Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach


Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach to wspaniały zabytek architektury, który został zbudowany w latach 1927–1955. Jest to rzymskokatolicki kościół, zaprojektowany przez uznanych architektów Zygmunta Gawlika oraz Franciszka Mączyńskiego. Obiekt ten znajduje się w południowej części Śródmieścia Katowic, w kwartale ulic: Powstańców, W. Stwosza, H. Jordana oraz Plebiscytowej.

Jako jedna z największych katedr w Polsce, archikatedra imponuje swoją kubaturą wynoszącą około 120 tys. m³. Portyk świątyni zdobią parzyście ułożone kolumny korynckie, a cały gmach zwieńcza kopuła osadzona na niskim tamburze. Wnętrza katedry utrzymane są w eleganckim stylu art déco, co dodaje jej wyjątkowego charakteru.

Archikatedra Chrystusa Króla nie tylko pełni funkcję sakralną, ale jest także centrum życia religijnego archidiecezji katowickiej. W ramach jej działalności znajduje się również katowicka parafia katedralna Chrystusa Króla. W podziemiach katedry usytuowany jest Panteon Górnośląski, stanowiący miejsce pamięci i kultury regionu.

Historia

Początki

Po włączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 roku, Stolica Apostolska powołała administratora apostolskiego na ten obszar, którym został August Hlond. Formalności potwierdzono dekretami, z datą 27 listopada 1923 roku, wydanym przez Rzymską Kongregację do Spraw Nadzwyczajnych. Utworzenie diecezji katowickiej miało miejsce 28 października 1925 roku, a samego Hlonda mianowano jej pierwszym biskupem. Ta decyzja wymusiła potrzebę budowy nowoczesnego kościoła katedralnego oraz pałacu biskupiego wraz z kompleksem kurialnym.

Już rok wcześniej władze kościelne zainwestowały w zakup terenu, na którym miały się znajdować te budynki, zlokalizowanego na południu Katowic, na obszarze otoczonym ulicami Powstańców, Plebiscytowej oraz W. Stwosza. Wsparcie kwotą 500 tys. zł zapewnił Wydział Budżetowo-Gospodarczy Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach, a na zakupionych terenach wcześniej znajdowały się cegielnia oraz tereny rolne.

Równocześnie z tymi działaniami zainicjowano konkurs architektoniczny. Zasady tego konkursu były szczegółowe w zakresie praktycznych potrzeb, lecz w sferze artystycznej wskazywały jedynie, że nowa świątynia powinna być monumentalna, a całość miała charakteryzować się jednością stylu, przy jednoczesnym wykluczeniu stylu gotyckiego.

Atrakcyjność konkursu przyciągnęła 37 uczestników. Jury, które zebrało się 19 kwietnia 1925 roku, składało się z architektów takich jak Witold Minkiewicz, Karol Jankowski oraz Józef Gałęzowski. W skład jury weszli również przedstawiciele nauki, w tym profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ks. Tadeusz Kruszyński, a także delegaci z organizacji budowlanych i władz kościelnych, w tym ks. Teodor Kubina. Ostatecznie jednak, jury uznało, że żaden projekt nie spełniał wymogów na tyle, by przyznać pierwszą nagrodę, co wywołało znaczące kontrowersje w środowisku architektonicznym.

Wybrano ostatecznie projekt krakowskiego architekta Zygmunta Gawlika, ale po wniesieniu licznych poprawek, co z kolei wywołało krytyki dotyczące oryginalności tego projektu oraz zbyt ograniczonego udziału architektów w pracach jury. W odpowiedzi na te zarzuty Gawlik postanowił współpracować z doświadczonym architektem Franciszkiem Mączyńskim, co doprowadziło do przekształcenia projektu w gmach o klasycyzującym wyrazie, dalekim od tradycyjnych wzorców, ale zgodnym z dążeniami estetycznymi tamtej epoki. Zewnętrzną dekorację rzeźbiarską zamówiono natomiast u Xawerego Dunikowskiego.

