Willa przy ul. Pawła Stalmacha 17 w Katowicach

---

Historia

Willa, która powszechnie znana jest jako obiekt związany z Adamem Kocurem, została wzniesiona w 1907 roku przez Antona Zimmermanna, specjalistę w dziedzinie murarstwa oraz ciesielstwa, jako miejsce jego własnego zamieszkania. Ta architektoniczna perełka, zbudowana w stylu eklektycznym, pięknie łączy różnorodne elementy stylu Arts and Crafts. Wokół willi, w czasie jej budowy, stworzono malownicze otoczenie, które zostało później znacznie powiększone z inicjatywy jej późniejszego właściciela, Adama Kocura.

Ogród otaczający obiekt charakteryzuje się unikalnym połączeniem funkcji ozdobnych i użytkowych. Znajdują się tu nie tylko drzewa owocowe, ale także cisy i platany, które nadają całości niepowtarzalny urok. Sam gmach willi, murowany i częściowo podpiwniczony, ma formę zbliżoną do kwadratu oraz składa się z trzech kondygnacji. W jego architekturze dominuje wielopołaciowy dach pokryty dachówką, co nadaje całości harmonijny wygląd. Warto zauważyć, że budowla wyróżnia się niesymetryczną bryłą, w której szczególną uwagę przyciąga charakterystyczna wieża umieszczona w narożniku, z wysokim czterospadowym dachem.

Początkowo planowano, aby obiekt zdobiła cebulasta kopuła, jednak ostatecznie projekt ten porzucono. Elewacja frontowa, czteroosiowa, ukazuje fragment z konstrukcją szachulcową, charakteryzującą się stylowym wykończeniem, umieszczonym na wysokości poddasza. Główne wejście, usytuowane od strony wschodniej, prowadzi przez ganku, do którego prowadzą eleganckie schody. Natomiast elewacja boczna, znajdująca się także po wschodniej stronie, jest znacznie bardziej prosta, z mniejszą ilością zdobień oraz podwójnym pasem okien. Na elewacji północno-zachodniej znajduje się piękny drewniany wykusz z tarasem, a także skrajny ryzalit z trójspadowym daszkiem.

Od strony południowej także umieszczono ryzalit skrajny, który zawiera dwie osie oraz balkon. Co więcej, pod większością okien piętra na wszystkich elewacjach pojawiają się atrakcyjne zdobienia w postaci kwiatowych girland. W 1935 roku, po śmierci męża, wdowa po Zimmermannie sprzedała willę władzom miasta Katowice. Po przeprowadzeniu kosztownej przebudowy, która wówczas wyniosła około 25 tysięcy złotych, w obiekcie zamieszkał Adam Kocur, ówczesny prezydent miasta.

W czasie II wojny światowej willa została przekształcona w mieszkania dla funkcjonariuszy gestapo, a po zakończeniu wojny budynek przeszedł pod zarząd Urzędu Bezpieczeństwa. Następnie administrację nad obiektem przejęło Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, a willa zaczęła pełnić funkcje rezydencji rządowej. Na przestrzeni lat gościła wiele prominentnych osobistości, w tym Konstanty Rokossowski, Nikitę Chruszczowa oraz Fidela Castro. W okresie tym, na tyłach willi zbudowano schron, który był połączony z nią tunelem, co świadczy o strategicznym znaczeniu tego miejsca.

Od 1980 roku przez niewiele więcej niż dwa lata w willi miała siedzibę śląska NSZZ „Solidarność”, a później kwaterowało tu ZOMO. W latach 90-tych obiekt przeszedł w ręce Związku Górnośląskiego, który to od 2014 roku prowadzi Dom Śląski. Willa została wpisana do rejestru zabytków 5 sierpnia 1990 pod numerem A/1407/90 (obecnie A/1178/23), a otoczenie z ogrodem zostało zarejestrowane 11 sierpnia 1992 pod numerem A/1484/92 (obecnie A/1179/23).

---

Oceń: Willa przy ul. Pawła Stalmacha 17 w Katowicach

---