Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach

---

Historia

W połowie dziewiętnastego wieku, kiedy w Katowicach zaczęła funkcjonować szkoła ewangelicka, na terenie miasta istniała jedynie szkoła katolicka, której otwarcie miało miejsce w 1827 roku. Po zorganizowaniu w 1854 roku gminy ewangelickiej, pastor Gotthold Christian Clausnitzer podjął się nauczania religii, którego celem była poprzednio grupa licząca 25 dzieci. Z czasem, gdy liczba uczniów wzrosła, postanowiono otworzyć szkołę, a pomieszczenia do nauki przy późniejszej ulicy Młyńskiej zostały nieodpłatnie udostępnione przez właściciela lokalnych dóbr, Huberta von Tiele-Wincklera. Regularna nauka w tej nowej placówce edukacyjnej ruszyła w marcu 1856 roku.

W związku z ciągłym przyrostem liczby uczniów, w 1858 roku wydano decyzję o budowie nowego gmachu szkoły. Działka, na której postawił kościół ewangelicki, leżąca przy późniejszej ulicy Szkolnej, była wystarczająco duża, aby pomieścić zarówno budynek szkoły, jak i sali gimnastycznej. Ród Tiele-Wincklerów, jako patron budowy, przekazał na ten cel 7 mórg ziemi oraz fundusze w wysokości 2 320 talarów. Roboty budowlane rozpoczęły się wiosną 1859 roku, a dnia 27 sierpnia 1860 roku miało miejsce uroczyste poświęcenie nowego obiektu.

Na mocy decyzji władz edukacyjnych, 7 stycznia 1861 roku szkoła ewangelicka przekształciła się w szkołę publiczną. Jej funkcjonowanie opierało się głównie na składkach lokalnych wiernych, podczas gdy wszyscy mieszkańcy Katowic płacili podatki na utrzymanie szkół komunalnych. Tak więc, ewangelicy pokrywali te koszty podwójnie, wspierając również swoją instytucję. W 1867 roku rozpoczęły się rozmowy dotyczące przekazania szkoły pod zarząd miejski, a w tym samym roku przyznano jej subwencję.

Kiedy w 1871 roku liczba uczniów wzrosła do ponad 300, do kadry pedagogicznej dołączył czwarty nauczyciel. Dwa lata później miasto Katowice odkupiło od gminy ewangelickiej budynek szkoły i wzięło na siebie pełne koszty jej utrzymania. Szkoła stała się ogólnodostępna i wielowyznaniowa, przyjmując uczniów różnych wyznań — katolickiego, ewangelickiego oraz żydowskiego. W 1876 roku w placówce uczyło się już 481 uczniów w sześciu oddziałach.

Do 1874 roku w budynku szkoły ewangelickiej mieściła się również plebania parafii, jednak ze względu na dynamiczny rozwój szkoły, pastor musiał się wyprowadzić. Nowa plebania została oddana do użytku 28 września 1875 roku. Równo 10 kwietnia 1876 roku, decyzją rejencji opolskiej, uruchomiono szkołę symultanną, która zajmowała dwa budynki przy ulicy Młyńskiej oraz dawną szkołę ewangelicką przy ulicy Szkolnej. W nowym roku szkolnym naukę rozpoczęło 1 739 uczniów. W 1892 roku gmach przy ulicy Szkolnej 5 został rozbudowany o dodatkowe piętro i wkrótce później ulokowano tam Męską Szkołę Średnią.

W październiku 1895 roku Męska Szkoła Średnia została połączona z Męską Szkołą Prac Ręcznych. Rośnie liczba uczniów doprowadziła w 1903 roku do przeniesienia trzech klas do budynku szkoły realnej, a całkowicie szkoła zmieniła lokalizację, ulokowując się w późnych latach w gmachu przy ulicy Szkolnej 9. W kolejnych latach w obiekcie przy ulicy Szkolnej 5 mieściły się różnorodne instytucje edukacyjne, między innymi szkoła ludowa, szkoła wyższa i średnia dla dziewcząt, a także szkoła gospodarstwa domowego.

W czasie międzywojennym, w byłym budynku szkoły ewangelickiej, powstała koedukacyjna Szkoła Powszechna nr 8. Podczas niemieckiej okupacji, w 1941 roku, w tym samym miejscu działała Szkoła Główna dla Dziewcząt. W 1994 roku w gmachu ulokowano Zespół Opieki Zdrowotnej Szkół Wyższych. 1 września 1999 roku utworzono Zespół Szkół Specjalnych Nr 1 w Katowicach, który obejmował Szkołę Podstawową nr 7 Specjalną. W 2003 roku zespół szkół zmienił swój numer na Nr 8. Ostatecznie, z dniem 1 września 2017 roku, szkoła przekształciła się w ośmioletnią Szkołę Podstawową Nr 7 Specjalną w Katowicach.

Charakterystyka

Gmach szkoły ewangelickiej zlokalizowany jest przy ulicy Szkolnej 5 w Katowicach, w obrębie dzielnicy Śródmieście. Obiekt ten pełni funkcję siedziby Szkoły Podstawowej Nr 7 Specjalnej.

Budowla została wzniesiona z cegły i wykończona tynkiem, a jej konstrukcję wieńczy podwójny dach. Gmach składa się z trzech kondygnacji nadziemnych oraz jednej podziemnej, a całkowita powierzchnia zabudowy wynosi 410 m². W architekturze obiektu można dostrzec wyraźne cechy stylu okrągłych łuków (arkadowego), z dodatkowymi elementami neorenesansowymi, które harmonijnie współgrają ze stylem sąsiadującego kościoła ewangelickiego.

Wśród charakterystycznych detali budynku wyróżniają się szczyty, obramienia okien oraz gzymsy arkadowe. Warto dodać, że początkowo w gmachu znajdowały się mieszkania przeznaczone dla nauczyciela oraz pastora, obok sal lekcyjnych.

Budynek szkoły ewangelickiej jest drugim z kolei szkolnym obiektem w dziejach współczesnego Śródmieścia Katowic, a także najstarszym istniejącym gmachem tego typu. Pierwszy budynek szkoły, wzniesiony w 1856 roku, zlokalizowany był przy ulicy Młyńskiej, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się gmach Urzędu Miasta Katowice.

Obecnie gmach szkoły ewangelickiej figuruje w gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice, co potwierdza jego historyczne znaczenie oraz wartość architektoniczną.

---

Oceń: Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach

---