Wymysłów to urokliwa część miasta Katowice, zlokalizowana w zachodniej części metropolii. Przynależy do dzielnicy Ligota-Panewniki, co czyni ją częścią bogatego w historię oraz kulturę regionu. Tutejsze tereny leżą w pobliżu rzek Kłodnicy oraz Ślepiotki, co dodaje im malowniczości i uroku.
Historia Wymysłowa sięga XIV wieku, kiedy to osada powstała jako przysiółek Panewnik. Przez wiele lat rozwijała się głównie w kierunku rolnictwa, co stało się podstawą życia wielu mieszkańców. Jednakże, w roku 1951, miała miejsce istotna zmiana – Wymysłów, wraz z całym obszarem gminy Panewniki, został włączony do granic Katowic. Od tego momentu obszar ten przeszedł znaczną transformację, stając się miejscem intensywnej zabudowy, gdzie powstało wiele budynków jedno- oraz wielorodzinnych.
Obecnie Wymysłów jest znany jako głównie mieszkaniowa dzielnica, w której tętni życie rodzinne. Historia oraz rozwój tej części Katowic są doskonałym przykładem przekształceń urbanistycznych, jakie miały miejsce w regionie w ciągu ostatnich kilku dekad.
Historia
Osada Wymysłów została założona w XIV wieku jako kolonia Panewnik, położona pomiędzy Kłodnicą a Ślepiotką. Jej powstanie może być ściśle związane z rozkwitem kuźnicy, która istniała wówczas w okolicy, w szczególności w Kokocińcu. Pierwsza wzmianka o Wymysłowie pojawiła się w aktach parafialnych parafii św. Wojciecha w Mikołowie i pochodzi z 1681 roku.
Na mapie autorstwa Johanna Homanna, wydanej w 1750 roku, znajdują się wzmianki o około sześciu chałupach zaznaczonych w połowie drogi między Panewnikami (Starymi) a Kokocińcem, które znajdowały się po południowej stronie Kłodnicy. Na przełomie VIII wieku Wymysłów zamieszkiwało ośmiu gospodarzy oraz chałupników, którzy byli pozbawieni koni. W tym okresie osada podlegała hrabiemu z rodu Promnitzów.
Wymysłów charakteryzował się typowym dla tamtych czasów charakterem rolniczym, co znajdowało odzwierciedlenie w obecności drewnianych domostw, które przetrwały do lat 40. XX wieku. W mi międzywojennych miała miejsce niewielka rozbudowa tego obszaru, w tym powstanie domów jednorodzinnych w okolicach ulic gen. J. Bema i Wymysłów. Również w dolinie Ślepiotki utworzono przystań kajakową oraz restaurację. Ważnym wydarzeniem było włączenie Wymysłowa do Katowic 1 kwietnia 1951 roku, razem z gminą Panewniki.
W okresie Polski Ludowej rozwijały się nowe osiedla mieszkaniowe w Wymysłowie, które powstawały obok wcześniej istniejących gospodarstw. Zabudowę jednorodzinną budowano w latach 70. XX wieku w okolicy ulicy gen. J. Bema, a w latach 80. XX wieku także w rejonie ulicy Bałtyckiej. W tym samym okresie, między 1977 a 1983 rokiem, Spółdzielnia Mieszkaniowa „Silesia” wznosiła dwa zespoły domów jednorodzinnych, natomiast Spółdzielnia Mieszkaniowa „Górnik” zbudowała osiedle z wielkiej płyty w latach 1981–1984.
Po roku 1989 rozpoczęto w Wymysłowie budowę nowych osiedli mieszkalnych. W latach 2007–2008 przy ulicy Bałtyckiej ruszyła inwestycja osiedla Uroczysko, zrealizowanego przez firmę J.W. Construction Holding, która zbudowała sześć budynków. W następnych latach, w 2014 roku, spółka Dombud przejęła inwestycję, rozbudowując osiedle, które otrzymało nową nazwę – Zielone Panewniki. Cała budowa została zakończona do roku 2019.
Charakterystyka
Wymysłów to obszar, który leży w okolicy ulic: Partyzantów, Panewnickiej oraz Bałtyckiej, w granicach Katowic. To ważna część dzielnicy Ligota-Panewniki. Geograficznie, miejscowość ta zlokalizowana jest na Wyżynie Katowickiej, która charakteryzuje się podłożem zbudowanym ze skał karbońskich. Osiedle znajduje się pomiędzy Kłodnicą a Ślepiotką, w bezpośrednim sąsiedztwie malowniczych Lasów Panewnickich.
