Ulica Szopienicka w Katowicach

---

Przebieg

Ulica Szopienicka rozpoczyna swój bieg w okolicy skrzyżowania z ulicą Lwowską oraz Wilhelminą w Szopienicach-Burowcu, tuż obok sklepu Selgros. Trasa tej ulicy kieruje się w stronę zachodnią, a następnie zakręca na południowy zachód, prowadząc nad ulicą Bagienną, która stanowi fragment drogi krajowej nr 79. Dalej przecina się z ulicą Oswobodzenia.

W dzielnicy Nikiszowcu, w sąsiedztwie ulicy Szopienickiej, znajduje się ważny element industrialny – zabudowania kopalni „Wieczorek”. Kontynuując swój bieg, ulica mijająca kolonię Wysockiego, dociera do miejsca, w którym skrzyżowuje się z ulicami Kulika oraz Braci Woźniaków. Ponadto, po minięciu tej kolonii, zmienia kierunek na południowy.

Koniec ulicy Szopienickiej ma miejsce w Giszowcu, tuż za stawem Małgorzata oraz wiaduktem nad autostradą A4, w pobliżu skrzyżowania z ulicą Mysłowicką oraz ulicą Przyjazną.

Historia

„Na początku XX wieku, droga ta pełniła funkcję istotnej arterii komunikacyjnej, łącząc Giszowiec z szybami kopalnianymi, takimi jak „Nickisch”, „Carmer” oraz „Kaiser Wilhelm”. Arteria nosiła niemiecką nazwę Margaretenweg, co tłumaczy się jako droga Małgorzaty, a później została przemianowana na Margaretenstraße. Rodziła się w latach między 1905 a 1907, kiedy to zyskała już na znaczeniu jako kluczowy szlak komunikacyjny, biegnący ku Giszowcowi, który zaczął powstawać w latach 1907–1910. Droga przebiegała przez różnorodny krajobraz, przecinając rozległą dolinę leśną, częściowo na wysokim nasypie oraz w wykopie, a także pod torami linii kolejowej Kolei Prawoodrzańskiej.

W latach 1907–1909, w związku z intensyfikacją budowy Giszowca, wzdłuż współczesnej ulicy Szopienickiej powstała kolej polowa, która umożliwiała transport wagonów do poszczególnych ulic osiedla. Po zakończeniu budowy Giszowca, Margaretenstraße stała się szeroką arterią, po której poruszały się nie tylko pojazdy osobowe, ale także wozy dostawcze oraz furmanki przewożące węgiel. Plany na przyszłość przewidywały budowę elektrycznej kolei do Giszowca. W okolicach szybu „Nickisch”, w roku 1908, rozpoczęto budowę osiedla robotniczego Nikiszowiec, obejmującego obszar około 20 hektarów, położonego pomiędzy torami kolejowymi a drogą.

25 maja 1909 roku spółka Georg von Giesches Erben uzyskała koncesję na działalność prywatnej kolei wąskotorowej. 6 stycznia 1914 roku uzyskała zezwolenie na prowadzenie ruchu osobowego. Pierwszy pociąg pasażerski na obecnej ulicy Szopienickiej wystartował przypuszczalnie w 1916 roku, a szlak ten potocznie określano nazwą Balkan.

W roku 1921, po przemianowaniu na ulicę Sosnowiecką, mieszkańcy Nikiszowca uczcili miejscowość, która stała się ich schronieniem podczas I powstania śląskiego. W okresie międzywojennym, na wprost gmachu urzędu gminnego, zbudowano pomnik ku czci powstańców śląskich, który został zniszczony przez Niemców w trakcie II wojny światowej. Obecnie istniejący pomnik, postawiony po wojnie, znajduje się przy ulicy Zamkowej. W latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945), ulica była znana pod nazwą Adolf Hitlerstraße, a następnie, aż do 1962 roku, jako ulica Wojska Polskiego.

