Ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Katowicach

---

Opis

Na mapie Hellera z 1776 roku zaznaczono drogę, która prowadzi przez Kostuchnę w kierunku dzisiejszej ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Wydaje się, że powstanie tej trasy miało miejsce w połowie XVIII wieku.

W celebrowanym budynku, znajdującym się na rogu ul. Szarych Szeregów 42 oraz ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, do 1975 roku siedzibę miał Urząd Miasta Kostuchna. W latach 1901−1903, przy nowej drodze wychodzącej z Kostuchny, na gruntach dworskich powstała kopalnia „Böer”, która w 1937 roku zmieniła nazwę na Boże Dary, a następnie stała się KWK „Murcki”. Obecnie funkcjonuje jako KWK Murcki-Staszic. W pobliżu kopalni zbudowano również osiedle górnicze, znane jako kolonia Boże Dary (niem. Böerschächte), które składa się z domków dla robotników oraz urzędników.

Droga ta ma imponującą długość 3041 m i powierzchnię wynoszącą 22 582 m², a jej klasa to ulica zbiorcza. Obszar przy ul. Szarych Szeregów oraz ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, wraz z przyległymi trasami do linii kolejowej Tychy − Kostuchna − Murcki, stanowi obszar zabudowy mieszkalnej o charakterze mieszanym oraz wielorodzinnym, w którym znajdują się również usługi. W szczególności nowe osiedle utworzone jest u zbiegu ul. Szarych Szeregów i ul. Armii Krajowej, a także w okolicy skrzyżowania ul. Szarych Szeregów z ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

Wzdłuż ulicy ulokowana jest stacja elektroenergetyczna 110/6 kV KWK Murcki, będąca kluczowym źródłem zaopatrzenia w energię elektryczną dla Kopalni Węgla Kamiennego Murcki. Dodatkowo, ulicą kursują różne linie autobusowe Zarządu Transportu Metropolitalnego, co czyni ten rejon Dobrym połączeniem komunikacyjnym.

Obiekty historyczne

Ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Katowicach to miejsce, które kryje w sobie wiele historycznych obiektów objętych ochroną konserwatorską.

Wśród nich znajdują się:

• dom mieszkalny przy ul. T. Boya-Żeleńskiego 5, wzniesiony po 1901 roku,
• figura św. Jana Nepomucena, ul. T. Boya-Żeleńskiego 16, z 1892 roku, ufundowana przez Jana i Marię Skrzydło,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 21, zbudowany w 1908 roku,
• dom mieszkalny z wtórną nadbudową, ul. T. Boya-Żeleńskiego 22, powstały po 1901 roku,
• zabytkowy familok, ul. T. Boya-Żeleńskiego 27/29, wzniesiony po 1901 roku,
• budynek przedszkola, ul. T. Boya-Żeleńskiego 30, wzniesiony w latach 30. XX wieku jako przedszkole niemieckie,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 35, zbudowany po 1901 roku,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 36, z okresu około 1900 roku,
• dom wielorodzinny ul. T. Boya-Żeleńskiego 37, róg ul. Jana Wantuły, zbudowany w 1900 roku, z ochroną konserwatorską także dla zabudowy gospodarczej (stodoła),
• zespół leśniczówki − dwa domy ul. T. Boya-Żeleńskiego 38, 40, wzniesione w 1914 roku,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 57, powstały po 1901 roku,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 61, zbudowany po 1901 roku,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 63, z około 1930 roku,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 64, zbudowany w 1902 roku,
• budka dróżnika, ul. T. Boya-Żeleńskiego 73, wzniesiona po 1901 roku,
• willa mieszkalna, ul. T. Boya-Żeleńskiego 76, zbudowana w 1904 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• willa mieszkalna, ul. T. Boya-Żeleńskiego 78, wzniesiona w 1904 roku na tym samym osiedlu,
• dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, ul. T. Boya-Żeleńskiego 80, powstały w 1914 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• krzyż misyjny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 80, róg ul. Kazimierza Lepszego, powstały w 1926 roku,
• figura przydrożna i kapliczka szafkowa na drewnianym słupie, ul. T. Boya-Żeleńskiego 80, róg ul. Kazimierza Lepszego, wzniesione w 1914 roku,
• dom mieszkalny z budynkami gospodarczymi, ul. T. Boya-Żeleńskiego 82, powstały przed 1914 rokiem na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• dom noclegowy, ul. T. Boya-Żeleńskiego 83, wzniesiony w 1909 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”, przebudowany w latach 1913−1921,
• dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, ul. T. Boya-Żeleńskiego 84, wzniesiony w 1910 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• kamienica mieszkalna, ul. T. Boya-Żeleńskiego 85a/85b, powstała w około 1960 roku,
• dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, ul. T. Boya-Żeleńskiego 86, wzniesiony w około 1910 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, ul. T. Boya-Żeleńskiego 88, również zbudowany około 1910 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• zespół dawnej fabryki chloru Heydena, obejmujący budynki administracyjno-mieszkalne, ul. T. Boya-Żeleńskiego 108, 110, wzniesiony około 1915 roku,
• dom mieszkalny, ul. T. Boya-Żeleńskiego 112, zbudowany około 1950 roku,
• zespół budynków Kopalni Węgla Kamiennego Murcki, rejon „Boże Dary” (dawna kopalnia „Böer”), obejmujący rozmaite budynki,
• zespół hal produkcyjnych, wzniesiony w 1916 roku, obecnie na terenie zakładów „Remag”,
• cztery obiekty (hala, budynki biurowe) na terenie dawnych zakładów „Polam”,
• dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym, ul. Kazimierza Lepszego 1, róg z ul. T. Boya-Żeleńskiego, wzniesiony około 1910 roku na osiedlu przy kopalni „Böer”,
• trójkondygnacyjna kamienica narożna, ul. Szarych Szeregów 42, róg z ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, zbudowana po 1901 roku, niegdyś siedziba Urzędu Miasta Kostuchna,
• dom mieszkalny, ul. Szarych Szeregów 44, róg z ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, wzniesiony po 1901 roku.

