Ulica Stawowa w Katowicach

---

Historia

W 1857 roku, na obszarze współczesnych ulic Adama Mickiewicza oraz Stawowej, powstała huta żelaza Jakub (niem. Jakobshütte). Inwestycja ta została zrealizowana przez firmę Kremski Kożuszek, Klausa oraz Rosse, a na jej terenie znajdowały się kuźnia o napędzie parowym oraz odlewnia. Huta została zamknięta pod koniec XIX wieku. Od 1871 roku przy ulicy funkcjonuje szkoła, obecnie znana jako Szkoła Podstawowa nr 10. W jej budynku mieściła się niegdyś mniejszościowa szkoła niemiecka oraz niemieckie przedszkole, które działały aż do 1939 roku.

Część ulicy, obejmująca numery 1-13, została zbudowana w latach 90. XIX wieku, gdy obszar dworski zaczął być intensywnie zabudowywany, a huta przestała funkcjonować. Z południowego odcinka ulicy do dnia dzisiejszego zachowały się kamienice przy placu Wilhelma Szewczyka (nr 1-5). Podczas posiedzenia Rady Miasta Katowice, które odbyło się 13 października 1890 roku, nadano nazwę Lazarettstraße. W 1911 roku rozpoczęto wydawanie Gazety Ludowej, której redakcja miała swoją siedzibę przy ul. Stawowej.

W latach 1906–1922 miała tutaj również siedzibę redakcja Kuryera Śląskiego (ul. Stawowa 8), założonego przez Wojciecha Korfantego. Przed wybuchem I wojny światowej przedłużenie ul. Stawowej między ulicami A. Mickiewicza a Piotra Skargi nosiło nazwę Tiele-Winckler Platz (pol. plac Tiele-Wincklerów). W 1922 roku ulica otrzymała obecną nazwę Stawowa. W latach 1939-1945 funkcjonowała jako Woyrschstraße, a po wojnie znów nadano jej pierwotną nazwę. Do 1939 roku pod numerem 8 wydawano dziennik Der Oberschlesiche Kurier oraz czasopismo Ostscheisische Post.

W okresie międzywojennym, na rogu ulic 3 Maja i Stawowej, znajdował się postój dorożek. W budynku pod numerem 16 działał Dom Modlitwy Zjednoczenia Chrześcijańskiego, a biuro wynajmu filmów Paramount zagościło tam pod numerem 19, gdzie również znajdował się bar Carioka oraz kino Stylowy. W latach sześćdziesiątych XX wieku, w okolicy skrzyżowania ulic Stawowej z ul. 3 Maja, doszło do wyburzenia niektórych zabudowań, w tym hotelu Kaiserhof (ul. Stawowa 19), w którym od 1894 roku mieściła się niemiecka żydowska loża wolnomularska Concordia.

W połowie lat 70. XX wieku na ul. Stawowej, w pobliżu ulicy 3 Maja, zainstalowano fontannę, z której woda wypływała z mosiężnej figury żaby ważącej ponad 100 kilogramów. Ta figura miała symbolizować istniejący niegdyś staw w pobliżu, a obecnie w tym miejscu funkcjonuje Empik. Fontanna ta szybko stała się ulubionym miejscem spotkań dla mieszkańców Katowic. Dnia 11 grudnia 1992 roku pod numerem 5 otwarto pierwszą na Śląsku oraz trzecią w Polsce restaurację szybkiej obsługi sieci McDonald’s. W otoczeniu ulic 3 Maja i A. Mickiewicza zlokalizowane są przystanki autobusowe oraz tramwajowe Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM).

W ramach ogólnoświatowej akcji Darmowe przytulanie, na ul. Stawowej zorganizowano epizod tego wydarzenia 8 marca 2009 roku.