Budowa

Uroczyste inauguracja budowy miała miejsce 5 czerwca 1927 roku, a pierwszym magistrem fabricae został ks. Emil Szramek, który przewodniczył Komitetowi Budowy Katedry. Mimo dużego zainteresowania społecznego oraz wsparcia finansowego ze strony wojewódzkich władz, budowa postępowała w bardzo wolnym tempie. Już w 1929 roku nastąpiło pierwsze wstrzymanie prac w związku z trudnościami w prowadzeniu robót w obrębie katedry oraz kurię diecezjalnej, przez co zdecydowano się najpierw skoncentrować na wznoszeniu dwóch budynków.

Prace przy fundamentach trwały aż do 1931 roku. Kamień węgielny wmurowano 4 września 1932 roku, w ceremonii brali udział m.in. abp Adam Stefan Sapieha oraz nuncjusz abp Francesco Marmaggi. Proces budowy katedry niespełna w latach trzydziestych przyniósł ostateczne zmiany w projekcie, jak np. odstąpienie od rzeźbiarskiego wystroju fasady, co także było wbrew woli Gawlika. W 1938 roku doszło do erygowania lokalii w formie tymczasowego kościoła, który poświęcono 6 czerwca tego samego roku. Do września 1939 roku zewnętrzne mury osiągnęły wysokość 8 metrów, a w kolejnych latach prowadzone były dalsze prace budowlane, m.in. budowa krypty oraz filarów.

W wyniku wybuchu II wojny światowej, budowa katedry została zatrzymana przez decyzje okupacyjnych władz niemieckich, eliminując tym samym wszelkie działania zabezpieczające i zaniechano prowizorycznego wykorzystania wybudowanej struktury. Niemcy zaadaptowali przestrzenie jako schrony i archiwum Gestapo.

Pierwsze prace powojenne rozpoczęto w 1946 roku pod nadzorem mistrza kamieniarskiego Edwarda Woźnego. Formalne wznowienie budowy nastąpiło 3 czerwca 1947 roku, prowadzone pod przewodnictwem ks. Rudolfa Adamczyka, który odrzucił żądania o obniżenie wysokości kopuły z 40 m nakazanej przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Mimo groźby wstrzymania robót w 1950 roku związanej z planami władz, władze kościelne podjęły decyzję o kontynuacji prac budowlanych, z namacalnymi zmianami w kierunku obniżenia wysokości planowanej kopuły, co na zawsze zmieniło pierwotną wizję architektoniczną Gawlika.

Konsekracja i dalsza działalność

30 października 1955 roku świątynię konsekrował ordynariusz częstochowski Zdzisław Goliński, pomimo że prace wykończeniowe trwały jeszcze do końca lat sześćdziesiątych. Dotychczas funkcje katedry pełnił kościół pw. śś. ap. Piotra i Pawła. Z dniem 1 sierpnia 1957 roku prymas Polski, kard. Stefan Wyszyński, przeniósł dekret o przydzieleniu prawa katedry na kościół pw. Chrystusa Króla. Gdy biskupi powrócili po prześladowaniach, 20 grudnia 1957 roku erygowano parafię, której pierwszym proboszczem został ks. prałat Rudolf Adamczyk.

W związku z utworzeniem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, bp Herbert Bednorz ustanowił w krypcie katedry kościół akademicki 5 października 1968 roku. W 1973 roku, w wyniku postanowień soboru watykańskiego II, we wnętrzu dokonano także przebudowy, aby dostosować je do nowych wymogów liturgicznych. W zakresie aranżacji wnętrza, Mieczysław Król nawiązał do klasycznych tradycji, a dekoracje rzeźbiarskie stworzył Jerzy Egon Kwiatkowski.

