Ulica Przyjazna w Katowicach

---

Przebieg

Numeracja budynków znajdujących się przy ulicy Przyjaznej rozpoczyna się w miejscu, gdzie ta ulica krzyżuje się z ulicami Mysłowicką oraz Szopienicką. W tej lokalizacji ruch pojazdów regulowany jest za pomocą sygnalizacji świetlnej. Od tego skrzyżowania ulica Przyjazna prowadzi w kierunku południowym, a następnie krzyżuje się z ulicami: Młodzieżową, Miłą oraz Przyjemną w kilku miejscach.

Na wysokości Szkoły Podstawowej nr 51 znajduje się kolejna sygnalizacja świetlna, która umożliwia przejście dla pieszych. Przewidziano również przystanek autobusowy o nazwie Giszowiec Przyjazna, ulokowany przy skrzyżowaniu z ulicą Działkową. Kontynuując bieg, ulica Przyjazna skrzyżuje się z ulicą Ewy oraz Przyjemną/Wesołowską, po czym zmienia swój kierunek na południowo-wschodni.

W tym odcinku mija się również jedno z dwóch stanowisk przystanku Giszowiec Przyjemna, skierowanego w stronę północno-wschodnią. Bezpośrednio za tym przystankiem, droga madą do skrzyżowania z ulicami: Górniczego Stanu i Adama, które symbolizują koniec ulicy Przyjaznej.

Opis i dane techniczne

Ulica Przyjazna, znajdująca się w katowickim Giszowcu, rozciąga się przez ten teren na całej swej długości. Należy ona do kategorii powiatowych dróg lokalnych, a jej całkowita długość wynosi 790 m, z powierzchnią wynoszącą 5 132 m². Zarządzaniem tą trasą zajmuje się Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach, a w systemie TERYT ulica ta jest zarejestrowana pod numerem 17921.

Wzdłuż ulicy znajduje się stacja ładowania dla samochodów elektrycznych, nad którą pieczę sprawuje spółka Tauron. Dodatkowo, od skrzyżowania z ulicą Mysłowicką do skrzyżowania z ulicą Młodzieżową, przebiega krótki odcinek zielonego szlaku turystycznego, znany jako Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK.

W obrębie ulicy kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego, które działają na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego. Na trasie zlokalizowane są dwa przystanki: Giszowiec Przyjazna oraz Giszowiec Przyjemna, z których jeden z nich (w kierunku północno-zachodnim) obsługuje ruch pasażerski. Na dzień połowy listopada 2020 roku, z obu tych przystanków odjeżdżają linie: 30, 72, 108, 223, 292, 674 (w kierunku północnym), a także 695 i 920, łącząc bezpośrednio mieszkańców z większością dzielnic Katowic oraz z okolicznymi miejscowościami, w tym Mikołowem, Mysłowicami czy Siemianowicami Śląskimi.

Niestety, rejon skrzyżowania ulic Adama, Przyjaznej oraz Górniczego Stanu jest znany jako miejsce, gdzie dochodzi do największej liczby kolizji oraz wypadków komunikacyjnych.

Historia

Historia ulicy Przyjaznej w Katowicach sięga czasów, gdy na jej obecnym miejscu rozciągał się dukt leśny, który ukonstytuował się pod koniec XIX wieku. Inicjatywa wytyczenia i budowy tej ulicy pojawiła się w latach 1907–1910 z rąk Antona Uthemanna, ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben, a także w ramach rozwoju całego osiedla patronackiego Giszowiec, zwanego również Giszowcem.

Na nowej drodze, jak również innych wewnętrznych ulicach osiedla, zastosowano nawierzchnię szutrową o jednolitej szerokości. Asfaltowa jezdnia, która znajdowała się pośrodku ulicy, miała szerokość 3,5 metra, a po bokach zbudowano brukowane korytka, które pokryto darnią. Przy jezdni urządzono także ciągi piesze. Ulica Przyjazna nosiła pierwotnie nazwę Zillmannstraße, co odnosiło się do architektów Giszowca, Georga i Emila Zillmannów.

Po roku 1922, nazwa drogi została zmieniona na ulicę Warszawską. W okresie II wojny światowej powrócono do nazwy Zillmannstraße, jednak po wojnie, dla upamiętnienia historycznych korzeni, przywrócono nazwę Warszawska, którą ulica nosiła do 1950 roku. Wówczas to zmieniono ją na ulicę Siergieja Kirowa. Ostatnie wizje przestrzenne możliwe były na mapach z 1973 roku, na których można było zauważyć tramwaje kursujące przez skrzyżowania z ulicami: Ernsta Thälmanna (obecnie Młodzieżowa), Mysłowicką oraz Szopienicką.

