Stary dworzec kolejowy w Katowicach to monumentalny obiekt, którego historia sięga lat 50. XIX wieku. Został on oddany do użytku w 1859 roku i zlokalizowany przy ulicy Dworcowej. W ciągu swojego istnienia, budynek przeszedł wiele przebudów, szczególnie w latach 1906-1908 oraz w latach 20. XX wieku, co znacząco wpłynęło na jego obecny wygląd. Pełnił on kluczową rolę jako najważniejszy obiekt kolejowy Górnego Śląska przez długie lata.
Po zakończeniu II wojny światowej, budynek okazał się niewystarczający dla rosnącego ruchu pasażerskiego, dlatego zapadła decyzja o budowie nowego dworca, który został uruchomiony w 1972 roku. Obecnie właścicielem dawnego dworca jest spółka z katowickiej grupy Maksimum, co to wskazuje na dalsze plany odnośnie do jego przyszłości.
Kompleks zabudowań dworca składa się z różnych brył hal oraz gmachów towarzyszących, takich jak przedwojenne budynki biurowe, mieszkalne, restauracje oraz poczekalnie. Został on wybudowany w 1906 roku w stylu modernizmu historycznego. Początkowo, neoklasycystyczna środkowa część posiadała jedno piętro oraz dwa boczne ryzality z dwoma piętrami. Po 1925 roku częściowe przeprojektowanie sprawiło, że środkowa część zyskała dodatkowe dwa piętra, a ryzality boczne także zostały nadbudowane, co nadało całości cechy stylu modernistycznego. Kompleks jest usytuowany w obrębie ulic: Dworcowej, świętego Jana (wcześniej 15 Grudnia), Andrzeja Mielęckiego oraz linii torów kolejowych, co sprawia, że jest to bardzo atrakcyjna lokalizacja.
W okresie międzywojennym część dworca zajmował Sąd Okręgowy, pokazując, jak ważną rolę odgrywał on w lokalnym społeczeństwie. Budynek jednak przestał być używany zgodnie z przeznaczeniem od 1972 roku, co rozpoczęło nowy rozdział w jego historii. Warto zaznaczyć, że kompleks został wpisany do rejestru zabytków 18 grudnia 1975 roku pod numerem rejestrowym A/1218/75.
W 2007 roku budynek został sprzedany za 45,45 mln zł spółce Eurostar Real Estate, która była własnością Marka Koźmińskiego. Planowano wtedy odbudowę obiektu jako „obiekt wielofunkcyjny”. Niestety, w 2015 roku obiekt został zlicytowany przez komornika z powodu zadłużenia spółki. Remont budynku rozpoczął nowy nabywca w październiku 2016 roku. Część dworca pozostaje w posiadaniu Holdingu Liwa, który jak dotąd nie przedstawił żadnych konkretnych planów dotyczących jego odbudowy ani remontu.
Filatelistyka
W dniu 28 lutego 1978 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy, na którym uwieczniono Stary dworzec kolejowy w Katowicach. Ten intymny element architektury, przedstawiony na znaczku o nominale 50 gr, został wydany w ramach serii Koleje polskie. Projekt znaczka został stworzony przez Stefana Małeckiego, artystę, którego twórczość miała duży wpływ na polską filatelistykę.
Znaczek został wydrukowany za pomocą techniki rotograwiury na kredowanym papierze, a jego nakład wyniósł ponad 6,6 miliona sztuk. Ciekawym jest fakt, że znaczek pozostawał w obiegu aż do 31 grudnia 1994 roku, co podkreśla jego znaczenie w historii polskiej poczty.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 25.05.2011 r.]
- JustynaJ. Przybytek, Rozpoczął się remont starego dworca w Katowicach ZDJĘCIA, „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 16.01.2017 r.]
- Mój Reporter: Dlaczego stary dworzec w Katowicach to ruina? [online], www.dziennikzachodni.pl [dostęp 26.11.2017 r.]
- Marek Jedziniak: Koleje polskie. www.kzp.pl. [dostęp 03.06.2018 r.]
- R. Piech: Historia starego dworca kolejowego w Katowicach. TransInfo.pl, 01.10.2007 r. [dostęp 16.08.2017 r.]
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010 r., s. 60. ISBN 978-83-7729-021-7.
- a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 25.05.2011 r.]
- Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007–2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 25.05.2011 r.]
- Joanna Bałazy; Jerzy Illg; Anna Łoza-Dzidowska (2000). Górny Śląsk: skarby kultury. Videograf II, s. 102.
- Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013 r., s. 18. ISBN 978-83-63780-00-5.
- Właściciel starego dworca chce w nim urządzić kasyno www.katowice.gazeta.pl [dostęp 25.05.2011 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Stacje i przystanki":
Katowice Podlesie Dąbrowa | Centrum przesiadkowe Katowice Brynów | Centrum przesiadkowe Katowice Zawodzie | Katowice Muchowiec | Katowice Piotrowice | Katowice Janów | Katowice Podlesie | Katowice Zawodzie | Katowice Szopienice Południowe | Centrum przesiadkowe Katowice Ligota | Katowice Załęże | Katowice Kostuchna | Zawodzie (zajezdnia tramwajowa) | Katowice Szopienice Północne | Katowice Ligota | Katowice Brynów | Katowice (stacja kolejowa) | Centrum przesiadkowe Katowice SądowaOceń: Stary dworzec kolejowy w Katowicach