Ulica Józefa Poniatowskiego w Katowicach

---

Przebieg

Ulica zaczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą generała Tadeusza Kościuszki oraz ulicą Marcina Szeligiewicza. W dalszej części krzyżuje się z ulicami Marii Skłodowskiej-Curie, generała Józefa Zajączka, J. Kilińskiego oraz Bartosza Głowackiego.

Swój bieg kończy za ulicą Barbary; na skrzyżowaniu z ulicą Mikołowską i ulicą Strzelecką. Warto zauważyć, że numeracja budynków biegnie w kierunku przeciwnym.

Opis

Ulica Józefa Poniatowskiego w Katowicach to miejsce, które kryje w sobie wiele historycznych obiektów, odznaczających się nie tylko imponującą architekturą, ale także bogatą historią. Znajdują się tutaj:

• Zespół familoków kopalni „Wujek” (ul. J. Poniatowskiego 1, 3, 5, 7, 9, 11), wzniesiony na początku XX wieku, reprezentujący style takie jak historyzm, secesja oraz modernizm,
• Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 13),
• Budynek dawnej Szkoły Policyjnej (ul. J. Poniatowskiego 15), który powstał w 1926 roku według projektu architekta Mariana Łobodzińskiego, jest przykładem stylu modernistycznego. Koszt budowy wyniósł 430 000 złotych; dziś w jego wnętrzach znajduje się Śląski Uniwersytet Medyczny,
• Trzypiętrowe domy mieszkalne − Dom Uchodźców Śląskich (ul. J. Poniatowskiego 16, 16a, 16b, ul. J. Kilińskiego 19), wybudowane po 1922 roku, charakteryzujące się eternitowymi dachami. Wartość każdego z tych budynków na dzień 1 września 1939 wynosiła 360 000 złotych. Dom Uchodźców został oddany do użytku w 1925. Przez długie lata, od 1925 do 1959, mieszkał w nim powstaniec śląski Stanisław Mastalerz, o czym informuje tablica pamiątkowa umieszczona na fasadzie budynku. Znajduje się tu również tablica poświęcona księdzu arcybiskupowi Szczepanowi Wesołemu, który zamieszkiwał w tym miejscu w latach 1926-1943,
• Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 17),
• Historyczna willa z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 18, róg z ul. Jana Kilińskiego 40), zbudowana w stylu modernistycznym w 1925,
• Willa własna Tadeusza Michejdy (ul. J. Poniatowskiego 19), zarejestrowana jako zabytek 30 grudnia 1991 (nr rej.: A/1446/91, A/721/2020), powstała w latach 1926-1930 według projektu inżyniera Tadeusza Michejdy, której architektura łączy modernizm z elementami funkcjonalizmu,
• Willa z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 20, ul. gen. J. Zajączka 16), wzniesiona w 1925 w stylu modernistycznym,
• Willa bliźniacza z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 22, ul. gen. J. Zajączka 17), również zbudowana w 1925 roku w stylu modernistycznym,
• Willa z ogrodem, będąca obecnie siedzibą Rady Izby Notarialnej w Katowicach (ul. J. Poniatowskiego 23, róg z ul. gen. J. Zajączka), wybudowana w 1924 roku w stylu modernistycznym,
• Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 26, 28, 30), zbudowana w latach 30. XX wieku w stylu funkcjonalizmu,
• Willa z ogrodem dyrektora przedwojennej firmy „Lignoza” (ul. J. Poniatowskiego 29), powstała w 1925 roku w stylu modernizmu, obecnie znajdująca się w administracji Wyższego Urzędu Górniczego. Mieści się tam także Izba Tradycji Wyższego Urzędu Górniczego im. Jana Szczerbińskiego,
• Budynek biurowy (ul. Poniatowskiego 31, narożny z ul. T. Kościuszki), siedziba Wyższego Urzędu Górniczego,
• Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 34, róg z ul. M. Skłodowskiej-Curie i ul. T. Kościuszki).

W okresie Rzeszy Niemieckiej, aż do 1922 roku oraz w trakcie niemieckiej okupacji Polski (1939-1945), ulica ta nosiła nazwę Seydlitzstraße.

Wzdłuż ul. J. Poniatowskiego znajdują się także instytucje jak: Śląski Uniwersytet Medyczny, Biblioteka Główna Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Administracja Osiedla „Haperowiec i Śródmieście”, przedsiębiorstwa z sektora usług i handlu, Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach − Filia nr 4, Rada Izby Notarialnej, Wyższy Urząd Górniczy oraz liczne niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej.

W 2008 roku na fasadzie budynku na rogu ul. generała Tadeusza Kościuszki i ul. księcia Józefa Poniatowskiego 34 odsłonięto tablicę poświęconą aktorce Aleksandrze Śląskiej, która urodziła się i spędziła tam swoje młodzieńcze lata.

Dodatkowo, dnia 3 sierpnia 2010 roku, ulicą tą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010.

Stara grusza

Na wyspie znajdującej się na końcu ulicy, w okolicy kamienicy oznaczonej numerem 34, w odległości około 15 metrów od ulicy Tadeusza Kościuszki, przez wiele lat rosła wyjątkowa grusza pospolita. W dniu 23 kwietnia 1954 roku, decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie (numer R. L. 13b/54), nadano jej status pomnika przyrody. W momencie nadania tego tytułu, drzewo miało wysokość około 15 metrów oraz obwód w pierśnicy wynoszący 195 cm. Oszacowano, że jego wiek wynosił około 200 lat, co sugerowało, że mogło wyrosnąć jeszcze w XVIII wieku, zapewne na dawnej między śródpolnej.

W kolejnych latach grusza ta cieszyła się dobrą kondycją zdrowotną i była świadkiem wielu zmian w otoczeniu. Była obecna w m.in. w jednej z sekwencji filmu „Krzyż Walecznych” w reżyserii Kazimierza Kutza z 1958 roku (nowela Pies). Zyskała sympatię wielu pokoleń mieszkańców Katowic. Niestety, pogorszenie stanu zdrowia drzewa miało miejsce w latach 80. XX wieku, kiedy to przebudowa skrzyżowania oraz poszerzenie jezdni znacząco ograniczyły jego przestrzeń życiową.

W roku 1990 zauważono, że korona gruszy była uszkodzona w stopniu od 25 do 50%. Wiosną 1995 roku znaczna część korony nie pokryła się liśćmi, a na pniu zaczęły występować objawy choroby, w tym obecność grzyba, tj. żółciaka siarkowego. W marcu 1996 roku, po uprzednim uchyleniu ochrony prawnej, drzewo zostało usunięte, ponieważ stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa użytkowników drogi.

---

Oceń: Ulica Józefa Poniatowskiego w Katowicach

---