W obliczu potrzeby zapewnienia mieszkań dla rosnącej liczby górników, związanej z działalnością kopalni Staszic, która rozpoczęła działalność w 1964 roku, zadecydowano w 1969 roku o wyburzeniu Giszowca, w tym domów położonych przy współczesnej ulicy Przyjaznej. Prace te były częścią szeroko zakrojonego projektu budowlanego, w ramach którego na miejscu zabytkowych domów miały powstać nowe, dziesięciopiętrowe wieżowce. Na przełomie lat 60. oraz 70. XX wieku rozpoczęto wyburzanie osiedla Giszowiec, co zagrażało całemu dziedzictwu kulturowemu, w związku z czym podjęto działania o jego ochronę. Ostatecznie przetrwała jedynie jedna trzecia oryginalnej zabudowy.

Ulica Przyjazna stała się tłem dla wydarzeń w filmie Kazimierza Kutza „Paciorki jednego różańca”, nakręconym w 1979 roku. W tej produkcji pokazano proces wyburzania Giszowca oraz rodzące się nowe blokowiska. Interesującym akcentem jest fakt, że w okolicy ulicy Przyjaznej 28/1 znajduje się dom filmowego Habryki, który również występuje w 9. odcinku dokumentalnego serialu opowiadającego o historii Ireny i Jerzego Morawskich, zatytułowanego „Serce z węgla”, którego autorem jest Ireny.

Z dniem 25 marca 1991 roku, na mocy uchwały Rady Miejskiej w Katowicach, przemianowano ulicę Siergieja Kirowa na ulicę Przyjazną. Dwa lata później, 12 października 1993 roku, zainaugurowano działalność nowego kompleksu budynków Szkoły Podstawowej nr 51, znanej jako szkoła marzeń. Projekt budynku opracowali architekci: Stanisław Niemczyk, Anna Pieńkowska-Kuszewska oraz Marek Kuszewski. W 2006 roku na terenie ulicy Przyjaznej prowadzono prace związane z budową kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej, a także rekonstrukcją nawierzchni chodników i jezdni, zebra ultra asfiktionalny w rejonie ulicy wyniosła blisko 3 miliony złotych.

Zabytki

Ulica Przyjazna, będąca istotną częścią historycznego układu miasta Katowice, obfituje w znaczące zabytki, które stanowią nie tylko atrakcję turystyczną, ale również cenny element dziedzictwa kulturowego regionu. Cała ulica przyczynia się do unikalnego charakteru urbanistycznego, co zaowocowało jej wpisaniem do rejestru zabytków. W szczególności możemy wyróżnić kilka istotnych obiektów:

• układ urbanistyczno-przestrzenny osiedla Giszowiec z lat 1906–1940 (nr rej.: 1229/87 z 18 sierpnia 1978 roku oraz 1348/87 z 23 czerwca 1987 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym (nie istnieje), ul. Przyjazna 7, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/71/02 z 5 września 2002 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym (nie istnieje), ul. Przyjazna 8, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/72/02 z 5 września 2002 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym (nie istnieje), ul. Przyjazna 9, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/73/02 z 5 września 2002 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 12, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/53/01 z 28 grudnia 2001 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 14, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/66/02 z 7 marca 2002 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 15, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/28/00 z 16 października 2000 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 18, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/29/00 z 16 października 2000 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 21, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/30/00 z 11 grudnia 2000 roku),
• dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 22, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/90/03 z 18 sierpnia 2003 roku).

Na rogu ulicy Przyjaznej i Działkowej znajduje się zabytkowy dom nauczycielski, pochodzący z lat 1907–1912 (nr rej.: A/50/01 z 10 listopada 2001 roku), który dodatkowo wzbogaca krajobraz tej malowniczej części Katowic.

Gospodarka i instytucje

Na ulicy Przyjaznej, według danych z połowy listopada 2020 roku, znajdziemy różnorodne instytucje oraz placówki, które wpływają na życie lokalnej społeczności. Wśród nich wyróżnia się sklep budowlany zlokalizowany pod adresem ul. Przyjazna 1, który oferuje szeroki asortyment materiałów budowlanych.

Kolejnym istotnym punktem na tej ulicy jest Filia nr 15 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, która mieści się przy ul. Przyjazna 7a. Jest to doskonałe miejsce dla miłośników książek oraz osób pragnących korzystać z różnorodnych wydarzeń kulturalnych.

W tej samej lokalizacji znajdziemy również Szkołę Podstawową nr 51 z Oddziałami Integracyjnymi im. Fryderyka Chopina, co podkreśla znaczenie edukacji w tym rejonie.

Warto również wspomnieć o Przychodni Przyjaznej oraz aptece, które są kluczowe dla zapewnienia dostępu do opieki zdrowotnej mieszkańcom, a które znajdziemy pod adresem ul. Przyjazna 8.

Dla osób korzystających z rowerów istotnym punktem jest serwis naprawy rowerów, usytuowany pod numerem 22, który zapewnia wsparcie dla cyklistów w potrzebie. Na koniec, na ul. Przyjazna 29 działa zakład instalacyjny, który zwiększa dostępność usług technicznych dla mieszkańców.

---

Oceń: Ulica Przyjazna w Katowicach

---