Ulica Feliksa Bocheńskiego w Katowicach

---

Przebieg

Ulica Feliksa Bocheńskiego ma charakterystyki, które są istotne dla jej przebiegu. Jej linia jest rzeczywiście południkowa, co oznacza, że rozciąga się w kierunku północ-południe. Rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Gliwicką, gdzie krzyżuje się prostopadle oraz z ulicą Bracką, która jest jej kontynuacją na wprost, w pobliżu placu ks. J. Londzina.

Ulica ta jest także integralną częścią Drogowej Trasy Średnicowej, co czyni ją ważnym szlakiem komunikacyjnym. Następnie prowadzi pod liniami kolejowymi nr 137 i 713, krzyżując się z ulicą J. Pukowca, a dalej biegnie w sąsiedztwie targowiska miejskiego.

Kończąc swój przebieg, ulica Feliksa Bocheńskiego zbiega w rejonie węzła drogowego autostrady A4 (część węzła Katowice Mikołowska), gdzie krzyżuje się z ulicą Załęska Hałda. Ava ta biegnie w obrębie trzech dzielnic Katowic.

Od północnej strony znajdują się kolejno: Załęże, Osiedle Witosa, oraz Załęska Hałda-Brynów.

Charakterystyka

Ulica F. Bocheńskiego, będąca drogą powiatową nr 6408S, ma długość 2000 m i klasę drogi zbiorczej. W systemie TERYT ulicę przyporządkowano numerowi 01507, a kody pocztowe dla obiektów wzdłuż niej to 40-816, 40-847 oraz 40-859. Administracyjnie ulica ta podlega Miejskiemu Zarządowi Ulic i Mostów w Katowicach.

Ulica F. Bocheńskiego jest częścią znaczącego ciągu miejskich arterii, który obejmuje ulice: Bytkowską, Agnieszki, Bukową, Złotą, Bracką oraz F. Bocheńskiego. Stanowi ona główny szlak komunikacyjny w tej części Katowic. Niestety, wyróżnia się także wysoką liczbą wypadków i kolizji drogowych, co jest istotnym problemem.

Wzdłuż ulicy F. Bocheńskiego kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego, które są obsługiwane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM). Na całej długości tej drogi, na początku 2024 roku, funkcjonują dwa przystanki: Załęże Bocheńskiego oraz Załęska Hałda Kościół. Dodatkowo, w okolicy skrzyżowania z ulicą J. Pukowca zlokalizowany jest kolejowy przystanek osobowy Katowice Załęże.

Na odcinku ulicy pomiędzy ulicami Gliwicką a J. Pukowca znajduje się ciąg pieszo-rowerowy, położony w zachodniej części pasa drogowego, co sprzyja aktywności fizycznej mieszkańców.

Ulica Bocheńskiego ograniczona jest z jednej strony przez osiedle familoków kopalni „Kleofas”, które tworzy spójną architekturę tej okolicy. Z drugiej strony, przy skrzyżowaniu z ulicą Gliwicką, znajduje się skwer oraz pawilon przychodni, a także plac ks. J. Londzina, oferujące przestrzeń do wypoczynku.

Obszar ulicy między torami kolejowymi a autostradą A4 jest zajęty głównie przez obiekty do celów handlu hurtowego oraz bliskiego targowisk, a także działalności logistycznej, z widocznym udziałem terenów niezagospodarowanych.

W sąsiedztwie autostrady A4, po wschodniej stronie, znajduje się ROD „Dobra Nadzieja”, a naprzeciwko zlokalizowany jest ROD „Baildon”. Ulica nosi imię Feliksa Bocheńskiego, znanego prezesa Sądu Apelacyjnego w Katowicach oraz Towarzystwa Przyjaciół Teatru Polskiego w Katowicach, co czyni ją miejscem o bogatej historii i znaczeniu kulturowym.

Historia

Ulica F. Bocheńskiego, która znajduje się w Katowicach, miała swoje początki jako droga łącząca Załęże z przysiółkiem zwanym Załęską Hałdą. W XVIII wieku utworzono centrum osady, którego lokalizacja obejmowała późniejsze ulice: F. Bocheńskiego, Załęska Hałda oraz Chodnikowa. W tej okolicy, w latach 1840–1877, działała huta cynku „Viktor”, stanowiąca ważny punkt przemysłowy tej osady.

