Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu to historyczny obiekt, który znajduje się w katowickiej dzielnicy Giszowiec. Jest on usytuowany przy ulicy Działkowej 32 i został wzniesiony w czasie, gdy budowano osiedle patronackie Giszowiec.
Projekt budynku stworzyli znani architekci, Georg i Emil Zillmannowie. W początkowych planach architektonicznych przewidziano, że na parterze umieszczone zostaną trzy sale lekcyjne, które miały służyć dzieciom wyznania ewangelickiego. Dodatkowo, w tym samym poziomie zaadaptowano kaplicę, w której odbywały się nabożeństwa.
Na poddaszu budynku zaaranżowano dwa mieszkania dla nauczycieli, co czyniło z tego miejsca nie tylko szkołę, ale również szerszą przestrzeń życia edukacyjnego. Interesującym elementem była toaleta, która nie była częścią budynku edukacyjnego, lecz znajdowała się w oddzielnym obiekcie.
Historia
„Budynek, który pełnił funkcję szkoły ewangelickiej, zbudowano równocześnie z całym osiedlem patronackim Giszowiec, na mocy inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben, Antona Uthemanna. Projekt architektoniczny opracowali Georg i Emil Zillmannowie pochodzący z Charlottenburga, niedaleko Berlina. Obiekt oddano do użytku w 1907 roku. Dnia 1 kwietnia 1917 roku, w budynku, który specjalnie na ten cel został przeznaczony przy ówczesnej ulicy Bergtalstraße (dzisiejszej ulicy Działkowej), rozpoczęła działalność szkoła ewangelicka. Na początku uczęszczało do niej zaledwie 11 dzieci.
Ten obiekt był jednym z trzech miejsc na terenie dworskim Giszowiec, gdzie odbył się plebiscyt, który miał miejsce 20 marca 1921 roku. W latach dwudziestych XX wieku szkoła ewangelicka nadal funkcjonowała w budynku, a dzieci mogły korzystać z nauki w dwóch oddziałach – polskim i niemieckim – pod opieką osobnych nauczycieli. W 1937 roku placówkę tę zlikwidowano. Natomiast w dniu 4 lutego 1926 roku w tym samym obiekcie rozpoczęła działalność ochronka, która w początkowym okresie zgromadziła 80 najmłodszych uczniów. W późniejszych latach przedszkole zostało przeniesione do szkoły powszechnej nr 6.
W budynku szkoły ewangelickiej odbywały się również spotkania stowarzyszeń ewangelickich. 25 lutego 1934 roku miało miejsce założycielskie zebranie Towarzystwa Polaków Ewangelików, które wówczas liczyło 70 członków. 6 września 1934 roku w sali zborowej odprawiono pierwsze nabożeństwo ewangelickie w języku polskim. W czasie II wojny światowej, w latach 1940-1942, zamieszkiwał w budynku Robert Pormann, działacz NSDAP oraz dyrektor szkoły w Giszowcu.
Po zakończeniu II wojny światowej, w odpowiedzi na potrzeby utworzenia nowej parafii rzymskokatolickiej w Giszowcu, ksiądz Alfons Tomaszewski skierował pismo do Katowickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w dniu 24 września 1945 roku, proponując utworzenie kaplicy w budynku byłej szkoły ewangelickiej. Po wojnie w obiekcie funkcjonowało przedszkole, które w latach pięćdziesiątych XX wieku przeniesiono do dawnej willi dyrektora kopalni „Giesche”.
W międzyczasie, piętro budynku zostało zajęte przez nauczycieli, a w związku z problemami z pomieszczeniami w budynku dawnej szkoły katolickiej, na parterze zorganizowano sale lekcyjne, w tym pracownię biologiczną. Po przeniesieniu Szkoły Podstawowej nr 54 do obiektu przy ul. Wojciecha we wrześniu 1978 roku, klasy przekształcono w mieszkania. Budynek obecnie wciąż pełni funkcję mieszkalną.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 29.06.2024 r.]
- Paweł Grzywocz: Dawna szkoła ewangelicka. giszowiec.info. [dostęp 09.11.2020 r.]
- Tofilska 2016, s. 88.
- Tofilska 2016, s. 87.
- Tofilska 2016, s. 97.
- Tofilska 2016, s. 64.
- Tofilska 2016, s. 63.
- Tofilska 2016, s. 30.
- Tofilska 2016, s. 45.
- Tofilska 2016, s. 28.
- Tofilska 2016, s. 153.
- Tofilska 2016, s. 151.
- Tofilska 2016, s. 164.
Pozostałe obiekty w kategorii "Szkoły":
Budynek szkoły katolickiej w Katowicach-Giszowcu | II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej w Katowicach | III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Katowicach | IV Liceum Ogólnokształcące im. gen. Stanisława Maczka w Katowicach | IX Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza w Katowicach | Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów w Katowicach | Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II stopnia im. Karola Szymanowskiego w Katowicach | Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Mieczysława Karłowicza w Katowicach | SMS PZHL Katowice | Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego | Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach | Budynek Miejskiego Przedszkola nr 39 w Katowicach | Budynek III Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach | Zespół Szkół Plastycznych w Katowicach | Zakład Doskonalenia Zawodowego w Katowicach | XV Liceum Ogólnokształcące im. rtm. Witolda Pileckiego w Katowicach | XIV Liceum Ogólnokształcące im. mjr. Henryka Sucharskiego w Katowicach | X Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Jana Paderewskiego w Katowicach | VIII Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Katowicach | VII Liceum Ogólnokształcące im. Harcerzy Obrońców Katowic w KatowicachOceń: Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu