Ulica Staromiejska w Katowicach

Ulice i place

Ulica Staromiejska w Katowicach jest niewątpliwie jedną z najstarszych arterii tego miasta, mieszczącą się w obrębie Śródmieścia. To właśnie tutaj możemy doświadczyć historycznego ducha Katowic, który wciąż unosi się w powietrzu.

Trasa ulicy zaczyna się od skrzyżowania z ulicą św. Jana, które znajduje się tuż obok Rynku. Jest to miejsce, które tętni życiem i zachęca do odkrywania lokalnej kultury oraz architektury.

Kiedy zmierzamy wzdłuż ulicy Staromiejskiej, napotykamy również ulicę Dyrekcyjną, z którą się krzyżuje. Tutaj historia spotyka nowoczesność, tworząc niepowtarzalną atmosferę.

Ulica kończy swój bieg przy ulicy Andrzeja Mielęckiego, gdzie możemy dostrzec różnorodność architektoniczną i urbanistyczną, która charakteryzuje to miasto.

Władze Katowic uważają ulicę Staromiejską za przestrzeń publiczną o znaczeniu reprezentacyjnym i integrującym, co świadczy o jej istotnej roli w życiu mieszkańców oraz turystów odwiedzających miasto.

Historia

Ulica Staromiejska ma burzliwą historię, która sięga czasów, gdy była integralną częścią traktu łączącego Katowice z Mysłowicami. W 1856 roku nastąpiła istotna zmiana, polegająca na skróceniu jej biegu oraz prostowaniu kierunku, co skutkowało nadaniem jej nowej nazwy – Querstraße, która w tłumaczeniu na język polski oznacza Poprzeczną.

Dzięki zaangażowaniu hrabiego Thiele-Wicklera w latach 60. XIX wieku w Katowicach zainicjowano budowę pierwszych kanałów, których celem była odprowadzanie ścieków z dworskich zabudowań. Jeden z tych kanałów miał swój początek na skrzyżowaniu Querstraße (obecnie ul. Staromiejska) z ulicą Johanesstraße, znaną dziś jako ul. św. Jana. Kanał ten prowadził przez ulicę Pocztową do stawu hutniczego Huty Marta, który powstał z rozlewiska potoku Rawa.

W roku 1902 na tej ulicy otwarto polską księgarnię „Górnoślązak”, należącą do Telesfora Nowickiego. Już trzy lata później, w 1905 roku, ul. Staromiejska była miejscem działalności nielegalnego Towarzystwa im. Tomasza Zana, które miało swoją siedzibę w polskiej księgarni tego samego właściciela. Na parterze kamienicy z numerem 17 w latach 1907-1939 funkcjonował teatr, który w 1911 roku przekształcono w kinoteatr Apollo, znany również powszechnie jako ” jama występków”. Od 1909 roku w tym miejscu można było oglądać stałe projekcje filmowe.

Teatr wznowił swoją działalność w 1954 roku, przyjmując różne nazwy takie jak „Satyry”, „Komedia” i „Rozmaitości”. W jednym z budynków przy ul. Staromiejskiej, pod numerem 5, znajduje się najstarsza restauracja – Tatiana, która rozwijała swoje usługi na tej ulicy. Warto wspomnieć, że pierwsza restauracja pod numerem 2 została jednak zlikwidowana. W latach międzywojennych, ulica nosiła nazwę Carlton. W latach 1922-1934 z kolei była nazywana Staromiejską, aby w 1934 roku przyjąć imię zamordowanego przez nacjonalistów ukraińskich Bronisława Pierackiego.

W okresie niemieckiej okupacji (1939-1945) ulica otrzymała nazwę Mollwitzstraße, a po wojnie, w latach 1945-1947 powrócono do imienia Bronisława Pierackiego. Następnie, w latach 1947-1950 ulica nosiła imię Wojciecha Korfantego, a od 1950 do 1990 Józefa Wieczorka. Uchwałą Rady Miasta Katowice z 8 października 1990 roku przywrócono oryginalną nazwę Staromiejska. W 1996 roku ul. Staromiejska zyskała nową formę, przekształcając się w deptak.

Warto dodać, że w kamienicy pod numerem 7 miał miejsce narodziny wybitnego artysty Sławomira Idziaka. Jego dziadek, Józef Holas, w 1933 roku zakupił znajdujący się pod tym adresem zakład fotograficzny, co pozwoliło na kontynuację działalności mimo trudnych czasów wojny i okupacji.

Opis

Ulica Staromiejska jest z całą pewnością jednym z najważniejszych miejsc w Katowicach, w których historyczna architektura splata się z nowoczesnym życiem miejskim. Wzdłuż tej ulicy usytuowane są}

liczne wartościowe obiekty, których historia sięga różnych epok. Wśród nich szczególnie wyróżniają się:

  • Zabytkowa kamienica mieszczańska (ul. Staromiejska 1, ul. św. Jana 6), wpisana do rejestru zabytków, wzniesiona na początku XX wieku w stylu eklektyzmu, który łączy różne style architektoniczne. Poziom detalu na fasadzie, w tym atlanty na wykuszu i wcześniej znajdująca się wieżyczka, odzwierciedlają bogactwo estetyce tego obiektu,
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Staromiejska 2), wzniesiona w 1894 roku przez R. Czieślika, przeszła modernizację oraz przebudowę w późniejszych latach. Jej eklektyczna fasada jest obszerna i dobrze zachowana,
  • Kamienica (ul. Staromiejska 3), z końca XIX wieku, olśniewa swoją prostotą i symetrią, z eklektycznymi detalami klasycyzującymi,
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Staromiejska 5), wzniesiona pod koniec XIX wieku, charakteryzuje się ryzalitami i bogactwem sztukaterii,
  • Warto również zwrócić uwagę na zabytkową kamienicę (ul. Staromiejska 6, u zbiegu z ul. Dyrekcyjną), która łączy łagodną elegancję modernizmu z wieloma dekoracyjnymi detalami,
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Staromiejska 8) jest świadkiem historycznych zmian zachodzących w regionie, z zapisem różnych działalności wysokiego prestiżu,
  • Zabytkowa kamienica (ul. Staromiejska 10) z wykuszami, której piękno przetrwało ponowne rozkwity oraz zmiany, jakie miały miejsce w Katowicach,
  • Zabytkowa kamienica (ul. Staromiejska 14) o stonowanej elegancji, która nie tylko przyciąga wzrok, ale też wnosi ogromny ładunek historyczny,
  • Połączone kamienice (ul. Staromiejska 17 i 19) opowiadają o artystycznych aspiracjach, wprowadzając mieszkańców w atmosferę kabaretów i teatrów, w tym znanego Teatru Śląskiego,
  • Kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Staromiejska 21, u zbiegu z ul. Andrzeja Mielęckiego), która zachwyca swoją secesyjną architekturą, upamiętniając różne etapy rozwoju architektonicznego Katowic.

Na ulicy Staromiejskiej swoje siedziby mają także banki, kantory, kancelarie prawne oraz różne sklepy i szkoły językowe. Tak więc, historia sprzed lat współczesne życie urbanistyczne łączy się w jedną całość, stanowiąc wielowymiarowy krajobraz kulturowy tego miasta.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 01.07.2011 r.]
  2. Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 23.06.2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 01.07.2023 r.]
  3. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 179. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
  4. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 51. ISBN 978-83-7729-021-7.
  5. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 84. ISBN 978-83-7729-021-7.
  6. Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  7. Urząd Miasta Katowice: Katowice - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  8. Historia zatoczyła koło, czyli jak wodociągi powróciły w ręce miasta. www.naszemiasto.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  9. Światowid znacznie starszy, niż myślano. Ma 101 lat. www.katowice.gazeta.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  10. a b c Raport z ul. Staromiejskiej. www.katowice.gazeta.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  11. Idziak, chrzestny Małysza. www.gazetacodzienna.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  12. Barbara Klajmon: Katowicka kamienica mieszczańska 1840−1918, wyd. I, Katowice 1997.
  13. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 92. ISBN 978-83-7729-021-7.
  14. Arnold Ulitz, Der große Janja, Breslau 1939, ss. 97, 98.
  15. J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.
  16. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 69. ISBN 83-913341-0-4.
  17. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 70. ISBN 83-913341-0-4.
  18. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 72. ISBN 83-913341-0-4.
  19. Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 35. ISBN 83-85831-35-5.
  20. Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 01.07.2011 r.]
  21. Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 27 lipca 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (03.06.2020 r.).] (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 27.07.2020 r.]
  22. Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 30 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (03.06.2020 r.).] (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 30.10.2020 r.]
  23. Badanie Rynku i Opinii Społecznej S.C.. www.katalog.pf.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]
  24. PTTK Biblioteka Regionalna Pracownia Krajoznawcza. www.katalog.pf.pl. [dostęp 01.07.2011 r.]

Oceń: Ulica Staromiejska w Katowicach

★★★★★
Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:12