Rok 1840 przyniósł założenie kopalni węgla kamiennego „Cleophas” (znanej później jako „Kleofas”), w której posiadaniu znajdował się Karol Godula oraz Loebel Freund. Budynki tej kopalni zostały wzniesione na zachodniej stronie przyszłej ulicy F. Bocheńskiego, tuż przy szybie „Wschodnim II”. Funkcjonowanie kopalni zakończyło się w 1862 roku, a w 1880 zakład został wykupiony przez spółkę Georg von Giesches Erben. Następnie nową, głębinową kopalnię „Cleophas” ulokowano na Obrokach, blisko torów kolejowych. Na przełomie lat 1890–1891 przy obecnej ulicy F. Bocheńskiego zbudowano szyb „Schwarzenfeld”, który wykorzystywano aż do lat 50. XX wieku.

W miarę jak kopalnia rozwijała swoje działania i zwiększała zatrudnienie, na przełomie XIX i XX wieku stworzono osiedle robotnicze, rozciągające się pomiędzy ulicami F. Bocheńskiego a Wiśniową. W tych lokalizacjach powstały pierwsze rodzinne domy, tzw. familoki, które najintensywniej budowano w końcu XIX wieku oraz na początku XX wieku.

Rok 1900 przyniósł ulicy nazwę Bernhardistrasse, a w następnym roku zmieniono ją na Bismarckstrasse. Od lat 20. XX wieku ulica przechodziła kolejne zmiany nazw. Od 1920 nosiła imię Bismarcka, w 1923 zmieniono nazwę na Mikołaja Kopernika, a od 1925 roku była nazywana imieniem Józefa Piłsudskiego. Ostatecznie w 1928 roku przyjęto obecnie używaną nazwę ulicy Feliksa Bocheńskiego.

W okresie międzywojennym pod numerem 90 mieściło się przedszkole oraz koedukacyjna Szkoła Powszechna nr 25 im. ks. K. Damrota. W latach 20. XX wieku powstał szyb „Schwarzenfeld II” (w późniejszym czasie „Wschodni II”), natomiast w latach 30. XX wieku, w czasie zawieszenia działalności kopalni „Kleofas”, miał miejsce nielegalny wydobytek węgla kamiennego z biedaszybów w okolicach ulic Kochłowickiej i F. Bocheńskiego.

Po aneksji Katowic przez Niemców na początku II wojny światowej, 6 września 1939 roku, żołnierze niemieccy zarekwirowali z domu Teofila Patalonga i prowadząc go ulicą F. Bocheńskiego, doprowadzili do miejsca jego egzekucji. W latach 1939–1945 ulica nosiła nową nazwę Danzigerstrasse, a po wojnie przywrócono jej pierwotną nazwę – ulica Feliksa Bocheńskiego.

W 1945 roku ks. bp Stanisław Adamski poświęcił kościół pw. śś. Cyryla i Metodego, który mieści się przy ulicy F. Bocheńskiego 147. W rejonie tej ulicy aż do 1949 roku istniał oboz pracy, w którym przetrzymywano więźniów zmuszonych do pracy w kopalni „Kleofas”. Później w tym miejscu uruchomiono hotel robotniczy. W latach 80. XX wieku w zachodniej części ulicy zaczęły powstawać hale magazynowe Katowickiej Giełdy Towarowej.

W latach 2000–2002 nastąpiła kompleksowa przebudowa ulicy F. Bocheńskiego. Podczas tych prac wyburzono zachodni ciąg familoków związanych z kolonią kopalni „Kleofas” oraz zmodernizowano okolicę szybu „Wschodniego II”. Przeprowadzono także wymianę sieci wodno-kanalizacyjnej. Powstały nowe wiadukty drogowe i kolejowe na wysokości ulicy J. Pukowca, a również przekształceniem stała się ulica: z dotychczasowej jednojezdniowej przekształcono ją w trasę dwujezdniową z czterema pasami ruchu. Całkowity koszt przebudowy osiągnął 77 milionów złotych, z czego 60% tej kwoty zostało pokryte przez Europejski Bank Inwestycyjny.