Obiekty i instytucje

Na ulicy Stawowej można dostrzec wiele interesujących obiektów historycznych, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Oto wybrane budynki, które zasługują na szczególną uwagę:

• Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Stawowa 3); została wybudowana w 1897 roku w stylu eklektycznym. Projekt autorstwa architekta L. Dame’a charakteryzuje się bogatymi elementami neobaroku oraz neorenesansu północnego,
  obiekt jest na planie w kształcie litery U. W 1924 roku kamienica została przebudowana według projektu Alberta Kohlera. Elewacja została ozdobiona siedmioosiowymi detalami z tynkowanymi balkonami oraz klasycyzującymi pilastrami jońskimi. Wnętrze zachowało eleganckie schody dwubiegowe z oryginalną balustradą tralkową.
• Zabytkowa kamienica (ul. Stawowa 4); obiekt wzniesiony w 1906 roku w stylu secesji, zaprojektowany przez niemiecką spółkę budowlaną Perl i Trapp. Kamienica została przebudowana w 1932 roku, a jej bryła o dwóch skrzydłach została zwieńczona asymetrycznym szczytem, co nadaje jej unikalny charakter. Wewnątrz mieszczą się schody dwubiegowe z drewnianą balustradą i kolorowe okna.
• Eklektyczna kamienica (ul. Stawowa 7); wybudowana w latach 1896–1897 według projektu Ludwiga Goldsteina. Kamienica ma trójskrzydłową oficynę tylną, prosty dwuspadowy dach oraz zdobioną tynkowaną fasadę. Ozdobu jej wnętrza stanowią dwubiegowe schody z oryginalną balustradą drewnianą.
• Kolejna kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Stawowa 8); brak znanego autora projektu, ale szacuje się, że mógł to być budowniczy Czieslik. Obiekt wzniesiony na planie prostokąta w stylu historyzmu z asymetryczną elewacją frontową do dzisiaj pozostaje w dobrej kondycji, zachowując oryginalne elementy architektoniczne.
• Kamienica (ul. Stawowa 10); wybudowana w 1896 roku, autorstwa Maxa Grünfelda, w stylu neorenesansu północnego. Czterokondygnacyjna, z dachem dwuspadowym i pięknym detalem ceglanym w budowli, w której elewacja frontowa ukazuje bogate zdobienia i konsole wspierające balkony. Wnętrze znane jest z klatki schodowej i metalowej balustrady.
• Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Stawowa 11); zaprojektowana przez Ignatza Grünfelda w 1893 roku, styl neorenesansu północnego. Kamienica o symetrycznej fasadzie, centralnym ryzalicie, pięknie zachowanych detalach architektonicznych oraz oryginalnych schodach z metalową balustradą.
• Zabytkowa kamienica (ul. Stawowa 13); obiekt zarejestrowany jako zabytek z 1983 roku, z charakterystycznym rozkładem i zamkniętymi balkonami, który do dziś pamięta działalność Bawarskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego.
• Neobarokowa kamienica Oswalda Findeisena (ul. 3 Maja 13, róg ul. Stawowej 10); wybudowana pod koniec XIX wieku, dbająca o detale w stylu neorenesansowym.
• Kamienica na roguul. Mickiewicza 22 i ul. Stawowej 2; inwestycja z 1906 roku, wyróżniająca się eklektycznym stylem, skonstruowana z określoną dbałością o narożne wykusze i detale architektoniczne.

Oprócz wymienionych obiektów, ulica Stawowa jest domem dla licznych innych historycznych budynków, takich jak kamienice znajdujące się pod numerami 5 i 9 oraz szkoła z początkiem XX wieku (numer 6).

Na ulicy Stawowej znajdują się również ważne instytucje, takie jak Szkoła Podstawowa nr 10 im. Marii Skłodowskiej-Curie, Komisariat Policji nr VI, oraz rozmaite lokale usługowe i handlowe, w tym kantory, restauracje, biura podróży i szkoły językowe.

---

Oceń: Ulica Stawowa w Katowicach

---