekty zabytkowe

Ulica Panewnicka w Katowicach to miejsce o bogatej historii, na które składa się wiele cennych zabytków architektury. Wśród historycznych obiektów można wymienić:

  • budynek VII Liceum Ogólnokształcącego im. Harcerzy Obrońców Katowic (ul. Panewnicka 13); jego budowa miała miejsce w latach 1936–1938, z kolei w latach pięćdziesiątych XX wieku przeszedł modernizację; obiekt objęty jest ochroną konserwatorską. Elementy podlegające ochronie to: oryginalna forma i skala historyczna, prosty dach oraz architektoniczne detale jak ryzality, pasy okienne, przeszklony narożnik i klasyczna kolorystyka; wewnątrz umieszczono tablicę upamiętniającą harcerzy poległych w czasie II wojny światowej. Przeniesiono także tablice nagrobne harcerzy i powstańców śląskich z mogiły znajdującej się na panewnickim cmentarzu,
  • blok mieszkalny (ul. Panewnicka 14), który powstał w latach pięćdziesiątych XX wieku, zaprojektowany w stylu socrealizmu,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 22), datowana na lata trzydzieste XX wieku, reprezentująca styl funkcjonalizmu,
  • fragment zespołu zabudowy kolonii urzędniczej (ul. Panewnicka 23, 25, 27); obiekty, które są pod ochroną, to:
    • dom mieszkalny (ul. Panewnicka 23), zbudowany w latach czterdziestych XX wieku,
    • willa w ogrodzie (ul. Panewnicka 27), z tego samego okresu, również w stylu funkcjonalizmu,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 24), powstała w latach trzydziestych XX wieku i również reprezentująca funkcjonalizm,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 28), datowana na lata trzydzieste XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • willa mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 29), zbudowana w tym samym okresie w stylu funkcjonalizmu,
  • historyczna zabudowa mieszkalno-usługowa (ul. Panewnicka 30, 32, 34, 36, 38, 38a, 40); chronione są w szczególności: skala, forma historyczna oraz detale architektoniczne, a także kształt, rozmieszczenie okien i drzwi oraz zachowane proste formy ogrodzeń i starodrzew,
    • kamienica mieszkalna (ul. Panewnicka 30), powstała w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
    • willa w ogrodzie (ul. Panewnicka 34), również z lat trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
    • kamienica w ogrodzie (ul. Panewnicka 36/38), z lat trzydziestych XX wieku, styl funkcjonalizmu,
    • willa w ogrodzie (ul. Panewnicka 38a), pochodząca z lat trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
    • kamienica – dawny lokal gastronomiczny (ul. Panewnicka 40), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku,
  • willa mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 31), zbudowana w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • willa mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 35), również z lat trzydziestych XX wieku,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 39), datowana na lata trzydzieste XX wieku, w stylu funkcjonalizmu,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 41), zbudowana w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • domy mieszkalne pracowników kolei (ul. Panewnicka 48/50, 60), powstałe w latach trzydziestych XX wieku w stylu modernizmu,
  • budynki mieszkalne (ul. Panewnicka 52/54), wzniesione w latach trzydziestych XX wieku,
  • domy mieszkalne pracowników kolei (ul. Panewnicka 56/58), także z lat trzydziestych XX wieku i w stylu modernizmu,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 62), powstała w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • klasztor SS Służebniczek (ul. Panewnicka 63), budowany w dwudziestoleciu międzywojennym, jest przykładem funkcjonalizmu/modernizmu,
  • dom mieszkalno-usługowy (ul. Panewnicka 67),
  • budynek przedszkola (ul. Panewnicka 73),
  • dawny ratusz gminy, obecnie pełniący funkcję poczty (ul. Panewnicka 75), zbudowany w pierwszej ćwierci XX wieku w stylu modernizmu/historyzmu,
  • zespół kościoła i klasztoru ojców franciszkanów (ul. Panewnicka 76); obiekt ten został wpisany do rejestru zabytków 19 lutego 1973 (nr rej.: 1202/73). Zbudowany w latach 1905–1908 według projektu brata Mansuetusa Fromma OFM, w stylu neoromańskim. W skład zespołu wchodzą:
  • kamienica mieszkalna (ul. Panewnicka 77),
  • dom mieszkalno-usługowy (ul. Panewnicka 79),
  • budynek klasztoru sióstr służebniczek śląskich (Dom św. Anny, ul. Panewnicka 84), zaprojektowany na początku XX wieku w stylu modernizmu/historyzmu,
  • dom mieszkalno-usługowy (ul. Panewnicka 88),
  • dom mieszkalno-usługowy (ul. Panewnicka 96),
  • dom mieszkalno-usługowy (ul. Panewnicka 98),
  • dom mieszkalno-usługowy (ul. Panewnicka 100),
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 105), zbudowana w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 124b), datowana na lata trzydzieste XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • kamienica mieszkalna w ogrodzie (ul. Panewnicka 126), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
  • kamienica mieszkalna (ul. Panewnicka 142), powstała na przełomie XIX i XX wieku, styl historyzm, po późniejszych przebudowach,
  • budynek szkoły (ul. Panewnicka 172), zbudowany w pierwszej ćwierci XX wieku w stylu modernizmu, a rozbudowany w drugiej połowie XX wieku; obecnie siedzibę pod tym adresem ma Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Brzechwy,
  • zagroda wiejska (ul. Panewnicka 254), zbudowana w 1853, poddana przebudowie w 1922,
  • krzyż na postumencie (ul. Panewnicka 260), powstały na początku XX wieku,
  • kapliczka murowana (ul. Panewnicka 274a), wzniesiona na początku XX wieku,
  • dawny pensjonat – tzw. „zameczek myśliwski” (ul. Panewnicka 374b), powstały w drugiej połowie XIX wieku, także poddany przebudowie,
  • dom w ogrodzie (ul. Panewnicka 435), wybudowany w drugiej połowie XIX wieku w stylu historyzmu, z późniejszymi przeróbkami,
  • dom w ogrodzie (ul. Panewnicka 439).

