Willa Tadeusza Michejdy

---

Historia

Wkład Tadeusza Michejdy w architekturę Katowic zainaugurowany został jego pierwszym samodzielnym projektem – willą, która powstała w 1924 roku, kiedy to artysta osiedlił się w tym mieście po zakończeniu studiów na Politechnice Lwowskiej. Rok 1926 to moment powstania pierwotnego projektu, który z biegiem czasu jednak uległ modyfikacjom. Należy podkreślić, że zmiany te nie wpłynęły na ogólną strukturę budynku ani jego wnętrza, lecz dotyczyły jedynie kompozycji oraz dekoracji fasady, jak również stylu ogrodzenia.

Budynek, zaprojektowany jako dwurodzinny, zyskał wielofunkcyjne przeznaczenie. Na parterze mieściły się mieszkanie rodziny Michejdów, jego pracownia architektoniczna oraz siedziba Związku Architektów na Śląsku. Dwie wyższe kondygnacje zarezerwowano na komfortowe mieszkanie przeznaczone do wynajmu.

W 1941 roku rodzina architekta zmuszona została do przymusowego opuszczenia Katowic, co skutkowało przejęciem willi przez niemieckich okupantów. Po zakończeniu II wojny światowej budynek przekształcono w mieszkania kwaterunkowe. Dziś \[willa\] jest w rękach prywatnych właścicieli.

Warto nadmienić, że willa została wpisana do rejestru zabytków dnia 30 grudnia 1991 roku (nr rej.: A/1446/91, A/721/2020). W 1998 roku katowicki oddział SARP zainicjował umieszczenie na ogrodzeniu willi tablicy, która upamiętnia postać oraz działalność Tadeusza Michejdy.

Ze względu na swoje znaczenie, willa znalazła się również w projekcie „Szlak Moderny” w Katowicach, podkreślając jej wartości architektoniczne oraz historyczne w kontekście regionu.

Architektura

Willa Tadeusza Michejdy, wyróżniająca się niezwykłą architekturą, jest przykładem stylistycznej inspiracji płynącej z polskiej sztuki dekoracyjnej, która zyskała popularność podczas Wystawy Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Cechą charakterystyczną tego stylu są kapitele o dekoracji kryształkowej oraz formizm, który stał się ulubionym nurtem architekta, Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Obiekt zaprojektowano jako trzykondygnacyjny budynek o prostokątnym planie, z dodatkowymi dwukondygnacyjnymi przybudówkami umieszczonymi w narożnikach. Całość połączona jest przy pomocy wspieranego na słupach balkonu, który biegnie wzdłuż elewacji południowej, a jego poziom znajduje się na pierwszym piętrze. Dodatkowo, dachy przybudówek wykorzystano jako balkony, dostępne z pomieszczeń znajdujących się na drugim piętrze.

Dach całej budowli to płaski taras, otaczający go żelazną balustradą, na którym ulokowano nadbudówkę, pełniącą rolę strychu. Charakterystyczne gładkie ściany budynku pokryte są tynkiem, co nadaje mu elegancki wygląd. Elewacje boczne, wschodnia oraz zachodnia, wraz z tylną, czyli południową, zaprojektowano w podobnym stylu. Obejmują one rytmicznie rozmieszczone okna, ujęte w pionowe lizeny, zakończone delikatnym gzymsem.

Przeciwieństwo stanowi elewacja frontowa, umiejscowiona od strony północnej. Jej centralna wnęka jest podzielona dwoma masywnymi słupami, które rozszerzają się w kierunku stworzonych nisz. Wnęki te mieszczą prostokątne, wielodzielne okna, a na osi całego założenia znajdują się drzwi wejściowe z trójkątnym szczytem. Portal wejściowy wyprofilowano uskokowo, co dodatkowo podkreśla majestat budynku. Po bocznych stronach do poziomu pierwszego piętra umieszczono płaskorzeźby, które przedstawiają stylizowane sceny pracy architekta.

Wokół willi znajduje się niski mur, w którym umieszczono dwuskrzydłową furtkę wykonaną z kutych krat. W północno-zachodnim narożniku budynku zlokalizowany jest pawilon, który obecnie pełni funkcję sklepu. Od strony ulicy Kilińskiego dobudowano także garaż, który przylega do ogrodzenia pod kątem prostym.

Dom składa się z trzech kondygnacji mieszkalnych. Parter został przeznaczony na mieszkanie rodziny architekta. Część mieszkalna, znajdująca się po północno-zachodniej stronie, została oddzielona osobnym korytarzem w celu izolacji od reszty pomieszczeń, w tym dużej sieni. Na parterze zlokalizowane są pokój pana, pokój stołowy z wyjściem do ogrodu, pokój pani połączony z pokojem dziecinnym, służbówka, kuchnia, łazienka oraz dwie ubikacje.

Po prawej stronie z dużej sieni można wejść do biura architektonicznego, które jest połączone z gabinetem. Pierwsze i drugie piętro stanowią jedno mieszkanie, wynajmowane w celu spłaty długu hipotecznego. Na piętrze zaprojektowano przestronny pokój stołowo-mieszkalny z wyjściem na werandę, który łączy się z salonem oraz osobnym pokojem pani, z którego można wyjść na balkon, prowadzący do ogrodu.

Dodatkowo, na drugim piętrze umieszczono pokoje, w tym pokój pana, pani, pokoje dzieci, łazienkę oraz ubieralnię. W budynku, w charakterystyczny sposób, hol pełniący funkcję klatki schodowej, ma reprezentacyjny charakter. Jest tu rzucające się w oczy trójbiegowe schody, które są wyposażone w niklowane oporęczowanie.

Wnętrza willi charakteryzują się wysokim standardem wykonania. Większość pomieszczeń ma dębowe podłogi parkietowe z firmy „Parquet” z Katowic oraz strokarze pochodzące z „M. Robak” z Mysłowic. W budynku zainstalowano też nowoczesne ogrzewanie oraz urządzenia sanitarne dostarczone przez firmę „E. Landau” z Katowic. Budowlę zrealizowano z cegły, stosując stropy żelbetowe.

---

Oceń: Willa Tadeusza Michejdy

---