Budynek III Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach

---

Historia

Gmach III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Katowicach, znany ze swojej bogatej historii, został zbudowany w latach 1898-1900 na rogu ulic A. Mickiewicza oraz J. Słowackiego. Powstał jako nowa siedziba Miejskiego Gimnazjum (niem. Städtisches Gymnasium), które rozpoczęło swoją działalność 9 października 1871 roku, powstałe z przekształcenia niemieckiej szkoły średniej. Inicjatorem utworzenia tego gimnazjum był Richard Holtze, który zyskał uznanie dzięki otwartości placówki na uczniów różnych wyznań.

Pojawienie się nowego gmachu było spowodowane rosnącą liczbą uczniów, którzy wcześniej uczęszczali do budynku przy ulicy Młyńskiej 4, który został zastąpiony przez gmach Urzędu Miasta Katowice. Następnie uczniowie przez pewien czas uczyli się w nowej siedzibie znajdującej się na rogu ulic J. Słowackiego oraz 3 Maja, gdzie obecnie mieści się VIII Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie.

Decyzja o budowie nowego gmachu zapadła 8 kwietnia 1896 roku, a władze udzieliły zgody na projekt. Prace budowlane rozpoczęły się w 1898 roku, jednak napotkano trudności związane z mokrym gruntem, co wymagało wbicia setek pali, na których następnie zbudowano posadowienie nowej szkoły. Uroczyste otwarcie nowego budynku odbyło się 9 października 1900 roku, zaś w dotychczasowym lokalu zorganizowano szkołę żeńską. Przed wybuchem I wojny światowej, instytucja używała adresu Uferstrasse 13, a później August Schneider Strasse 13, dysponując 16 salami ogólnymi, aulą oraz salą wykładową.

W latach 1911–1914 do istniejącej struktury doszło skrzydło, które połączyło główny budynek z salą gimnastyczną. Do momentu wybuchu I wojny światowej Gimnazjum Miejskie stanowiło jedyną szkołę średnią w Katowicach. Po zakończeniu wojny i w wyniku wydarzeń powstańczych, 26 lipca 1922 roku, w gmachu utworzono Państwowe Męskie Zreformowane Gimnazjum Klasyczne, które od 1933 roku funkcjonowało jako Państwowe Gimnazjum i Liceum w Katowicach.

Z danych Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Katowicach za rok 1927/1928 wynika, że budynek był wówczas własnością skarbu państwa, dysponując 18 salami lekcyjnymi, kancelarią dyrektora, salą nauczycielską, gabinetami przedmiotowymi oraz biblioteką. Obiekt był nowoczesny jak na swoje czasy, posiadając centralne ogrzewanie, wentylację, oświetlenie oraz przyłącza wodno-kanalizacyjne. W latach 1930–1931 zmodernizowano także ubikacje i natryski w suterenach, a kolejno w latach 1931–1933 przeprowadzono reformy dachu oraz instalacji centralnego ogrzewania.

Pomiędzy 1930 a 1936 rokiem zakończono wiele projektów, w tym utworzenie nowej sceny oraz rewitalizację ogrodzenia szkoły. Po okresie okupacji niemieckiej, instytucja wznowiła działalność 17 lutego 1945 roku, a w roku szkolnym 1948/1949 przekształcono ją w Szkołę Podstawową i Liceum Ogólnokształcące nr 3 w Katowicach. 13 maja 1959 roku placówka uzyskała imię Adama Mickiewicza, a sześć lat później oddzielono szkołę podstawową od liceum, które przyjęło nazwę III Liceum Ogólnokształcącego im. A. Mickiewicza.

W 1971 roku, wzdłuż ulicy ks. P. Skargi dobudowano obiekt na potrzeby gabinetów nauczycieli wychowania fizycznego. W listopadzie 1971 roku w holu odsłonięto tablicę ku pamięci poległych alumnów oraz nauczycieli tej placówki z czasów II wojny światowej. Okres między 2000 a 2007 rokiem to czas modernizacji dachu oraz rewitalizacji auli, a między 2009 a 2011 rokiem wymieniono okna oraz drzwi, dając nowy blask tej historycznej instytucji edukacyjnej.

Architektura i otoczenie

Gmach III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Katowicach usytuowany jest w sercu Śródmieścia , przy ulicy Adama Mickiewicza 11. Budowa tego monumentu została zakończona w 1900 roku. Charakteryzuje się on stylem neogotyckim, z wpływami neorenesansu niemieckiego, a jego projektem zajmował się Josef Perzik lub, wedle niektórych źródeł, Max Grünfeld ; zapewne to Perzik pełnił rolę budowniczego gmachu.

Budowla, wykonana z czerwonej, palonej cegły, częściowo posiada tynk, a jej detale architektoniczne są kamienne . Konstrukcja składa się z trzech kondygnacji, z piwnicą oraz poddaszem, a jej dach ma formę czterospadową pokrytą dachówką . Osobliwością tego gmachu są wieżyczki, które wystają ponad pokrycie dachu. Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 2945 m², a jego kubatura to 24 831 m³.

Fasada frontowa, zlokalizowana po wschodniej stronie, w swej południowej części posiada trójotworowy łukowy portal wejściowy. Pozostałe kondygnacje w tej elewacji zdobione są rzędami prostokątnych okien, z których części są półkoliste. W północnej części elewacji frontowej, część okien została zblendowana. W środkowej części mieści się kamienna płaskorzeźba, która przedstawia herb Katowic oraz datę 1866. Na trzeciej kondygnacji natomiast znajduje się duże okno, zdobione dekoracją przypominającą rozetę. Elewacja jest ukoronowana gzymsem kostkowym, na którym znajduje się data powstania gmachu – Anno 1899.

Na południowej elewacji, zarówno po stronie zachodniej jak i wschodniej, występują ryzality. Wschodni ryzalit jest szeroki na trzy okna; jego zwieńczenie ma formę trójkątnego szczytu z sterczynami. Zachodni ryzalit z kolei jest znacznie węższy. Pozostała część elewacji południowej została ozdobiona rzędami okien zakończonych łukiem, a między nimi umieszczono pilastry, a dach pokryty jest lukarnami .

Podobny układ okien ma również zachodnia fasada. W północnej części znajdują się tu drzwi jednoskrzydłowe w zdobionym portalu. W północno-zachodniej sekcji gmachu zbudowano jednokondygnacyjną przybudówkę, w której umieszczono salę gimnastyczną, z dwuspadowym dachem pokrytym dachówką .

Wnętrze budynku zachwyca dwubiegunowymi, murowanymi klatkami schodowymi oraz korytarzami z żebrowymi sklepieniami. W przedsionku znajduje się ceramiczna posadzka z geometrycznymi motywami oraz nisze z dekoracjami sztukatorskimi. Aulę zaś zdobią witraże oraz malowidła na suficie, o powierzchni około 30 m², które przedstawiają triumf wiedzy.

Neogotycki gmach w swoim okresie powstawania architektonicznie korespondował z pobliskimi budynkami przy ulicy A. Mickiewicza: niegdyś istniejącą Synagogą Wielką, która została zniszczona w czasie II wojny światowej, oraz z aktualnym gmachem dawnej Łaźni Miejskiej. Dnia 8 lipca 1992 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/521/2019.

---

Oceń: Budynek III Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach

---