Ratusz gminy Janów

---

Historia

1 sierpnia 1924 roku zainaugurowano działalność gminy Janów, obejmującej także osiedla Nikiszowiec oraz Giszowiec. W niedługim czasie nowo powstała gmina stanęła przed wyzwaniem, jakim była budowa odpowiedniego urzędu. Wybrany teren do realizacji tej inwestycji znajdował się przy ul. Sosnowieckiej 10, obecnie znanej jako ul. Szopienicka 59.

Plany architektoniczne dla budynku opracował znany katowicki architekt, Tadeusz Michejda. Według przekazów, formalna uchwała dotycząca budowy gmachu została podjęta przez zarząd gminy w 1928 roku, a Rada Gminy Janowa zatwierdziła konkretne projekty 29 lutego 1929 roku. Władze gminy, pragnąc podkreślić swoją zamożność, zdecydowały się na współpracę z cenionym architektem, a projekt zakładał stworzenie obiektu o imponujących rozmiarach. Michejda odpowiedzialny był nie tylko za zaprojektowanie budynku, ale także jego wnętrza.

3 sierpnia 1929 roku uzyskano pozwolenie na rozpoczęcie budowy urzędu, a prace przeprowadzała firma A. Krafczyka z Mysłowic. Ostateczny odbiór obiektu w stanie surowym miał miejsce 16 kwietnia 1930 roku, co zainaugurowało nową erę dla gminy.

Na początku 1931 roku gmina wprowadziła się do nowego miejsca, a do roku 1939 w obiekcie funkcjonował również posterunek policji województwa śląskiego. Wojenne wydarzenia z lat 1939-1945 sprawiły, że gmach zajął niemiecki zarząd gminy. Po wojnie, w latach 1945-1951, ponownie utworzono Urząd Gminy Janów, który niestety przestał istnieć 1 kwietnia 1951 roku, kiedy to Janów, Giszowiec i Nikiszowiec połączono w nowo powstałe miasto – Szopienice. Wynikiem tych zmian było przejęcie funkcji samorządowych przez zarząd miejski oraz Miejską Radę Narodową w Szopienicach.

Po zakończeniu swoich funkcji samorządowych budynek rozpoczął służbę dla Szpitala Miejskiego. W 1964 roku w okolicy powstały nowe pawilony, które miały być jedynie tymczasowym rozwiązaniem w czasie generalnego remontu dawnych struktur ratusza. Mimo to, pawilony przetrwały do dziś, a po przeprowadzeniu renowacji stały się siedzibą Centrum Medycznego Mavit. Obecnie w gmachu dawnego urzędu gminy znajduje się Zakład Opieki Długoterminowej, administracyjnie przynależący do spółki Epione.

Warto również podkreślić, że obiekt ten stanowił wzór do naśladowania dla współczesnego ratusza w Warszawie-Białołęce, który powstał w 1997 roku dzięki pracy Grzegorza Staisnego, Jakuba Wacławka oraz ich zespołu. Ważnym wydarzeniem dla budynku było wpisanie go do rejestru zabytków, co miało miejsce 2 lipca 2020 roku (nr rej. A/669/2020).

Architektura

Budowla, o której mowa, to wielobryłowy zespół architektoniczny, w którym szczególnie wyróżnia się wspaniały zegar. Gmach został zrealizowany na terenach, które narażone były na szkody związane z działalnością górniczą, co wymusiło zastosowanie rozwiązań inżynieryjnych takich jak bankiety, stropy oraz mury z cegły. Warto zauważyć, że budynek posiada płaskie dachy, które pierwotnie były zaopatrzone w izolację cieplną wykonaną z wełny drzewnej oraz betonu żużlowego.

Wyróżniającym elementem architektury jest główny korpus, który przyjmuje formę wież zegarowych, zwieńczonych belwederem z tarasem, usytuowanym na najwyższej kondygnacji. Zastosowanie wysokiego cokołu z piaskowca nadaje całości wyjątkowego charakteru.

Wnętrze gmachu pierwotnie imponowało przestronnymi pomieszczeniami z gładkimi wyprawami i gipsowymi sufitami. Do okien zostały wstawione witraże, a w sali posiedzeń podłogę pokryto marmurowymi wykładzinami. Szczególną uwagę zwracają także poręcze balkonów i schodów, które wykonano z żelaza. W biurach oraz częściach mieszkalnych zdecydowano się natomiast na dębowe parkiety, co znacząco podnosi estetykę wnętrza.

Cały gmach składa się z trzech wyraźnie zarysowanych brył. Jedna z nich została zaprojektowana jako mieszkanie dla naczelnika gminy. Na pierwszym piętrze części urzędowej zorganizowano szereg kluczowych pomieszczeń, wśród których znajdowały się: sala zebrań rady gminnej, urząd okręgowy, biuro policji budowlanej, urząd stanu cywilnego, a także kancelarie naczelnika czy sekretarza oraz sala konferencyjna.

---

Oceń: Ratusz gminy Janów

---