Pamiętne wydarzenie miało miejsce 20 czerwca 1983 roku, gdy w katowickiej katedrze gościł papież Jan Paweł II. Podczas jego wizyty modlono się i odprawiono specjalną liturgię. Przez artystów z Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji wraz z chórem Filharmonii Śląskiej wykonano utwór Wojciecha Kilara pt. „Victoria”.

25 marca 1992 roku katedra Chrystusa Króla została podniesiona do rangi kościoła metropolitalnego, co miało miejsce z racji przekształcenia diecezji katowickiej w archidiecezję za sprawą bulli Totus Tuus Poloniae Populus. W 1997 roku świątynia została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych, natomiast w 2022 roku rozpoczęto budowę tympanonu pn. „Hołd Ludu Śląskiego dla Chrystusa Króla”, co wzbudziło kontrowersje związane z zabytkowym charakterem architektonicznym budowli.

Uroczysta inauguracja Panteonu Górnośląskiego miała miejsce 19 czerwca 2022 roku, a jego otwarcie dla zwiedzających nastąpiło 16 lipca, co stanowiło część obchodów stulecia przyłączenia części Górnego Śląska do Polski.

Architektura zewnętrzna

Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach to unikalny zabytek, jedyny tego typu w Polsce, zbudowany w XX wieku. Jej ogromna kubatura wynosi około 120 tysięcy metrów sześciennych, co czyni ją jednym z największych miejsc kultu w kraju. Wysokość obiektu sięga 64 metrów (59 metrów do szczytu kopuły), natomiast jego długość to 101 metrów, a szerokość nawy wynosi 50 metrów. Dodatkowo szerokość między bocznymi wejściami to 53 metry, a schody mają 20 metrów szerokości.

Architektura archikatedry łączy w sobie cechy stylu klasycyzującego, w tym elementy zarówno klasycyzmu, jak i baroku. Została ona dostosowana do miejskiego krajobrazu, bowiem fronton jest zwrócony ku miastu i osadzony na wysokim ceglanym cokole. Cała budowla usytuowana jest na planie kwadratu, z północną kruchtą tworzącą prostokąt z masywnym portykiem. Od południa wznosi się półkolista apsyda, do której przylegają budynki domu katechetycznego oraz zakrystii.

Wygląd archikatedry dopełnia płaski dach, na który wznosi się centralna kopuła osadzona na niskim tamburze o średnicy 28 metrów, zwieńczona latarnią z krzyżem. Na górze budynku znajduje się gzyms na konsolach, które ilustrują liście akantu oraz anioły, a powyżej rozciąga się prosta attyka uformowana w balustradę z tralek.

Portyk świątyni składa się z parzysto ustawionych ośmiu kolumn korynckich, które wspierają proste belkowanie. W jego centralnej części umieszczono złocony napis „Soli Deo honor et gloria” (łac. Jedynie Bogu cześć i chwała). Fasadę wieńczy tympanon przedstawiający „Hołd Ludu Śląskiego dla Chrystusa Króla”, którego autorem jest Tomasz Wenklar. Proces jego realizacji odbywał się etapowo, począwszy od monumentalnej, sześciometrowej figury Jezusa Chrystusa z rozpostartymi ramionami, będącej największym elementem tego zamysłu, a także figury św. Jadwigi oraz św. Jacka. Figury te wykonano z sztucznego kamienia oraz dolomitu.

Do wnętrza katedry prowadzą żelbetowe schody dwubiegowe, pokryte granitem, a kruchta jest nakryta stropem kasetonowym. Główny portal świątyni składa się z trzech par drzwi, z którymi centralne zdobione są płaskorzeźbami o treści millenijnej, stworzonymi przez Jerzego Kwiatkowskiego w 1968 roku, a wykonał je Stefan Gajda. Oprócz głównego wejścia archikatedra dysponuje również dwoma dodatkowymi portalami bocznymi.