Rada Miasta Katowice, w uchwale nr XVI/304/11 z dnia 30 listopada 2011 roku, nadała nazwę ulica Tadeusza Michejdy dla ulicy łączącej ulicę M. Rataja z ulicą F. Bocheńskiego; uchwała weszła w życie 3 lutego 2012 roku. W 2012 roku dokonano wyburzenia budynku Szkoły Podstawowej nr 25, który znajdował się w pobliżu kościoła pw. śś. Cyryla i Metodego.

Obiekty zabytkowe i miejsca pamięci

W Katowicach znajduje się wiele wartościowych obiektów zabytkowych oraz miejsc pamięci związanych z historią regionu.

Wśród najważniejszych obiektów zabytkowych można wyróżnić:

• Zespół familoków kopalni „Kleofas” (ul. F. Bocheńskiego 34/36, 38/40, 42/44, 46/48 i 50/52) – te budynki z końca XIX wieku reprezentują styl historyzmu. Charakteryzują się murowaną konstrukcją z cegły, tynkowanymi elewacjami oraz kamienną podmurówką. Mają dwie kondygnacje i poddasze, zwieńczone dachem dwuspadowym; dodatkowo cechują się skromnymi gzymsami i schodami na zewnątrz,
• Zespół zabudowy szybu „Wschodniego II” kopalni „Kleofas” (ul. F. Bocheńskiego) – zbudowany około 1913 roku, ten zespół, który przeszedł później przebudowy, także przyciąga uwagę dzięki stylowi ceglanego historyzmu. Obiekty te są objęte ochroną konserwatorską, a wieża wyciągowa szybu „Wschodniego II” uzyskała status zabytku nieruchomego 23 października 2010 roku (numer rejestru: A/321/10).

Poza obiektami obecnie istniejącymi, warto również wspomnieć o istniejących niegdyś strukturach, takich jak:

• Zespół wolnostojących familoków kopalni „Kleofas” (ul. F. Bocheńskiego 35/37, 39/41, 43/45, 47/49 i 51/53) – powstałe w końcu XIX wieku, te murowane obiekty w prostym stylu historyzmu ceglanego były dwukondygnacyjne, z poddaszem i dachem dwuspadowym, a także posiadały skromne gzymsy kordonowe oraz schody zewnętrzne.

Na terenie Katowic znajdują się także liczne miejsca pamięci, w tym:

• Tablica pamiątkowa (przy wiadukcie drogowym ul. J. Pukowca), poświęcona Teofilowi Patalongowi, który był znanym działaczem społecznym i uczestnikiem powstań śląskich. Został on rozstrzelany przez Niemców 6 września 1939 roku w miejscu, gdzie ulokowana jest tablica,
• Tablica pamiątkowa (na skwerze A. Węglarczyka) ku czci mieszkańców Załęskiej Hałdy, którzy polegli w walkach w latach 1939–1945.

Gospodarka i instytucje

W drugiej połowie listopada 2024 roku w systemie REGON zarejestrowano już ponad 330 działalności gospodarczych, które mają swoje siedziby przy ulicy Feliksa Bocheńskiego. Wśród tych przedsiębiorstw znajdują się między innymi parafia śś. Cyryla i Metodego w Katowicach-Załęskiej Hałdzie zlokalizowana pod adresem ul. F. Bocheńskiego 147, Centrum Handlowe Załęże mieszczące się przy ul. F. Bocheńskiego 69-81, a także Centrum Handlowe Spółdzielnia Pracy w Katowicach na ul. F. Bocheńskiego 99b.

W tym obszarze funkcjonują również różnorodne przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, takie jak PZZ ROD „Dobra Nadzieja”, PZD ROD „Baildon”, apteka, placówki medyczne, salony samochodowe, hurtownie, obiekty gastronomiczne oraz kancelarie radców prawnych. Te różnorodne instytucje i firmy przyczyniają się do dynamicznego rozwoju lokalnej gospodarki.

---

Oceń: Ulica Feliksa Bocheńskiego w Katowicach

---