Dom „Maria” w Katowicach

---

Historia

W miarę upływu czasu, szczególnie od drugiej połowy XIX wieku, Panewniki stawały się coraz bardziej popularnym miejscem, które przyciągało turystów szukających wypoczynku i rekreacji. W tym okresie na terenie Starych Panewnik funkcjonowała już karczma, która służyła jako miejsce postojowe dla wielu wycieczek, między innymi do malowniczej doliny Jamny. Wzmożony ruch turystyczny zaowocował budową kolejnych zajazdów w tym regionie.

Jednym z takich obiektów był zajazd „Waldfrieden”, który powstał w połowie XIX wieku (lub na początku XX wieku) z inicjatywy dominium księcia pszczyńskiego. W pierwszych latach swojego istnienia pełnił on rolę typowego zajazdu. Zgodnie z lokalną tradycją, budynek ten miał również być zameczkiem myśliwskim książąt pszczyńskich. Wkrótce, na początku XX wieku, gmach przekształcił się w dom dla emerytowanych urzędników księcia pszczyńskiego, który to instytucja finansowała jego działalność. Nazwano go domem „Maria”, a potocznie określano jako „Dom Maryi”, „Maryjankę” lub „Mariówkę”.

W 1923 roku budynek został przejęty przez Śląski Urząd Wojewódzki, który postanowił uruchomić w nim dom socjalny. Po drugiej wojnie światowej, kontynuowano w nim funkcję domu starców. W drugiej połowie XX wieku odbyła się przebudowa, podczas której udało się zachować oryginalny charakter budynku.

W dniach 10 listopada i 9 grudnia 2019 roku, katowiccy radni, Barbara Mańdok oraz Józef Zawadzki, wystosowali interpelację do prezydenta Katowic Marcina Krupy, w której zaproponowali przekazanie budynku dawnego pensjonatu stowarzyszeniu SPES, z myślą o stworzeniu ośrodka wsparcia dla osób z upośledzeniem umysłowym. W odpowiedzi na tę prośbę otrzymano informację, że w tamtym czasie nie było możliwości przekazania nieruchomości, ze względu na jej przeznaczenie na cele mieszkalne. Niemniej jednak, z uwagi na zabytkowy charakter budynku, były rozważane różne koncepcje dotyczące jego przyszłego zagospodarowania.

Charakterystyka

Dom „Maria” to wyjątkowy obiekt mieszkalny, usytuowany przy ulicy Panewnickiej 374b, w Katowicach, na terenie dzielnicy Ligota-Panewniki, w obrębie części tej dzielnicy znanej jako Stare Panewniki.

Wzniesiony w technologii tradycyjnej na prostokątnym planie, budynek został wykonany z cegły, a jego elewacje pokryto tynkiem. Na dachu mansardowym spoczywa dachówka, co nadaje całości unikalnego charakteru. Dom dysponuje trzema kondygnacjami nadziemnymi oraz jedną podziemną, a całkowita powierzchnia użytkowa wynosi 587,36 m², natomiast powierzchnia zabudowy to 336,02 m².

Budynek, wzniesiony w stylu modernistycznym, wyróżnia się na tle innych budynków w mieście poprzez swe niepowtarzalne cechy. Wspaniale prezentujące się drewniane ganki z półkolistymi arkadami zdobią elewację frontową, a w tylnej części zauważalne są gzymsy oraz ryzalit. Główne wejście do obiektu jest usytuowane od strony elewacji frontowej, po schodach zewnętrznych. Z tyłu budynku zachował się fragment dawnego parku nad Kłodnicą, a wzdłuż drogi dojazdowej rośnie piękny szpaler starych klonów.

Warto dodać, że ten reprezentacyjny gmach jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice, co podkreśla jego znaczenie historyczne. Obecnie budynek stanowi własność miasta Katowice, a jego zarządzaniem zajmuje się Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach.

---

Oceń: Dom „Maria” w Katowicach

---