Boczne elewacje katedry są symetryczne i mają pięć osi. Na osi centralnej zlokalizowane są portale z schodami wiodącymi do wnętrza, a otwory wejściowe otoczone są trzema uskokowo ustawionymi półkolumnami, które podtrzymują belkowanie zdobione szerokim pasem fryzu i trzema rozetami. Na tym belkowaniu spoczywa prostokątny kamienny blok. Okna katedry są prostokątne i zamknięte łukiem pełnym, wykonane w stali, z witrażami i osłonami ochronnymi. W prezbiterium umieszczono okno witrażowe w kształcie okrągłym w tej samej konstrukcji, a boczne elewacje ozdobione są wydłużonymi, rozglifionymi oknami w stylu gotyckim.

Archikatedrę Chrystusa Króla zbudowano z cegły, wykorzystując żelbetową konstrukcję. Elewacje zewnętrzne wyłożono dolomitem, który wydobywano i obrabiano w kamieniołomach w Imielinie. Dla elewacji plebanii i zakrystii zastosowano tynk szlachetny, cyklinowany z miką. W budowie schodów użyto również kamienia z rozebranej w 1933 roku wieży Bismarcka w Mysłowicach. Dach i kopuła nad probostwem oraz budynkami pomocniczymi pokryto blachą ocynkowaną, podczas gdy płaskie części katedry wykończono papą.

Architektura wnętrz i wyposażenie

Ogólna charakterystyka

Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach zachwyca swoim rozplanowaniem przestrzennym. Wnętrze świątyni jest zorganizowane w centralny ośmiobok, otoczony czterema ryzalitami, które pełnią rolę kaplic. Dwie główne osie budowli prowadzą przez prezbiterium, znajdujące się na południu, z dwoma bocznymi kruchtami oraz głównym wejściem na północy. Część ośmioboczna podtrzymywana jest przez arkady i eleganckie filary, które zwieńczone są ornamentacyjnie wykonaną kapitelą, a całość kryje monumentalna kopuła.

Południowa arkada prowadzi do prostokątnego prezbiterium z kryształowym sklepieniem, pięknie zdobionym lunetami. Z kolei północna ściana znajduje się chór, który oparty jest na dekoracyjnej konsoli. Wnętrze świątyni urzeka stylizowanym wyglądem w duchu art déco. Warto podkreślić, że Mieczysław Król odpowiadał za projekt całej aranżacji wnętrza, a elementy rzeźbiarskie zostały stworzone przez Jerzego Egona Kwiatkowskiego.

W centrum archikatedry ulokowany jest ołtarz główny, którego powierzchnia stworzona jest z polerowanego trawertynu i zdobiona płaskorzeźbami ukazującymi sceny z Ostatniej Wieczerzy oraz wesela w Kanie Galilejskiej. Powyżej mensy znajduje się figura Chrystusa Zmartwychwstałego, stworzona w 1973 roku z żywicy syntetycznej.

W okresie powojennym, niektóre elementy w archikatedrze zaprojektował Adam Bunsch, w tym ołtarz do kaplicy Matki Bożej Nieustającej Pomocy, gdzie usytuowana jest kopia cudownego obrazu, oraz witraż Matki Bożej Piekarskiej w kaplicy Ducha Świętego, datowany na rok 1959. Dodatkowo z brązu wykonane stacje drogi krzyżowej umieszczono na dużych filarach w latach 2000-2002, na podstawie projektu Zygmunta Brachmańskiego. Poświęcenia dokonał abp Damian Zimoń w Niedzielę Palmową 24 marca 2002 roku.

Witraże w archikatedrze, pochodzące z lat 1954–1972, większości są dziełem Stanisława Pękalskiego. Ich fundatorami są dekanaty archidiecezji katowickiej, a ich tematyka skupia się na świętych patronach. W przedsionku po lewej stronie widoczna jest płaskorzeźba przedstawiająca Augusta Hlonda, pierwszego biskupa diecezji katowickiej, z kolei po prawej znajduje się krzyż oraz epitafium ku czci męczeństwa duchowieństwa Górnego Śląska podczas II wojny światowej.

