Ulica Wincentego Janasa w Katowicach

---

Charakterystyka

Ulica Wincentego Janasa, klasyfikowana jako droga gminna nr 100216S, jest drogą dojazdową o szerokości jezdni wynoszącej 7,1 metra. Długość tej ulicy sięga 266,5 metra i jest ona zarządzana przez Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach. W systemie TERYT ulicę oznaczono numerem 07142, a kody pocztowe dla nieruchomości znajdujących się wzdłuż tej drogi to 40-855.

Mimo jej dostępu nie kursują pojazdy Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM), a najbliższy przystanek, w którym zatrzymują się autobusy i tramwaje, znajduje się przy ulicy Gliwickiej, na wysokości ulicy Gminnej (przystanek Załęże Janasa).

Osiedle usytuowane przy ulicy Wincentego Janasa stanowi spójną całość urbanistyczną, z charakterystycznymi dla regionu familokami, a niektóre z nich mają zachowane komórki gospodarcze. Na zachodnią stronę ulicy przylega osiedle Jansa-Ondraszka, w którego obrębie znajdują się trzy bloki mieszkalne z numerami 3a, 7a oraz 15a.

Na dzień połowy listopada 2024 roku w systemie REGON zarejestrowano prawie 170 podmiotów gospodarczych z siedzibą przy ulicy Wincentego Janasa. Wśród nich znajdują się m.in.: Oddział Eksploatacji Budynków nr 6 Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej (ul. W. Janasa 6), Stowarzyszenie Matuzalem (ul. W. Janasa 15a), a także Stowarzyszenie Wykonawców Budowlanych (ul. W. Jansa 4). Ponadto ulicę zamieszkują także przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, firmy zajmujące się ubezpieczeniami, remontami, wspólnoty mieszkaniowe i inne organizacje.

Wierni rzymskokatoliccy mieszkańcy ulicy Wincentego Janasa należą do parafii św. Józefa.

Patronem ulicy jest Wincenty Janas, znany ze swojego zaangażowania w edukację i działalność narodową.

Historia

„Ulica W. Janasa powstała w okresie intensywnego rozwoju Katowic, w latach 90. XIX wieku, kiedy to wzrosła liczba pracowników w kopalni węgla kamiennego „Kleofas” (wówczas znanej jako „Cleophas”). Wówczas, pomiędzy główną wiejską drogą w Załężu, znaną później jako ulicą Gliwicką, a torami kolejowymi, a w mniejszym stopniu po północnej stronie, pojawiały się nowe kompleksy zabudowy. Tworzono je wzdłuż nowo wytyczonych ulic, które nawiązywały do historycznych podziałów gruntowych, w tym również do ulicy W. Janasa. Już w 1902 roku zabudowa była obecna wzdłuż tej ulicy, a na początku XX wieku działały tam warsztaty bednarskie prowadzone przez Pawła Buchmanna i Franciszka Heinelta.

Przed rokiem 1900 ulica była znana jako Kaiser Wilhelmstrasse, a po niej jako Freiheitsstrasse; ta druga nazwa obowiązywała nawet w okresie niemieckiej okupacji Polski w latach 1939–1945. W latach międzywojennych, począwszy od 1920 roku, nazywano ją ulicą Wolności, a od 1925 roku nadano jej obecną nazwę, ulicy Wincentego Janasa. Po zakończeniu I wojny światowej, ulica stała się miejscem działalności wielu lokalnych przedsiębiorstw, między innymi zakładu krawieckiego, piekarni, zakładu dekarskiego, składu towarów kolonialnych oraz różnych sklepów spożywczych. W tamtych czasach zamieszkiwały ją głównie rodziny kolejarzy oraz funkcjonariuszy policji, wśród których mieszkał także Paweł Chrószcz.

W latach 70. i 80. XX wieku, nieopodal ulicy zrealizowano projekt osiedla mieszkaniowego Janasa-Ondraszka, które składało się z pięciu wysokich bloków mieszkalnych. Natomiast w 2008 roku na ulicy W. Janasa przeprowadzono remont kanalizacji ogólnospławną, co przyczyniło się do poprawy infrastruktury tej części Katowic.

Obiekty zabytkowe i historyczne

Ulica Wincentego Janasa w Katowicach to miejsce bogate w historię i architekturę, a także pełna zabytkowych obiektów, które przypominają o minionych czasach. Poniżej przedstawiamy kilka interesujących lokalizacji, które zasługują na szczegółową uwagę.

• Familok położony pod adresem ul. W. Janasa 1, powstał na początku XX wieku i charakteryzuje się architekturą w stylu historyzmu,
• Na ul. W. Janasa 2 i 4 znajdują się dwa familoki mieszkalne, które zostały wybudowane pod koniec XIX wieku, również w stylu historyzmu,
• Zespół familoków mieszkalnych z numerami 3, 5, 7, 9, 11, 13 i 15 datuje się na 1896 rok i prezentuje typowe cechy stylu historyzmu,
• Na ul. W. Janasa 6 znajduje się kamienica mieszkalna-familok, która powstała pod koniec XIX wieku i również utrzymana jest w stylistyce historycznej,
• Familok przy ul. W. Janasa 8/10 został zbudowany w drugiej połowie XIX wieku w cegle, co jest charakterystyczne dla historyzmu ceglanego,
• Familok pod adresem ul. W. Janasa 12 również pochodzi z końca XIX wieku i przedstawia styl historyzmu ceglanego,
• Kolejny familok, znajdujący się przy ul. W. Janasa 14/16, został wybudowany w końcu XIX wieku w tym samym stylu,
• Familok przy ul. W. Janasa 17/19, który również pochodzi z końca XIX wieku, jest doskonałym przykładem historyzmu ceglanego,
• Ostatni z wymienionych to familok przy ul. W. Janasa 18, wybudowany w tym samym okresie, w stylu historyzmu ceglanego.

Wszystkie te obiekty tworzą zabytkowy krajobraz ul. Wincentego Janasa, przyciągając zarówno mieszkańców, jak i turystów, którzy chcą zgłębić historię tego miejsca.

---

Oceń: Ulica Wincentego Janasa w Katowicach

---