Ulica PCK w Katowicach

---

Przebieg

„Ulica PCK w Katowicach na całej długości przecina obszar dzielnicy Śródmieście. Numeracja budynków rozpoczyna się od wschodniej strony, tuż przy skrzyżowaniu z ulicą T. Kościuszki, z którą ulica PCK krzyżuje się zarówno po lewej, jak i prawej stronie, oraz z ulicą Powstańców, biegnącą prosto na wprost. Ruch na tej ulicy regulowany jest sygnalizacją świetlną. Ulica PCK ma prostoliniowy przebieg w kierunku zachodnim, a swój bieg kończy na skrzyżowaniu z ulicą J. Kilińskiego, z którą krzyżuje się zarówno po lewej, jak i prawej stronie. Po lewej stronie ulica skrzyżuje się kolejno z ulicami M. Skłodowskiej-Curie oraz gen. J. Zajączka, podczas gdy po prawej stronie łączy się z ulicami M. Drzymały oraz M. Skłodowską-Curie.

Charakterystyka

Ulica PCK w Katowicach pełni kluczową rolę w lokalnej infrastruktury. To droga gminna, oznaczona numerem 100291S, o klasie lokalnej (L). Jej całkowita długość wynosi 295 m, a jezdnia, której nawierzchnia pokryta jest bitumem, ma szerokość 7,1 m. Wszystkie adresy przypisane do tej ulicy są objęte kodem pocztowym 40-057. Zarządzana jest przez Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach.

Na skrzyżowaniu ulicy PCK z ulicami T. Kościuszki i Powstańców funkcjonuje pięciowlotowa sygnalizacja świetlna akomodacyjna, w tym dwa wloty dla tramwajów. Ulica PCK nie obsługuje transportu publicznego — najbliższy przystanek ZTM, dwustanowiskowy przystanek tramwajowy, zlokalizowany jest przy ulicy T. Kościuszki, oznaczony jako Katowice Jordana.

Obszar ulicy PCK mieści się w Strefie B Obszaru Płatnego Parkowania, co podkreśla jego znaczenie w kontekście miejskiego planowania przestrzennego. Zlokalizowana w południowej części Śródmieścia, ulica wyróżnia się wysoką intensywnością zabudowy, gdzie wskaźnik zabudowy netto przekracza 3,0.

Zabudowa ulicy ma charakter funkcjonalistyczny, obejmując zarówno kamienice, jak i wille. W tej okolicy znajdziemy również ulice takie jak H. Jordana, J. Rymera, H. Dąbrowskiego, Żwirki i Wigury, a także M. Kopernika, które wspólnie stanowią istotny element wizerunku miasta Katowice.

Kamińce znajdujące się przy ulicy PCK 6 oraz 10 zostały zaliczone do Szlaku Moderny, co czyni je obiektami o szczególnej wartości kulturowej. Cała ulica PCK, ze względu na swoje walory architektoniczne i urbanistyczne, wchodzi w skład kompleksowego układu urbanistycznego, który został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych pod numerem A/370/12.

Historia

Początki historii ulicy PCK w Katowicach sięgają końca XIX wieku. Na mapie z 1883 roku nie znajduje się jeszcze ta droga – zaznaczona jest jedynie późniejsza ulica T. Kościuszki. Natomiast na planie z 1885 roku widoczny jest fragment projektowanej drogi, która później stała się ulicą PCK. Po około ośmiu latach, w 1893 roku, przy tej ulicy wzniesiono pierwszy budynek – kamienicę o numerze 2. Na kolejnej mapie budowlanej, z 1904 roku, uwzględniono linie regulacyjne dla- późniejszych ulic M. Skłodowskiej-Curie, M. Drzymały, H. Jordana, PCK oraz J. Rymera. W tamtych czasach ulica nosiła nazwę Kirchstrasse, ponieważ prowadziła do konsekrowanego w 1902 roku kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła, który pełnił rolę katowickiej prokatedry w latach 1922–1925.

W 1922 roku Katowice zostały przyłączone do Polski, a nazwa ulicy została zmieniona na Kościelną. W kolejnych latach city development skupił się na rozwoju południowej części miasta. Pierwsze koncepcje nowej urbanistyki pojawiły się w latach 1924 i 1930. Po kryzysie gospodarczym lat 1929–1934 branża budowlana zaczęła intensywnie się rozwijać, a w architekturze zaczęły dominować bardziej stylowe i funkcjonalne rozwiązania. W rok później zorganizowano konkurs na regulację urbanistyczną Katowic, który powierzył projekt Władysławowi Czarneckiemu oraz Marianowi Spychalskiemu. Ich plan zakładał zagęszczenie zabudowy oraz promowanie budowy wysokich budynków.