Kaplice

W lewej nawie świątyni ulokowana jest kaplica z figurą Matki Bożej Fatimskiej, którą poświęcił papież Jan Paweł II w Fatimie, dziękując za uratowanie życia. Figura umieszczona została na Drzewie Fatimskim, które jest dziełem Teresy Michałowskiej oraz Henryka Piechaczka i przedstawia 15 tajemnic różańca. Równocześnie w lewej nawie znajduje się kaplica z figurą Serca Jezusowego oraz obrazem Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

W kaplicy św. Barbary po lewej stronie dominującym elementem jest rzeźba patronki, wykonana przez Gerarda Grzywaczyka. Oprócz tego znajduje się tam ołtarz wykonany z bryły węgla kamiennego, który został poświęcony w 1987 roku, z okazji 35-lecia sakry bpa Herberta Bednorza. W kaplicy tej znajdują się także tablice upamiętniające bł. ks. Emila Szramka, ks. prał. Rudolfa Adamczyka, ks. Adama Kocura, Józefa Rymera oraz Wojciecha Korfantego, a także tablica upamiętniająca ofiary III powstania śląskiego oraz Orlęta Lwowskie.

Po prawej stronie w nawie archikatedry usytuowana jest kaplica Matki Bożej Częstochowskiej, z marmurowym ołtarzem, którego autorem jest Ryszard Kopeć. Ołtarz ten został poświęcony, a jego replika obrazu została stworzona przez Wiktora Bulika. W kaplicy znajduje się tablica upamiętniająca wizytę papieża w Katowicach. Obok niej mieszczą się kaplice św. Antoniego oraz św. Jana Pawła II, które są otoczone unikalnymi ołtarzami, wykonanymi z drewna z lotniska Katowice-Muchowiec, gdzie papież odprawił mszę 20 czerwca 1983 roku. Nieopodal umiejscowiono również wejście do krypty grobowej biskupów katowickich.

W bezpośrednim sąsiedztwie prezbiterium ulokowane są kaplice: Chrztu Świętego, znana również jako kaplica Ducha Świętego po lewej i kaplica Najświętszego Sakramentu po prawej stronie. W kaplicy Najświętszego Sakramentu na centralnym miejscu znajduje się tabernakulum, przedstawiające krzew gorejący w otoczeniu obrazów Maryi oraz św. Józefa w absydach. Mozaika tej kaplicy wykonana została w Murano z daru katolików z archidiecezji monachijskiej przy udziale abpa Josepha Ratzingera. Natomiast w kaplicy Chrztu Świętego znajduje się chrzcielnica z paschałem, stworzona przez Waldemara Madaja, z trawertynu, a także trzy rzeźby Mieczysława Stobierskiego przedstawiające św. Jacka, św. Jadwigę oraz bł. Bronisławę. Witraż w tej kaplicy przedstawia wizerunek Matki Bożej Piekarskiej, a całość została poświęcona 23 listopada 1986 roku.

Krypty

Wejście do krypty, zlokalizowane od strony Kurii Metropolitalnej, prowadzi do kościoła akademickiego, gdzie można zobaczyć drogę krzyżową, stworzoną w 1992 roku przez Ewę Sidorowicz i Joannę Piech-Kalarus. Krypty podtrzymywane są przez żelbetowe przypory, spajane betonowym kręgiem, a ich układ zaplanowano z uwzględnieniem podziału na przestrzenie celebracji.