Instytucje

Na ulicy Tadeusza Boya-Żeleńskiego znajdują się różnorodne instytucje, które pełnią istotne funkcje w społeczności lokalnej.

• Miejskie Przedszkole nr 42, usytuowane pod adresem ul. T. Boya-Żeleńskiego 30, oferuje edukację przedszkolną dla najmłodszych.
• Kościół i parafia Trójcy Przenajświętszej znajdują się przy ul. T. Boya-Żeleńskiego 34, gdzie społeczność wyznaniowa może uczestniczyć w życiu religijnym.
• Boisko sportowe Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Katowicach (ul. T. Boya-Żeleńskiego 96c) dysponuje miejscami dla 2500 widzów, co sprzyja organizacji lokalnych wydarzeń sportowych.
• W okolicy znajdują się także przedsiębiorstwa handlowo-usługowe oraz niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które zapewniają różnorodne usługi mieszkańcom.
• Urząd Pocztowy Katowice 31, zlokalizowany przy ul. T. Boya-Żeleńskiego 75, umożliwia mieszkańcom korzystanie z usług pocztowych.
• Zespół Szkół nr 4 im. Tomasza Klenczara, mieszczący się na ul. T. Boya-Żeleńskiego 96, obejmuje XIII Liceum Ogólnokształcące oraz Technikum nr 15, co zapewnia lokalnej młodzieży dostęp do edukacji na różnych poziomach.
• Zakład Energetyki Cieplnej S.A. – ciepłownia „Murcki” (ul. T. Boya-Żeleńskiego 95) dysponuje mocą cieplną wynoszącą 46,6 MW oraz mocą elektryczną 1,5 MW, co jest kluczowe dla zapewnienia dostaw energii cieplnej.
• Miejski Dom Kultury „Południe” przy ul. T. Boya-Żeleńskiego 83 to ważne miejsce kulturalne, gdzie odbywają się liczne wydarzenia artystyczne.
• Centrum Rehabilitacji, Odnowy Biologicznej i Sportu „Derrata”, zlokalizowane ul. T. Boya-Żeleńskiego 100, oferuje pływalnię, co sprzyja aktywności fizycznej mieszkańców.
• Oprócz tego, w rejonie ulicy znajduje się gazowa stacja redukcyjno-pomiarowa pierwszego stopnia, zapewniająca odpowiednią regulację i dostawy gazu w regionie.

---

Oceń: Ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Katowicach

---