Od 1962 roku, trasa ta przyjęła nazwę ulica Szopienicka. Ostatni kurs kolei Balkan odbył się 31 grudnia 1977 roku, a w 2001 w celu upamiętnienia tej linii, dwa wyremontowane wagony stanęły na dawnym torowisku przy ulicy Szopienickiej obok szybu „Pułaski” kopalni „Wieczorek”. W 2011 roku, na zlecenie Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach, przeprowadzono modernizację wiaduktu nad torami kolejowymi, która kosztowała blisko 2,1 miliona złotych.

Opis i dane techniczne

Ulica Szopienicka rozciąga się przez trzy katowickie dzielnice:Giszowiec, Janów-Nikiszowiec oraz Szopienice-Burowiec. Jest to droga o charakterze powiatowym, przyporządkowana do klasy dróg zbiorczych. Jednakże jakieś odcinki ulicy nie odpowiadają wymaganym normom, aby mogły być klasyfikowane jako drogi główne. Zarządza nią Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach. W systemie TERYT znajduje się pod numerem 22024. Kody pocztowe dla lokalizacji wzdłuż tej ulicy to: 40-431 (parzyste od numeru 12; nieparzyste od numeru 9) oraz 40-432 (parzyste do numeru 10; nieparzyste do numeru 7).

Na podstawie danych z 2011 roku, wzdłuż Szopienickiej mieszczą się cztery miejsca wyposażone w sygnalizację świetlną:

• Skrzyżowanie ulic: Lwowskiej, Bagiennej, Krakowskiej oraz Szopienickiej – sygnalizacja została zainstalowana w 1986 roku, a modernizowana w latach 2000 i 2011; wyposażona w sygnalizatory LED ze sterowaniem dla dziesięciu wlotów,
• Skrzyżowanie ulic: Mysłowickiej, Szopienickiej i Przyjaznej – powstała w 1988 roku, zmodernizowana w 2008 roku; z sygnalizatorami LED, sterująca czterema wlotami,
• Przejście dla pieszych na wysokości kolonii Wysockiego; sygnalizacja powstała w 2007 roku, z sygnalizatorami LED i kontrolą dwóch wlotów,
• Skrzyżowanie ulic: Szopienicka i Górniczego Dorobku – z 2007 roku; sterowanie czterema wlotami za pomocą sygnalizacji LED.

Badania potoku ruchu, które miały miejsce we wrześniu 2007 roku, wykazały, że na wysokości ulicy Braci Woźniaków, przeciętnie w godzinach szczytu popołudniowego, ulicą Szopienicką przejeżdżało średnio 1191 pojazdów na godzinę. Spośród nich: 75,8% stanowiły pojazdy osobowe, 13,9% to samochody dostawcze, a 5,6% to pojazdy ciężarowe.

Dodatkowo, ulicą Szopienicką kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego, które działają na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego. Na jej trasie zlokalizowane są następujące przystanki:

• Nikiszowiec Szyb Wilson,
• Nikiszowiec Pętla,
• Nikiszowiec Szpital,
• Nikiszowiec Szyb Pułaski,
• Kolonia Wysockiego Kulika,
• Kolonia Wysockiego Woźniaków,
• Giszowiec Mysłowicka.

Na podstawie danych z połowy listopada 2020 roku, z przystanku Nikiszowiec Szyb Pułaski odjeżdżają następujące linie: 30, 72, 108, 292, 672N, 674, 695, 920. Linie te zapewniają połączenia do większości dzielnic Katowic, jak również do pobliskich miast, takich jak Mikołów, Mysłowice i Siemianowice Śląskie.

Warto także wspomnieć, że mieszkańcy ulicy Szopienickiej, wyznania rzymskokatolickiego, należą do parafii św. Anny w Janowie.

