Kamienica przy ulicy Stawowej 10 w Katowicach

---

Historia

Kamienica przy ulicy Stawowej 10 w Katowicach, wybudowana w 1896 roku, jest interesującym przykładem architektury epoki. Jej projekt powstał dzięki pracy Maxa Grünfelda, co zostało potwierdzone przez odkrycie archiwalnych dokumentów w 2013 roku, które znajdowały się w aktach Szkoły Podstawowej nr 10 im. M. Skłodowskiej-Curie, usytuowanej do 2017 roku przy ulicy Stawowej 6. Choć niektórzy historycy przypisują projekt również Georgowi Zimmermannowi, jednemu z współwłaścicieli kamienicy, informacje te wymagają dalszych badań.

W 1914 roku kamienica znalazła się w rękach braci Markusów, którzy prowadzili działalność handlową. Następnie, w okresie międzywojennym, w budynku funkcjonowała popularna restauracja „Zdrój Okocimski”. Warto dodać, że zastąpiła ona wcześniejszą piwiarnię prowadzoną przez Konrada Kisslinga. Kamienica była nie tylko centrum gastronomicznym, ale także miejscem, gdzie do 1932 roku miała swą siedzibę Izba Rzemieślnicza, której przewodniczył Piotr Łyszczak, a także Rada Notarialna z Antonim Rosterem na czele.

W 1935 roku właścicielem obiektu stało się Poznańsko-Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń. W czasie ich zarządzania, w kamienicy prężnie działały różnorodne działalności, takie jak polski dom higieniczny „Sanitas”, Śląski Klub Automobilowy, biuro zajmujące się sprzedażą polskich walcowni cynku oraz wspomniana już restauracja „Zdrój Okocimski”.

Kolejne ważne wydarzenie miało miejsce w październiku 1945 roku, gdy w tym budynku zainaugurowano działalność kawiarni i restauracji „U Literatów”. W roku 1948, obiekt stał się siedzibą Wojewódzkiego Związku Zrzeszeń Kupieckich, którego przewodniczącym był Walenty Jerzykiewicz.

W dniu 26 października 1994 roku uruchomiono w kamienicy restaurację sieci Burger King. Później, w lokalu tym działała księgarnia sieci Matras. W 2009 roku budynek przeszedł generalny remont, polegający na odnowieniu elewacji frontowej oraz rekonstrukcji sterczyn. W roku 2018 w kamienicy zlokalizowane były różnorodne działalności gospodarcze, a pod koniec lipca 2023 roku, w systemie REGON zarejestrowano 10 aktywnych podmiotów, w tym studio pilatesu, klinikę medycyny estetycznej, oraz placówkę ING Banku Śląskiego, a także kantor.

Charakterystyka

Kamienica, zajmująca numer 10 przy ulicy Stawowej w Katowicach, to budynek mieszkalno-biurowy, usytuowany w centralnej dzielnicy Śródmieścia. Charakteryzuje się zwartą zabudową, co podkreśla jej architektoniczny kontekst. Konstrukcja została wzniesiona z cegły, przyjmując formę zbliżoną do litery „L”. Dodatkowo, dach budynku jest dwuspadowy, pokryty dachówką, i wzbogacony o lukarny. Powierzchnia zabudowy wynosi 384 m², co jest stosunkowo standardową wartością dla kamienic tego typu. Obiekt składa się z pięciu kondygnacji nadziemnych oraz jednej kondygnacji podziemnej.

Pod względem architektonicznym, kamienica reprezentuje styl neorenesansu północnego, znany również jako historyzm. Fasada na poziomie parteru cechuje się wykończeniem potynkowanym i boniowanym, składając się z trzech osi. Powyżej znajduje się czteroosiowa część, w której dwie osie środkowe odpowiadają szerokości centralnej osi parteru. Warto zauważyć, że architektura jest niesymetryczna i oblicowana słoneczną cegłą, z tynkowanym detalem architektonicznym. Cała fasada jest wyraźnie podzielona na dwie główne sekcje.

Oś lewa fasady jest lekko zryzalitowana i kończy się ozdobnym szczytem uskokowym. Na prawo, na poziomie trzeciej i czwartej kondygnacji, widnieje wykusz wsparty na konsolach, natomiast na osiach bocznych drugiej i trzeciej kondygnacji zamontowane są balkony, które mają kutą balustradę osadzoną na bogato zdobionych konsolowych wspornikach. W elewacji tylnej budynku znajduje się ryzalit przeznaczony na klatkę schodową.

Okna na parterze są zakończone odcinkowo i ujęte w profilowane opaski tynkowe. Natomiast otwory okienne na kondygnacjach od drugiej do czwartej są prostokątne, z trzema oknami w ryzalicie oraz dwoma w wykuszu, które oddziela słupek. Wszystkie są otoczone tynkowymi opaskami, bogato ozdobionymi płycinami z motywami roślinnymi oraz kartuszami. Stolarka okienna to system czterokwaterowy ze ślemieniem.

Brama przejazdowa zlokalizowana jest na skrajnej osi budynku i przykryta jest sklepieniem krzyżowym, które opiera się na lizenach. To wyjątkowe sklepienie zdobione jest szablonową polichromią o motywach florystycznych. W sieni budynku posadzka wykonana jest z ceramiki, natomiast drewniane schody, które prowadzą na kolejne piętra, posiadają oryginalną metalową balustradę. Na klatce schodowej zachowały się także oryginalne szyby z trawionego szkła.

Oficyny, zarówno boczna, jak i tylna, pochodzą z okresu, w którym budynek został wzniesiony. Co więcej, kamienica została wpisana do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice, co podkreśla jej znaczenie kulturowe i historyczne w regionie.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Stawowej 10 w Katowicach

---