Ulica Dyrekcyjna w Katowicach, znana wcześniej jako Direktionstraße (do 1922 roku), po wojnie przyjęła imię Ignacego Daszyńskiego, a w latach 1980–1990 nosiła nazwisko Wojciecha Korfantego. Jest to jedna z najlepiej rozpoznawalnych arterii w katowickiej dzielnicy Śródmieście, obok innych popularnych ulic takich jak ulica Staromiejska i ulica Stawowa.
Nazwa ulicy została nadana na cześć Dyrekcji Okręgu Kolei Królewskich, która miała swoją siedzibę w tym miejscu od 1895 roku. Warto zaznaczyć, że ulica ta odgrywa istotną rolę w historii oraz rozwoju Katowic, będąc świadkiem wielu kluczowych wydarzeń społecznych i kulturowych.
Przebieg
Ulica Dyrekcyjna zaczyna się w znakomitej lokalizacji, tuż obok Hotelu Monopol oraz starego dworca kolejowego. Na pierwszym odcinku ulica krzyżuje się z ulicą Dworcową, co tworzy ważny węzeł komunikacyjny.
Kolejnym istotnym punktem na trasie jest skrzyżowanie z ulicą Staromiejską, która również pełni funkcję deptaka, co sprzyja spacerom mieszkańców i turystów. Cały przebieg ul. Dyrekcyjnej kończy się przy skrzyżowaniu z ulicą Warszawską, znajdując się blisko Teatru Śląskiego.
Historia
Historia ulicy Dyrekcyjnej w Katowicach sięga czasów sprzed II wojny światowej. Do 1922 roku oraz w latach 1939-1945 nosiła ona nazwę Direktionstraße. W okresie międzywojennym ulica została przemianowana na Dyrekcyjną. Po wojnie, 11 października 1946 roku, otrzymała imię Ignacego Daszyńskiego, a od 1980 roku przyjęła nazwę Wojciecha Korfantego. W wyniku uchwały Rady Miasta Katowice z 8 października 1990 roku, powrócono do pierwotnej nazwy Dyrekcyjna.
W 1935 roku przy ulicy Dyrekcyjnej pod numerem 2 mieściła się drukarnia „Barbara”, która została zlikwidowana w 1942 roku. W okresie międzywojennym, pod numerem 1, swoje siedziby miały Wydziały Cywilne Sądu Okręgowego, z kolei pod numerem 4 swoją działalność prowadziła Szwajcer i Ska, oferująca różnorodne wyroby czekoladowe. Pod numerem 3 natomiast znajdowało się biuro sprzedaży Fabryki Chemicznej Erich A. Kollontay, a pod numerem 7 sklep Wedla, który cieszył się dużą popularnością wśród mieszkańców.
W sierpniu 1931 roku w „Miesięczniku Literackim” opublikowano reportaż zatytułowany „Z Górnego Śląska”, w którym można znaleźć opis tej ulicy:
Krótka i szeroka ulica − Dyrekcyjna, prowadząca od dworca na aleję Piłsudskiego, niby grobla dla wybranych, znaczonych klejnotem dolarowego szlachectwa. Ta grobla spręża się w jakiś most zwodzony, ujęty w złocone ramy kosztownych magazynów i wielkokawiarnianych jazzów, zalany jaskrawym światłem kinkietów, powolny setkom uprzywilejowanych, tratujących tę drogę, nawet środkiem jezdni, oporny dla fali pracy, omijającej − z dworca i na dworzec − szerokim łukiem bocznic promenadę. Śród nocy i chłodu widna, roztańczona i rozbawiona ulica−grobla pęcznieje użyciem i beztroską.
Niestety, we wrześniu 1931 roku miesięcznik, w którym ukazał się ten artykuł, został zamknięty przez władze.
Zabytki i instytucje
Ulica Dyrekcyjna w Katowicach to miejsce o bogatej historii i architekturze, która zachwyca odwiedzających. Wzdłuż tej urokliwej ulicy można znaleźć wiele historycznych obiektów, które przyciągają zarówno miłośników architektury, jak i turystów.
