Kamienica przy ulicy Staromiejskiej 21 w Katowicach

---

Historia

Kamienica przy ulicy Staromiejskiej 21 w Katowicach to budowla o bogatej historii, która sięga XIX wieku. Została wzniesiona na miejscu wcześniejszego jednopiętrowego budynku, który powstał w latach 60. XIX wieku. Nowa konstrukcja, będąca dziełem architektonicznym w stylu neorenesansowym, została zaprojektowana przez Ignatza Grünfelda i realizowana w latach 1864–1877.

Pierwszym właścicielem tego historycznego budynku został Simon Feige, a następnie w 1877 roku przeszedł on na własność Carla Cybera. W 1898 roku kamienica została zakupiona przez Szliemanna. To właśnie w tym roku powstały pierwsze plany dotyczące podniesienia budynku o dwie i pół kondygnacji, a projekt ten przedstawił Zimermann w czerwcu 1898 roku.

W 1903 roku właścicielem kamienicy stał się mistrz budowlany Josef Piechulek, który wprowadził zmiany w układzie wnętrz budynku. Zaledwie rok później, w 1904, nowym właścicielem został G. Schalscha, który zlecił całkowitą przebudowę kamienicy. Obecny wygląd budowli wynika z projektów autorstwa Franza Jaunicha, mistrza budowlanego z Królewskiej Huty, który zakończył prace w 1905 roku.

W sierpniu 1912 roku zrealizowano przebudowę parteru kamienicy, której autorem projektu był mistrz Hugo Weissenberg. Kamienica zmieniała właścicieli i w 1932 roku trafiła w ręce rodziny Sarnowskich. Już w tym samym roku Tomasz Sarnowski przekształcił parter budynku w kawiarnię, a projekt adaptacji opracował mistrz budowlany Jan Widuch z Katowic. W 1935 roku, gdy kamienica była już przy ulicy B. Pierackiego 21, Tomasz Sarnowski pozostawał jej właścicielem, a lokal pełnił rolę przestrzeni dla różnych firm, w tym spółki akcyjnej Międzynarodowi ekspedytorzy oraz „Dental-Depot” W. Hoffmana.

Po zakończeniu II wojny światowej w kamienicy wznowiła działalność kawiarnia, prowadzona przez Tomasza Sarnowskiego, jednak w 1950 roku lokal został przejęty przez Katowickie Zakłady Gastronomiczne Przedsiębiorstwo Państwowe. Wówczas wyższe kondygnacje budynku zaczęły pełnić funkcje mieszkalne. W latach 80. XX wieku dokonano adaptacji lokalu gastronomicznego na sklep.

W dniu 1 marca 1994 roku, kamienica została wpisana do rejestru zabytków województwa katowickiego. W następnych latach, w latach 90. XX wieku, przeprowadzono remont elewacji, wprowadzając nową kolorystykę budynku. W 2000 roku zlokalizowany tu sklep „Karol” oferował asortyment związany z pierwszymi komuniami świętymi. W 2011 roku budowla przeszła kolejną renowację.

Na koniec sierpnia 2022 roku w systemie REGON odnotowano sześć aktywnych przedsiębiorstw z siedzibą przy ulicy Staromiejskiej 21. Wśród tych firm znajdują się kancelarie radców prawnych oraz adwokacka, a także pracownia złotnicza i perfumeria.

Charakterystyka

W Katowicach znajduje się zabytkowa kamienica mieszkalno-handlowa, która ma swój adres przy ulicy Staromiejskiej 21, w obrębie dzielnicy Śródmieście. To wyjątkowy budynek narożny, zlokalizowany na rogu z ulicą A. Mielęckiego, stanowiący istotny element linii pierzei ulicznej. Z tyłu kamienicy znajduje się podwórze gospodarcze, które jest otoczone wtórnymi obiektami.

Obiekt został wzniesiony z cegły, a jego kształt przypomina odwróconą literę „L”. Dach pokryty jest dwuspadowym dachem z mansardami, do którego użyto ceramicznej dachówki, a hełmy lukarn pokryte są blachą cynkowaną. Powierzchnia użytkowa tego budynku wynosi aż 980 m², a całkowita powierzchnia zabudowy to 282 m². Kamienica ma pięć kondygnacji nadziemnych oraz podpiwniczenie, co czyni ją obiektem o znaczącym potencjale.

Styl architektoniczny budynku to secesja. Elewacja kamienicy jest częściowo tynkowana, a w znacznej mierze pokryta licowaną cegłą. Parter został poddany przebudowom w czasie, natomiast wyższe kondygnacje charakteryzują się północną sześcioosiową fasadą, a zachodnią czteroosiową. Osie narożne są nieznacznie wysunięte, co daje efekt pseudoryzalitu, a skrajne osie są flankowane bonitowanymi lizenami. Na trzeciej oraz czwartej kondygnacji od zachodu znajdują się balkony, wspierane na ozdobnych wspornikach.

Okna kamienicy zdobią stylizowane dekoracje roślinne o geometrycznych kształtach, szczególnie widoczne w naczółkach okien drugiego piętra. Na pozostałych kondygnacjach dekoracje są minimalne, w formie prostych geometrycznych wzorów. Interesującym elementem architektury jest wykusz w narożu budynku, zakończony dachu ozdobną wieżą. Na elewacji widnieje także efektowny portal z kartuszem i inskrypcją „1905”.

W tylnej części budynku mamy do czynienia z trójosiową elewacją, a dołączona do niej oficyna posiada również podobny układ. Tylna elewacja pokryta jest białą cegłą klinkierową i nie zawiera detali, jedynie nad oknami dostrzegalne są łuki dociążające w formie łuków odcinkowych.

Wnętrze kamienicy wypełniają schody dwubiegowe, wykonane z drewna, posiadające secesyjną balustradę. Posadzki w spocznikach są z lastriko, a ich wykończenie zdobi mozaikowa, roślinna kompozycja. Zachowała się również oryginalna stolarka drzwiowa o secesyjnych cechach, a na drugim piętrze można podziwiać okno z witrażem.

Budynki tego typu są podłączone do różnych instalacji, w tym wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej oraz centralnego ogrzewania. Kamienica ta ma status zabytku, co potwierdza wpis do rejestru pod numerem A/723/2020 (dawniej: A/1542/94), a cały zespół zabudowy objęty jest ochroną. Obiekt został również uwzględniony w gminnej ewidencji zabytków w Katowicach.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Staromiejskiej 21 w Katowicach

---