W pobliżu kościoła akademickiego umiejscowiona jest kaplica grobowa, w której do 2018 roku spoczywało trzech biskupów katowickich: Arkadiusz Lisiecki, Stanisław Adamski i Herbert Bednorz. Pierwotny projekt wystroju krypty pojawił się na początku lat 90. XX wieku, jednak realizacja nastąpiła dopiero dwadzieścia lat później, z udziałem Joanny Piech-Kalarus i Romana Kalarusa. Po raz pierwszy krypta została udostępniona dla publiczności w Dzień Zaduszny 2017 roku. Polichromie przedstawiają Niebieskie Jeruzalem, inspirowane Apokalipsą św. Jana, natomiast na przeciwnych ścianach umieszczone zostały cytaty z tej samej księgi: „On będzie Bogiem z nami”, „Będą oglądać Jego oblicze” oraz „Czas jest bliski”.

Organy

Archikatedra dysponuje dwiema instalacjami organowymi: pierwszą na chórze, o budowie mechanicznej, składającą się z 43 głosów, oraz drugą, w prezbiterium, mającą 17 głosów. Montaż większych organów ruszył 1 października 1980 roku, a ich uroczyste poświęcenie miało miejsce 23 listopada tego samego roku. Ten niezwykły instrument zbudował Gregor Hradetzky z Krems an der Donau, zastępując wcześniejsze organy firmy Klimosz i Dyrszlag, które zostały przebudowane przez Wacława Biernackiego. Nowe organy posiadają 3,7 tys. piszczałek oraz 56 trompet hiszpańskich, a ich dyspozycję zaprojektował prof. Jan Jargoń.

Drugie organy, posiadające 17 głosów, również pochodzą od tegoż budowniczego i datowane są na rok 1977.

Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Holzgedackt 8′1. Pommer 16′1. Bourdon 16′1. Subbas 16′
2. Quintadene 8′2. Principal 8′2. Violprincipal 8′2. Principal 16′
3. Principal 4′3. Rohrflöte 8′3. Vox coelestis 8′3. Quintbas 10 2/3′
4. Rohrflöte 4′4. Spitzgambe 8′4. Octave 4′4. Flötenbas 8′
5. Blockflöte 2′5. Octave 4′5. Nachthorn 4′5. Octave 8′
6. Spitzquinte 1 1/3′6. Gedakt 4′6. Nasat 2 2/3′6. Choralbas 4′
7. Sesquialtera 2 f.7. Quinte 2 2/3′7. Doublette 2′7. Hintersatz 2 2/3′
8. Scharf 18. Octave 2′8. Terz 1 3/5′8. Nachthorn 2′
9. Krummhorn 8′9. Mixtur 1 1/3′9. Cornet 5 f.9. Posaune 16′
Tremulant10. Trompete 16′10. Plein Jeu 1 1/3′10. Trompete 8′
_11. Trompete 8′ (horyzontalna)11. Fagott 16′_
__12. Trompette harm. 8′_
__13. Clairon 4′_
__Tremulant_

Dzwony

Nad szczytem archikatedry umiejscowionych jest łącznie pięć dzwonów, które dzwonią z okazji szczególnych uroczystości, takich jak wigilia paschalna czy msze pontyfikalne. Cztery dzwony archikatedry otrzymano z darowizny Kościoła niemieckiego, a odlane zostały w firmie Rudolfa Pernera z Pasawy. Uroczyste poświęcenie miało miejsce w dniu Chrystusa Króla w 1983 roku. Piąty dzwon również pochodzi z tej samej odlewni, a jego fundatorami byli sponsorzy oraz parafia, z okazji Jubileuszu Roku 2000. Jego poświęcenia dokonał abp Damian Zimoń w dniu 28 listopada 1999 roku, a po raz pierwszy zabrzmiał podczas mszy bożonarodzeniowej 25 grudnia 1999 roku. W 2021 roku, z racji budowy tarasu widokowego na dachu katedry, przeprowadzono remont dzwonów, obejmujący między innymi wymianę ich zawieszeń.