Ulica ta jest pełna cennych zabytków, które świadczą o bogatej historii regionu oraz lokalnej architektury, a także o kulturowym dziedzictwie Katowic.

Pomniki

Na ulicy Panewnickiej można odnaleźć wiele istotnych pomników oraz obelisków, które mają wielkie znaczenie historyczne i kulturowe. Wśród nich wyróżniają się następujące miejsca:

Te obiekty stanowią wyjątkowe świadectwa lokalnej historii i kultury, które zachęcają do refleksji nad dawnymi wydarzeniami oraz ich znaczeniem dla społeczności regionu.

Instytucje

Ulica Panewnicka w Katowicach jest miejscem, gdzie znajduje się wiele istotnych instytucji. W szczególności, można zauważyć różnorodne placówki edukacyjne oraz religijne. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

Przypisy

  1. Rzymskokatolicka Parafia Świętego Antoniego z Padwy: Poświęcenie nowego kościoła i ołtarza 04.06.2023 r. www.starepanewnikiofm.pl [dostęp 30.05.2024 r.]
  2. Rzymskokatolicka Parafia Świętego Antoniego z Padwy: Zapraszamy na Uroczystość poświęcenia nowej świątyni 04.06.2023 r. www.starepanewnikiofm.pl, 18.05.2023 r. [dostęp 30.05.2024 r.]
  3. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 09.06.2023 r. [dostęp 03.03.2024 r.]
  4. Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 38. ISBN 978-83-7593-014-6.
  5. Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr LXII/1252/10/783/09 Rady Miasta Katowice z dnia 26.07.2010 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Plac Klasztorny”. www.bip.um.katowice.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  6. Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr LVII/1173/10 Rady Miasta Katowice z dnia 26.04.2010 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Skwer Bolesława Szabelskiego”. www.bip.um.katowice.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  7. Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr XXXVII/783/09 Rady Miasta Katowice z dnia 22.02.2009 r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice (Rondo Ojca Euzebiusza Huchrackiego). www.bip.um.katowice.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  8. Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 195. ISBN 83-905115-0-9.
  9. Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 198. ISBN 83-905115-0-9.
  10. Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 202. ISBN 83-905115-0-9.
  11. Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 252. ISBN 83-905115-0-9.
  12. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  13. Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w obszarze fragmentu terenu górniczego Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. KWK „Wujek”, obejmującego obszar położony w rejonie ulic: Panewnickiej - Piotrowickiej w dzielnicy Ligota w Katowicach. www.bip.katowice.eu [dostęp 02.03.2012 r.]
  14. Budowa kościoła i klasztoru. www.parafia.panewniki.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  15. Spis firm na ulicy Panewnicka w mieście Katowice. www.katalog.pf.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  16. Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice. www.katowice.uw.gov.pl [dostęp 02.03.2012 r.]
  17. Urząd Miasta Katowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Cz. 1. www.bip.um.katowice.pl [dostęp 02.03.2012 r.]

Oceń: Ulica Panewnicka w Katowicach

Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:11