Funkcjonalność Wymysłowa w głównej mierze koncentruje się na działalności mieszkaniowej, która równocześnie wiąże się z lokalnymi usługami. Z danych z połowy 2023 roku wiemy, że w obszarze tym funkcjonować mogły rozmaite placówki, w tym: sklep Lidl (ul. Panewnicka 238; otwarty 4 marca 2021 roku), zakład metalowy (ul. Panewnicka 375) oraz producent wibroizolatorów (ul. Bałtycka 97a). Mieszkańcy mają także dostęp do gabinetów lekarskich oraz weterynaryjnych.
Zabudowa w Wymysłowie składa się zarówno z domów jedno-, jak i wielorodzinnych. Warto zwrócić uwagę na kapliczkę, która znajduje się przy ulicy Panewnickiej 274 i została wybudowana około 1920 roku. Jest to budowla murowana, wykonana z kamienia i cegły, w której umieszczono figurkę Najświętszego Serca Pana Jezusa. Dodatkowo na terenie Wymysłowa istnieje miejsce pamięci, znajdujące się przy ulicy Bałtyckiej. Symbolizuje je mogiła Jana Giemzy, który został zamordowany przez hitlerowców 13 października 1944 roku w tym właśnie miejscu.
Jedną z kluczowych arterii komunikacyjnych Wymysłowa jest ulica Panewnicka, będąca częścią jednego z głównych ciągów komunikacyjnych Katowic, a konkretnie aktualnego ciągu ulic: Kolejowa – Panewnicka. Na terenie Wymysłowa kursują autobusy, które zapewniają transport publiczny – wszystkie realizowane na zlecenie ZTM-u. Ulica Panewnicka dysponuje dwustanowiskowym przystankiem Panewniki Wymysłów, z którego według stanu na połowę 2023 roku odjeżdżały autobusy pięciu różnych linii, w tym jedna nocna.
W 2007 roku populacja Wymysłowa wynosiła około 2,4 tysiąca mieszkańców. Warto także wspomnieć o tym, że mieszkańcy tej części Katowic, wyznania rzymskokatolickiego, przynależą do parafii św. Antoniego z Padwy w Starych Panewnikach.
Przypisy
- Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 11.05.2023 r.]
- Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 12.05.2023 r.]
- Lidl - Supermarket, Panewnicka 238, Katowice 40-772, godziny otwarcia [online], mapa.targeo.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- Zakłady Metalowe Za-Met, O firmie [online], www.za-met.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- Wibroinstal [online], wibroinstal.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- Poradnia Bałtycka [online], www.poradniabaltycka.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- CeLDiR, Kontakt [online], celdir.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- Przychodnia Pawet [online], www.pawet.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- Jacek J. Kuczowic, Katalog kapliczek i krzyży województwa śląskiego - Katowice - Kapliczka wnękowa, Panewniki - Wymysłów, ul. Panewnicka [online], przydrozne.eu [dostęp 12.05.2023 r.]
- Nowy Lidl w Katowicach już działa [online], katowice.naszemiasto.pl, 04.03.2021 r. [dostęp 12.05.2023 r.]
- Szaraniec 2019, s. 138.
- Szaraniec 2019, s. 137.
- Chmielewska 2016, s. 86.
- Chmielewska 2016, s. 84.
- Chmielewska 2016, s. 125.
- Płonka 2015, s. 4.
- Płonka 2010, s. 57.
- Płonka 2010, s. 52.
- Chmielewska 2016, s. 44.
- Opracowanie... 2014, s. 30.
- Opracowanie... 2014, s. 28.
- Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 12.05.2023 r.]
- Parafia Rzymskokatolicka św. Antoniego z Padwy w Starych Panewnikach, Kontakt [online], www.starepanewnikiofm.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- Studium... 2012, s. 75.
- Studium... 2012, s. 18.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Załęska Hałda | Zarzecze (Katowice) | Bederowiec | Bagno (Katowice) | Cegielnia-Murcki | Brynów | Józefowiec | Janów (Katowice) | Koszutka | Muchowiec | Wełnowiec-Józefowiec | Załęże (Katowice) | Śródmieście (Katowice) | Stawiska (Katowice) | Stary Czekaj | Stare Panewniki | Pniaki (Katowice) | Piotrowice-Ochojec | Ligota-Panewniki | Ligota (Katowice)Oceń: Wymysłów (Katowice)