Do najważniejszych z nich zalicza się:
- Kamienica mieszkalna (ul. Dyrekcyjna 1),
- Zabytkowa kamienica (nr rej.: 1526/93 z 30 kwietnia 1993) w kompleksie Hotelu Monopol (ul. Dyrekcyjna 2), wzniesiona około 1900 roku. W okresie międzywojennym mieściła się tam kolektura W. Kaftal i Ska,
- Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Dyrekcyjna 3), zaprojektowana przez Ignatza Grünfelda w 1905 roku w stylu secesyjnym, z charakterystycznym planem w kształcie litery „U”. Budynek współtworzy czworobok zabudowy, z dachem dwuspadowym i ozdobnym szczytem, a w międzywojniu znajdowała się tam restauracja Urbach, która później zmieniła nazwę na Rachela,
- Kamienica mieszkalna (ul. Dyrekcyjna 4),
- Narożna kamienica mieszkalna (ul. Dyrekcyjna 6, ul. Staromiejska 9),
- Kamienica mieszkalno-usługowo-biurowa (ul. Dyrekcyjna 9), także wzniesiona według projektu Ignatza Grünfelda. W budynku funkcjonował Kattowitzer Bank verein Gesellschaft przed 1913 rokiem, a w latach 1925-1926 bank francusko-polski oraz konsulat Francji,
- Zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. Dyrekcyjna 10), zarejestrowana (nr rej.: A/1566/94 z 30 grudnia 1994; obecnie A/1250/23), wzniesiona w 1906 roku w stylu modernizmu, zaprojektowana przez Ignatza Grünfelda. Budynek wyróżniał się nieregularnym prostokątnym planem, a w latach 1935-1939 był nadbudowywany, wciąż pełniąc różnorodne funkcje, w tym siedzibę „Katowickiego Handlu Żelaza” i sklep z konfekcją męską,
- Budynek Hotelu Monopol mieszczący się przy ul. Dworcowej 5, przylegający do ul. Dyrekcyjnej (w miejscu tym znajdowała się pierwsza willa przy tej ulicy – willa Abrahama Ariana),
- Budynek dawnej administracji kolei (ul. Dworcowa 3, róg z ul. Dyrekcyjną), wzniesiony w końcu XIX wieku w stylu późnego klasycyzmu, poddany przebudowie w 1894 roku.
Na ulicy Dyrekcyjnej swoją siedzibę ma również Galeria Architektury SARP, co sprawia, że to miejsce staje się nie tylko atrakcją turystyczną, ale również swoistym centrum kulturalnym Katowic.
Przypisy
- Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27.11.2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 02.12.2023 r.]
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 21.08.2011 r.]
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 51. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 69. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 84. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 383. ISBN 83-85831-35-5.
- Barbara Klajmon: Katowicka kamienica mieszczańska 1840−1918, wyd. I, Katowice 1997.
- a b c d e f Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 75. ISBN 83-913341-0-4.
- a b c d e f Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 74. ISBN 83-913341-0-4.
- Wojciech Janota: Katowice w literaturze polskiej. Katowice: Biblioteka Śląska, Śląskie Towarzystwo Miłośników Książki i Grafiki, 2008, s. 15. ISBN 978-83-923385-2-9.
- Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 21.08.2011 r.] (pol.)
- Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 21.08.2011 r.] (pol.)
- Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 21.08.2011 r.]
- Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 21.08.2011 r.] (pol.)
- J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Raciborska w Katowicach | Ulica Feliksa Bocheńskiego w Katowicach | Ulica Francuska w Katowicach | Ulica Fryderyka Chopina w Katowicach | Ulica Gnieźnieńska w Katowicach | Ulica Grodowa w Katowicach | Ulica św. Jana w Katowicach | Ulica św. Stanisława w Katowicach | Ulica Henryka Dąbrowskiego w Katowicach | Ulica Tadeusza Kościuszki w Katowicach | Ulica Dębowa w Katowicach | Ulica Dąbrówki w Katowicach | Ulica Pocztowa w Katowicach | Ulica Plebiscytowa w Katowicach | Ulica Brynowska w Katowicach | Ulica Bracka w Katowicach | Ulica Bohaterów Monte Cassino w Katowicach | Ulica Bogucicka w Katowicach | Ulica Bielska w Katowicach | Ulica Mikołaja Kopernika w KatowicachOceń: Ulica Dyrekcyjna w Katowicach