Późne lata 30. XX wieku to czas dynamicznego rozwoju, w którym w kwartale ulic T. Kościuszki, M. Skłodowskiej-Curie, H. Jordana, J. Rymera i PCK wzniesiono zestaw nowoczesnych, funkcjonalistycznych budynków, zaprojektowanych m.in. przez Karola Schayera i Filipa Brennera. Te obiekty odznaczają się wysokim standardem, logical structuring oraz proporcjonalnością, z dużymi przeszkleniami okiennymi i ogrodami zimowymi, a także zaokrąglonymi narożami, które są charakterystyczne dla tak zwanego stylu okrętowego.

Według adresarza z 1935 roku na współczesnej ulicy PCK znajdowały się trzy adresy: 2, 17 i 19. Kamienicą pod numerem 2 zarządzała M. Russek, willą pod nr. 17 – M. Maćków, a budynkiem pod nr. 19 – Kuria Biskupia. W latach 1938–1939 na rogu ulic PCK, M. Skłodowskiej-Curie i H. Jordana zbudowano największy ówczesny budynek mieszkalny w Katowicach, zlecony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Królewskiej Hucie (Chorzowie). Latem 1939 roku obiekt był prawie gotowy, jednak pierwszymi lokatorami zostali niemieccy okupanci.

W trakcie niemieckiej okupacji, w 1939 roku, ulicy przywrócono pierwotną nazwę Kirchstrasse, a zapewne w 1942 roku przemianowano ją na Strasse des RAD (Reichsarbeitsdiensts). W pierwszych dniach września 1939 roku w Katowicach zaczęła działalność Nationalsozialistische Volkswohlfahrt (NSV, czyli Narodowosocjalistyczna Pomoc Społeczna), a dla potrzeb tej organizacji przejęto budynek przy późniejszej ulicy PCK 8.

W 1945 roku przywrócono polską nazwę ulicy – Kościelna. Od 1947 roku funkcjonuje jako ulica PCK, pięknie nazywając ją na cześć Polskiego Czerwonego Krzyża. Na mapie topograficznej z lat 1958–1961 ulica PCK jest zaznaczona w swoim obecnym przebiegu, z zabudową, podczas gdy działka o numerze 1 pozostaje niezabudowana. Budynek na tej działce – Dom Zdrowia Budowlanych – powstał w latach 60. XX wieku, według projektu Henryka Buszki i Aleksandra Franty.

W 1987 roku na skrzyżowaniu ulic PCK, T. Kościuszki oraz Powstańców zainstalowano sygnalizację świetlną.

W 2011 roku w Katowicach ustanowiono Szlak Moderny, który objął również niektóre budynki przy ulicy PCK. W latach 2011–2012 zakończono modernizację budynku Domu Zdrowia Budowlanych przy ulicy PCK 1. Cały obszar ulicy PCK na dzień 23 marca 2012 roku został wpisany do rejestru zabytków jako część historycznego układu urbanistycznego tzw. południowej dzielnicy Śródmieścia Katowic.

Obiekty zabytkowe i historyczne

Na ulicy PCK w Katowicach znajduje się wiele interesujących obiektów, które w znaczny sposób wpisały się w historię tego miasta. Wśród nich wyróżniają się:

• Dom Zdrowia Budowlanych (ul. PCK 1) – z lat 60. XX wieku, charakteryzujący się stylem funkcjonalizmu; jego przeszklona elewacja jest ukryta za wąskimi balkonami, a ściany pierwotnie obłożone były mozaikową terakotą,
• Kamienica (ul. PCK 2) – z około 1893 roku, w stylu historyzmu z elementami modernizmu; to murowany, czterokondygnacyjny obiekt z sutereną, desygnowany dachem kalenicowym; fasada ma pięć osi, rustykowany cokół oraz profilowane opaski okienne i gzymsy odcinkowe,
• Kamienica (ul. PCK 3) – z lat 30. XX wieku, również w stylu funkcjonalizmu; charakteryzuje się murowaną konstrukcją z cegły, pięcioma kondygnacjami i płaskim dachem; dodatkowo budynek ma ryzalit oraz przeszklone loggie,
• Kamienica (ul. PCK 5) – datowana na lata 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu; to pięciokondygnacyjny obiekt murowany z cegły, także zwieńczony płaskim dachem; znakiem rozpoznawczym są jego przestronne balkony,
• Kamienica – dom adwokata Wojciecha Żytomirskiego (ul. PCK 6) – wzniesiona w latach 1936–1937 w stylu funkcjonalizmu; obiekt ten ma sześć kondygnacji i został zaprojektowany przez architekta Karola Schayera; wyróżnia się podciętym parterem, nadwieszonym ryzalitem oraz ażurową balustradą,
• Kamienica – dom dr. Henryka Jessa (ul. PCK 7 / M. Skłodowskiej-Curie 36) – powstała przed 1938 rokiem, w stylu funkcjonalizmu; obiekt murowany z cegły i żelbetu, pięciokondygnacyjny, zwieńczony stropodachem krytym papą; elewacja prezentuje się imponująco dzięki eksponowanym ogrodom zimowym usytuowanym na pięciu kondygnacjach w zaokrąglonym narożniku,
• Kamienica – budynek Polskiego Czerwonego Krzyża (ul. PCK 8) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu; to murowany obiekt pięciokondygnacyjny z płaskim dachem, którego środkowa część fasady jest nieco cofnięta, co nadaje mu niezwykły wygląd; balkony oraz ryflowane pionowe pasy to jego charakterystyczne cechy,
• Dom mieszkalny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ul. PCK 9 / H. Jordana 6 / M. Skłodowskiej-Curie 27 i 29) – z lat 1938–1939, wyróżniający się ciężką architekturą; ma dziewięć kondygnacji oraz cztery wysunięte ryzality, które przyciągają wzrok,
• Zabytkowa kamienica – dom Wędlikowskich (ul. PCK 10) – wzniesiona w latach 1937–1939 według projektu Stanisława Graszki; pięciokondygnacyjny, murowany obiekt, dzięki jego stropodachowi krytemu papą zyskuje na elegancji,
• Willa bliźniacza z ogrodem (ul. PCK 17 / gen. J. Zajączka 1) – z 1925 roku, styl modernizmu; dwie kondygnacje z poddaszem i dwuspadowym dachem, zachwycają detalami, takimi jak szczyty, obramienia okien oraz ogrodzenie,
• Willa bliźniacza z ogrodem (ul. PCK 19 / gen. J. Zajączka 2) – z tego samego roku, 1925; także w stylu modernizmu; cechuje się dwoma kondygnacjami z poddaszem, dwuspadowym dachem oraz bogatymi detalami architektonicznymi,

Gospodarka i instytucje

Na koniec listopada 2023 roku, w bazie danych REGON, odnotowano ponad 115 aktywnych podmiotów gospodarczych, które mają swoje siedziby przy ulicy PCK. Wśród nich znajdują się zarówno organizacje non-profit, jak i placówki usługowe, które w znaczący sposób przyczyniają się do rozwoju lokalnej społeczności.

Niektóre z najważniejszych instytucji to m.in.: Śląskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski i Osobom z Upośledzeniem Umysłowym „Szansa” (ul. PCK 2), oraz Śląski Oddział Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża (ul. PCK 8). Interesującą organizacją jest także Fundacja „Nadzieja Dla Każdego”, która również mieści się przy tej samej ulicy, poszerzając ofertę pomocy dla potrzebujących.

Na ulicy PCK znajdują się także różnorodne stowarzyszenia, takie jak Stowarzyszenie Prokulturamedia (ul. PCK 19), Stowarzyszenie Menedżerowie Kultury (ok. PCK 10) oraz Stowarzyszenie Kultury Regionalnej Fabryka Silesia (ul. PCK 19). Istotny wkład w lokalną kulturę wnosi również Śląska Fundacja Radiologii i Diagnostyki Obrazowej (ul. PCK 10).

Również Oddział Eksploatacji Budynków nr 4 Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach (ul. PCK 2) oraz Stowarzyszenie Klub Futbolu Amerykańskiego Silesia Rebels (ul. PCK 29) wzbogacają ofertę usługową oraz sportową okolicy. Warto wspomnieć także o Fundacji im. Jana Palucha (ul. PCK 10), Stowarzyszeniu Projektantów Światła (ul. PCK 6) i Stowarzyszeniu Prawopedia (ul. PCK 6). Obszar działalności ulicy obejmuje również kancelarie notarialne, prawne i adwokackie, przychodnie oraz inne placówki medyczne, zakłady fryzjerskie, związki zawodowe, biura projektowe, wspólnoty mieszkaniowe i inne.

Wielu mieszkańców ulicy PCK, wyznania rzymskokatolickiego, należy do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła, gdzie mają możliwość uczestniczenia w życiu religijnym oraz wydarzeniach społecznych, co sprzyja integracji mieszkańców tej części Katowic.

---

Oceń: Ulica PCK w Katowicach

---