Obiekty zabytkowe

W obrębie ulicy Szopienickiej znajdują się liczne historyczne obiekty, które przyciągają uwagę miłośników architektury oraz historii regionu. Oto kluczowe z nich:

• Dawny ratusz gminy Janów, zlokalizowany przy ulicy Szopienickiej 10, to niezwykły przykład funkcjonalizmu, wzniesiony w latach 1928–1931 na zlecenie architekta Tadeusza Michejdy; budynek pełnił różne funkcje, a w okresie międzywojennym mieścił posterunek policji; od 2 lipca 2020 roku obiekt figuruje w rejestrze zabytków (nr rej. A/669/2020),
• Na uwagę zasługują również zabytkowe bloki mieszkalne (ulica Szopienicka 44–54), które tworzą kompleks dziewięciu budynków, wpisanych na listę zabytków 19 sierpnia 1978 roku jako część osiedla Nikiszowiec (nr rej. A/1230),
• Zespół zabudowań szybu „Poniatowski” (dawniej „Nickisch”) znajduje się przy ulicy Szopienickiej 49; skład tego zespołu tworzy budynek straży pożarnej, warsztat z cechami historyzmu oraz maszynownia, wszystkie powstałe w 1908 roku,
• W obrębie poszczególnych budynków dawnej dyrekcji kopalni, nazywanych również budynkami usługowymi oraz łaźnią (adresy: ulica Szopienicka 56, 58, 58a), znajdziemy przykład stylów historyzmu i neobaroku; obiekty te również zostały wpisane do rejestru zabytków 19 sierpnia 1978 roku (nr rej. A/1230); na fasadzie budynku pod nr 58 umieszczono tablicę poświęconą działalności Komitetu 21, który kierował strajkiem w latach 1923–1924,
• Zespół zabudowy szybu „Pułaski” (dawniej „Carmer”), znajdujący się w latach 1903–1911, obejmuje nadszybie z wieżą wyciągową, sortownię, maszynownię, warsztat mechaniczny i kuźnię; obiekt wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/1384/89 z 20 marca 1989 roku, obecnie A/1384/24),
• Budynek elektrociepłowni sąsiadujący z szybem „Pułaski” z roku 1908 wykazuje cechy bezstylowe i przeszedł pewne zmiany w 1928 roku.
• Pod adresem ulica Szopienicka 62c, na rogu z ulicą Oswobodzenia, znajduje się budynek szybu „Kaiser Wilhelm” (od 1935 roku „Ligoń”), zbudowany w stylu historyzmu/modernizmu; obiekt powstał w latach 1887–1918,
• Budynek z warsztatami, usytuowany w zespole byłego zaplecza szybów „Wilson” (ulica Szopienicka 66), w chwili obecnej pełni rolę szkoły.

Te wyjątkowe obiekty nie tylko stanowią świadectwo bogatej historii tej okolicy, ale również przyczyniają się do zachowania dziedzictwa kulturowego regionu.

Instytucje

Wzdłuż ulicy Szopienickiej zlokalizowanych jest wiele istotnych instytucji, które odgrywają ważną rolę w życiu lokalnej społeczności. Na podstawie danych z końca 2020 roku możemy wymienić kilka kluczowych podmiotów, w tym: Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną nr 3, SAG Wytwórnię Lin Stalowo-Gumowych, Grupę Farmacol, oraz Kopalnię Węgla Kamiennego „Wieczorek II”, która obecnie znajduje się w procesie likwidacji jako oddział Spółki Restrukturyzacji Kopalń.

Dodatkowo, na ulicy tej funkcjonują Zakład Opieki Długoterminowej EPIONE, a także Przychodnia EPIONE – Janów. Warto zwrócić uwagę na Miejskie Przedszkole nr 32 w Katowicach oraz NZOZ Laryngologia Janów, które wcześniej były znane jako Szpital Miejski nr 4.

W tej okolicy zlokalizowany jest także Zespół Szkół Zawodowych nr 3 im. Adama Kocura, obok którego znajdują się przedsiębiorstwa działające w różnych branżach. Na rogu ulicy Szopienickiej i ulicy Oswobodzenia zlokalizowana jest atrakcyjna Galeria Szyb Wilson, która dodatkowo wzbogaca ofertę kulturalno-rozrywkową tego rejonu.

---

Oceń: Ulica Szopienicka w Katowicach

---