NumerNazwaMasa (kg)TonacjaŚrednica (cm)Rok produkcjiZakład odlewniczy
1Jubilaeum3500 kgh173 cm1999Ludwisarnia Rudolfa Pernera, Pasawa
2Chrystus Król1550 kgd’142 cm1983Ludwisarnia Rudolfa Pernera, Pasawa
3Matka Boża Piekarska841 kgfis’105 cm1983Ludwisarnia Rudolfa Pernera, Pasawa
4Św. Józef Robotnik473 kga’97 cm1983Ludwisarnia Rudolfa Pernera, Pasawa
5Św. Michał Archanioł348 kgh’85 cm1983Ludwisarnia Rudolfa Pernera, Pasawa

Otoczenie

Archikatedra Chrystusa Króla znajduje się przy ulicy Plebiscytowej 49 w Katowicach, w południowej części dzielnicy Śródmieście. Razem z gmachem kurii metropolitalnej oraz plebanią, tworzy wyjątkowy kompleks urbanistyczny, usytuowany w kwartale ulic: Plebiscytowej, ks. J. Czempiela, W. Stwosza i Powstańców. Warto dodać, że od chodnika ulicy Powstańców archikatedrę separuje pas zieleni, natomiast gmach kurii oddzielony jest od niej ulicą H. Jordana. Jest to główna konstrukcja tego wyjątkowego zespołu.

Po zachodniej stronie archikatedry usytuowany jest pomnik Jana Pawła II, który ma wysokość 3 metrów i został stworzony przez Kazimierza Gustawa Zemłę. Na cokole pomnika znajduje się inskrypcja „Totus Tuus Jan Paweł II”, a jego odsłonięcie miało miejsce 19 maja 2006 roku.

Na podstawie uchwały Rady Miasta Katowice z dnia 31 stycznia 2011 roku, plac, na którym znajduje się archikatedra oraz pomnik Jana Pawła II, został nazwany placem Katedralnym. Natomiast po drugiej stronie ulicy Powstańców, przed archikatedrą Chrystusa Króla, znajduje się plac Jana Pawła II, którego nazwę nadano 19 czerwca 2000 roku decyzją Rady Miejskiej Katowic.

Działalność

Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach jest istotnym punktem na religijnej mapie archidiecezji katowickiej, pełniąc rolę centrum życia duchowego. Jako kościół biskupa diecezjalnego, stanowi miejsce, do którego gromadzą się wierni, a także odwiedzający z zewnątrz. Jest ona także świątynią katowickiej parafii katedralnej Chrystusa Króla, co dodatkowo podkreśla jej znaczenie w regionie.

Patronem archikatedry jest Jezus Chrystus Król Wszechświata, a jego uroczystość obchodzona jest w ostatnią niedzielę roku kościelnego, z reguły na koniec listopada. Przez ten czas katedra nabiera szczególnego charakteru, przyciągając zarówno parafian, jak i licznych pielgrzymów.

Co roku w archikatedrze wręczana jest nagroda Lux ex Silesia, co czyni ją areną lokalnych wydarzeń kulturalnych. Dodatkowo, odbywają się tu koncerty organowe oraz symfoniczne, które przyciągają melomanów z całego regionu.

W okresie poza wakacjami, w katedrze dostępny jest stały konfesjonał, co sprzyja duchowej refleksji i pokucie. Także w ciągu dnia wystawiony jest Najświętszy Sakrament, co pozwala wiernym na osobistą modlitwę i adorację.

W podziemiach Archikatedry znajduje się Panteon Górnośląski, który działa w celu upamiętnienia zasłużonych mieszkańców Górnego Śląska z różnych dziedzin życia. Przestrzeń wystawiennicza panteonu wynosi aż 1400 m², co pozwala na zaprezentowanie bogatej historii regionu. Dodatkowo, z panteonu prowadzi wejście na podwójny taras widokowy usytuowany na dachu archikatedry, skąd można podziwiać panoramę miasta w trzech kierunkach.

Filatelistyka

W dniu 18 sierpnia 2003 roku, Poczta Polska honorując archikatedrę w Katowicach, wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy o nominale 3,40 złotych. Emisja ta miała miejsce w kontekście XIX Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej, która odbyła się w tym samym roku w Katowicach.

