Willa Oskara Działoszyńskiego

---

Historia

Willa, której historia sięga 1897 roku, została zaprojektowana przez uznanych architektów, takich jak Hugo oraz Maxa Grünfelda. Zanim jednak powstał ten okazały budynek, na działce należącej do piekarza Sauerbiera w 1874 roku znajdował się dom mieszkalny oraz stajnia, które zostały rozbudowane w 1880 roku.

W roku 1890, mistrz garncarski Bischoff postanowił poszerzyć możliwości tej lokalizacji, budując tu warsztat garncarski. Już w 1897 roku nowym właścicielem parceli został przemysłowiec Oskar Działoszyński. Właściciel ten nie tylko odnowił stary zakład, ale również zainwestował w budowę fabryki pieców kaflowych oraz wzniósł luksusową willę mieszkalną.

Po przejęciu nieruchomości w 1914 roku przez firmę „Kattowitzer Ofen-Fabrik, Lissy&Stellmach”, willa oraz powiązane struktury zyskały nowe przeznaczenie. Po I wojnie światowej budynek zaczął pełnić funkcję wielorodzinnego budynku mieszkalnego, należąc do firmy „Katowicka fabryka Kotłów, F. Lissy”. Choć podczas działań wojennych w 1945 roku budynek doznał pewnych uszkodzeń, udało mu się zachować swoją integralność.`

Obecnie willa, będąca własnością miasta, pełni rolę mieszkalną, stanowi świadectwo bogatej historii oraz przemian, jakie miały miejsce w tej okolicy.

Architektura

Willa, utrzymana w stylu neorenesansu północnego, przyciąga uwagę swoją symetryczną, pięcioosiową fasadą, która wyróżnia się wieżą oraz sienią ulokowaną od wschodniej strony budynku. Centralny ryzalit, zakończony wysokim szczytem o forma schodkową, formuje charakterystyczny element architektoniczny. Pierwotnie elewacje były ceglaste, lecz obecnie zostały pokryte tynkiem, z wyjątkiem tylnej, południowej ściany, która pozostała w oryginalnej postaci.

Obecny wygląd fasady różni się istotnie od projektu, który zakładał bogtą dekorację rzeźbiarską, jednakże niektóre z tych zdobień zostały pominięte, a kształt okien zmieniono. Elewacja ozdobiona jest tympanonami z głowami rycerskimi, a także płyciną z formą przedstawiającą wieniec i motywy muszli, wolutami oraz ślepymi wnękami okiennymi umieszczonymi w wieży, gdzie mieści się klatka schodowa. Sień, w której znajdują się półokrągło zamknięte okna, prowadzi do schodów wejściowych, a jej przebudowę przeprowadzono w latach powojennych.

Willa ma formę murowanego, piętrowego budynku, w którym zlokalizowano również piwnicę oraz użytkowe poddasze. Nakryta jest niesymetrycznym, dwuspadowym dachem drewnianym, wspartym na konstrukcji słupowej, pokrytym dachówką ceramiczną (karpiówką). Strop nad piwnicą ma formę kolebkową, natomiast pozostałe stropy są belkowe i drewniane. W narożniku budynku, po stronie południowo-wschodniej, umiejscowione są żeliwne schody zabiegowe.

Wejście do willi mieści się od strony ul. Warszawskiej, z gankiem oraz schodami, które prowadzą do wnętrz budynku. Centralnym elementem budynku jest długi korytarz, który prowadzi do różnych pomieszczeń; w kierunku północnym znajdziemy pokój pana, pokój mieszkalny, oraz salon, natomiast na stronie południowej umiejscowiono klatkę schodową, dwie sypialnie oraz niewielki korytarz z dostępem do łazienki oraz kuchni, która jest połączona ze spiżarnią. Powtórzenie układu pomieszczeń parteru na piętrze sugeruje, że willa mogła pełnić funkcję budynku dwurodzinnego. W suterenach usytuowane są pomieszczenia gospodarcze, takie jak pralnia oraz magazyny (piwnice), a także mieszkanie dla służby.

Pierwotnie od strony południowej budynku znajdował się przylegający do torów kolejowych ogród, w którym wzniesiono nieistniejącą już fabrykę pieców kaflowych. Mimo upływu lat, zachowały się jedynie nieznacznie przebudowane budynki gospodarcze z tamtego okresu.

Willa została wpisana do gminnej ewidencji zabytków, a 20 października 2023 roku uzyskała status zabytku nieruchomego w rejestrze województwa śląskiego (nr rej. A/1275/23).

---

Oceń: Willa Oskara Działoszyńskiego

---