Dom Towarowy „Pedant”

---

Historia

Dom Towarowy „Pedant” ma bogatą historię, która rozpoczyna się od budynku usytuowanego przy obecnej Industriestraße (znanej później jako ulica 3 Maja) 11. Początkowo była to jednopiętrowa konstrukcja, z zewnętrzną, dwupiętrową częścią centralną, ozdobioną tympanonem. Właściciel budynku, Arnold Cohn, w drugiej połowie XIX wieku podjął decyzję o rozbudowie obiektu, co znacząco wpłynęło na późniejszy rozwój tej lokalizacji. W 1907 roku w adaptowanej oficynie powstało kino „Grand Kinematograph”, które przyciągało miłośników kinematografii do 1915 roku.

W okresie międzywojennym budynek przeszedł na własność Miejskich Domów Mieszkaniowych, gdzie na parterze oraz w podwórzu zlokalizowane były różnego rodzaju sklepy, hurtownie i usługi. Niestety, w 1945 roku obiekt uległ zniszczeniu w wyniku pożaru, co stanowiło początek nowego rozdziału tej lokalizacji.

Na miejscu spalonej kamienicy, nr 11, zaplanowano budowę domu towarowego. W 1946 roku rozpoczęto prace nad projektem w krakowskim przedsiębiorstwie Budowle Przemysłowe, który przewidywał powstanie siedmiokondygnacyjnego budynku, z dwoma dolnymi kondygnacjami przeznaczonymi na cele handlowe, a pozostałymi dla biur oraz mieszkań pracowników. Architektura nowego budynku nawiązywała do przedwojennego modernizmu. Rok później, w 1947, przygotowano nowy projekt, który diametralnie zmienił układ przestrzenny obiektu.

Uroczyste otwarcie Państwowego Domu Towarowego miało miejsce 30 października 1948 roku. Był to historyczny moment, ponieważ stał się on pierwszym tego rodzaju obiektem powstałym w nowej rzeczywistości Polski Ludowej. Już w dniu otwarcia na elewacji budynku umieszczono neon, na którym widniał skrót „PDT”. W 1962 roku dokonano modernizacji parteru gmachu, usuwając nadproże, które oddzielało witrynę na dwie sekcje, a oryginalne wykończenie z lastriko zastąpiono nowoczesną okładziną z kamienia.

Prace modernizacyjne prowadzone były także wewnątrz budynku. Zostały one zlecone Wojciechowi Migockiemu z Pracowni Sztuk Plastycznych w Katowicach, który stworzył nowy projekt. Na początku lat 70. XX wieku obiekt przy ulicy 3 Maja 11 uzyskał nową nazwę – „Pedant”. Po roku 1971 kontynuowano prace modernizacyjne, które trwały aż do 2005 roku.

W czasach PRL-u oficyna pełniła rolę zaplecza oraz archiwum Domu Handlowego „Pedant”. Następnie mieścił się tam sklep obuwniczy, aż w końcu pomieszczenia te zostały opuszczone. W 2013 roku piętro obiektu zaczęło być wykorzystywane przez Teatr A Part, a na parterze zagościł Teatr Bez ScenyAndrzeja Dopierały.

W październiku 2013 roku zamknięto ostatni sklep w „Pedancie”, który przeniesiony został do nowej Galerii Katowickiej, otwartej jeszcze w tym samym roku. Również po zakończeniu remontu ulicy 3 Maja w pobliżu zaczęły się skupiać sklepy second-hand, a w „Pedancie” sklep o takiej tematyce zajmował aż trzy piętra w lipcu 2014 roku.

W 2017 roku na oficynie Domu Towarowego „Pedant” powstał mural autorstwa utalentowanej artystki Mony Tusz, co dodatkowo podkreśliło kulturową wartość tego miejsca.

Charakterystyka

Dom Towarowy „Pedant” znajduje się w Katowicach, w prestiżowej lokalizacji przy ulicy 3 Maja 11, w obrębie dzielnicy Śródmieście. Jest to obiekt o solidnej konstrukcji żelbetowej, charakteryzujący się użytkową powierzchnią wynoszącą 2 582,18 m² oraz powierzchnią zabudowy równą 617 m².

Dom towarowy ten liczy sześć kondygnacji nadziemnych oraz jedną podziemną. Fasadę budynku wyróżniają dwa pierwsze piętra, które zostały odmiennie zaakcentowane, zaś wyższe piętra zdobią smukłe lizeny, przebiegające niemalże przez całą wysokość obiektu.

W piwnicach znajdują się funkcjonalne przestrzenie przeznaczone na magazyny, kotłownie oraz toalety. Parter oraz dwa pierwsze piętra zaprojektowane są jako przestronne hale, z wyraźną siatką słupów. Natomiast na trzecim i czwartym piętrze urządzono biura, a piąte piętro zajmuje mieszkanie oraz sala konferencyjna.

W siedzibie tego obiektu ma swą lokalizację, między innymi, Śląska Okręgowa Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie ze stanem z końca 2023 roku, w „Pedancie” można również odwiedzić aptekę oraz drogerię. Warto dodać, że parter oficyny zajmuje wspaniały teatr dramatyczny – Teatr Bez Sceny, którego założycielem jest Andrzej Dopierała.

Dom Towarowy „Pedant” jest również wpisany do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice, co podkreśla jego walory historyczne i architektoniczne.

---

Oceń: Dom Towarowy „Pedant”

---