Warto podkreślić, że znaczek został zaprojektowany przez Magdalenę Jończyk, natomiast ryt wykonała Wanda Zajdel. Wydrukowano dwie różne wersje znaczka, które powstały w technologii rotograwiury i stalorytu, na papierze fluorescencyjnym. Łączny nakład wyniósł 530 tysięcy egzemplarzy.

Na znaczku oprócz wizerunku archikatedry umieszczono także pomnik Powstańców Śląskich. Dodatkowo, na okolicznościowym bloczku znalazł się gmach Biblioteki Śląskiej, co czyni ten znaczek nie tylko ciekawostką filatelistyczną, ale również reprezentatywnym dokumentem dla miasta Katowice.

Przypisy

  1. a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 31.05.2024 r.]
  2. Mateusz Terech: Rocznica poświęcenia archikatedry w Katowicach. Jej budowa rozpoczęła się prawie 100 lat temu. wkatowicach.eu, 30.10.2023 r. [dostęp 03.06.2024 r.] (pol.).
  3. Michalina Bednarek: Na katowickiej katedrze budują tympanon. Ozdobi go 6-metrowa rzeźba Jezusa. katowice.wyborcza.pl, 26.04.2022 r. [dostęp 03.06.2024 r.] (pol.).
  4. Patryk Osadnik: Katowickiej archikatedrze dobudowano... tympanon. Czeka na sześciometrowego Jezusa i Ślązaków. slazag.pl, 21.04.2022 r. [dostęp 03.06.2024 r.] (pol.).
  5. Mateusz Terech: Otwarcie i darmowe zwiedzanie Panteonu Górnośląskiego w Katowicach dla wszystkich chętnych. wkatowicach.eu, 12.07.2022 r. [dostęp 03.06.2024 r.] (pol.).
  6. Katarzyna Pachelska: Najlepsza atrakcja Panteonu Górnośląskiego – taras widokowy na dachu archikatedry w Katowicach. Zobacz, jaką panoramę Katowic stąd widać. slazag.pl, 19.07.2022 r. [dostęp 03.06.2024 r.] (pol.).
  7. a b c d e f g Klajmon 1997 ↓, s. 2.
  8. Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 197.
  9. Anna Badura: Wizyta Jana Pawła II na katowickim lotnisku Muchowiec w 1983 r. w świetle akt SB. katowice.ipn.gov.pl. [dostęp 31.05.2024 r.] (pol.).
  10. Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 190.
  11. a b Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 198.
  12. Myszor 1999 ↓, s. 101.
  13. Odorowski 2013 ↓, s. 80.
  14. a b c d Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 191.
  15. a b c d e Chojecka i in. 2004 ↓, s. 392.
  16. Odorowski 2013 ↓, s. 90.
  17. Katedra Chrystusa Króla w Katowicach: Historia i sztuka. katedra.wiara.pl, 09.11.2018 r. [dostęp 01.06.2024 r.] (pol.).
  18. Katedra Chrystusa Króla w Katowicach: Organy. katedra.wiara.pl, 21.11.2018 r. [dostęp 01.06.2024 r.] (pol.).
  19. Katedra Chrystusa Króla w Katowicach: Krypta grobowa Biskupów Katowickich. katedra.wiara.pl, 21.11.2018 r. [dostęp 01.06.2024 r.] (pol.).
  20. Remont dzwonów w katedrze w Katowicach. dzwony.com, 27.04.2022 r. [dostęp 31.05.2024 r.] (pol.).
  21. Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 195.
  22. Katedra Chrystusa Króla w Katowicach: Kościół Akademicki. katedra.wiara.pl, 21.11.2018 r. [dostęp 01.06.2024 r.] (pol.).

Oceń: Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach

Średnia ocena:4.79 Liczba ocen:8