Kantyna w Katowicach-Giszowcu

---

Historia

Kantyna, która jest integralną częścią osiedla Giszowiec, została stworzona do 1910 roku. Pomysł jej wybudowania zrealizował Anton Uthemann, ówczesny dyrektor generalny spółki Georg von Giesches Erben. Architekci Georg i Emil Zillmannowie z Charlottenburga w pobliżu Berlina zaprojektowali ten wyjątkowy budynek.

Znajdujący się w centrum osiedla, budynek kantyny był ulokowany pomiędzy domami noclegowymi przeznaczonymi dla nieżonatych górników, z których wielu pochodziło z innych regionów, takich jak Galicja, Rosja i Węgry. Wewnątrz kantyny funkcjonowała jadłodajnia, nadzorowana przez zarządcę, który wydawał posiłki mieszkańcom obu noclegowni, w cenach ustalanych przez spółkę. Celem powstania kantyny było ograniczenie interakcji między mieszkańcami Giszowca a pracownikami pobliskiej kopalni „Giesche”.

W okresie plebiscytu dotyczącego Górnego Śląska, w Giszowcu powstał oddział Towarzystwa Czytelni Ludowych, które prowadziło bibliotekę w pomieszczeniach dawnej kantyny, co przyczyniło się do rozwoju społeczeństwa lokalnego. Jednak w latach 60. XX wieku sytuacja uległa dramatycznej zmianie. W związku z utworzeniem kopalni „Staszic” w Giszowcu, postanowiono zburzyć unikalne osiedle i zastąpić je nowym kompleksem z dużych bloków mieszkalnych. Działania związane z wyburzaniem miały miejsce na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, jednak rozpoczęto także akcje ratunkowe, które miały na celu zachowanie części oryginalnej zabudowy, co niestety przyniosło efekt tylko w jednej trzeciej.

W wyniku niekorzystnego stanu technicznego, w 1980 roku pobliskie budynki noclegowe straciły status zabytków, a następnie zostały wyburzone. Jedynym ocalałym obiektem pozostał budynek dawnej kantyny. W 1982 roku, po przejęciu przez kopalnię „Staszic”, obiekt oraz sąsiedni kompleks pralni przekazano Związkowi Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, co dało początek klubowi Gwarek. Po zburzeniu domów noclegowych, w budynku rozpoczął działalność bar piwny Gwarek.

Jednak z czasem opuszczony obiekt zaczął popadać w ruinę, co doprowadziło do pożaru, w wyniku którego część dachu została zniszczona. 7 maja 2002 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków. W 2009 roku, po dużej rewitalizacji, otwarto w nim restaurację Pod Kasztanami, a obok powstało pole do minigolfa z 18 dołkami. Niestety, obiekt ten jest obecnie nieczynny.

Architektura i otoczenie

Budynek dawnej kantyny zlokalizowany jest na osiedlu patronackim Giszowiec, przy ulicy Radosnej 35. Jego projektantami byli Georg i Emil Zillmannowie z Charlottenburga. Zewnętrzna fasada budynku charakteryzuje się prostotą, jednak zdobiona jest eleganckimi pilastrami, co nadaje jej wyjątkowego uroku. Dach, w stylu mansardowym, pokryto dachówką, co jest typowe dla tego rodzaju architektury.

Wnętrze kantyny, a w szczególności jadalnia, była bardzo jasna i przestronna, co wpływało na komfort osób tam przebywających. Podłogi wyłożono betonem, a pokryte gładzią asfaltową dodawały nowoczesnego wyglądu. Przygotowywanie posiłków odbywało się w kuchni, w której znajdowały się obszerne kotły, a duży kredens oddzielał ją od jadalni. W obrazie tej przestrzeni nie można pominąć obecności komfortowej szafy grzewczej umieszczonej w pokoju kredensowym, która służyła do podgrzewania dań.

Na parterze budynku mieścił się również przedsionek, spiżarnia oraz pomieszczenie na napoje. Z kolei w piwnicy zaaranżowano magazyn, a na piętrze ulokowano mieszkanie dla mistrza domów noclegowych, co świadczy o pełnej funkcjonalności oraz przemyślanym rozkładzie przestrzeni w tym obiekcie.

---

Oceń: Kantyna w Katowicach-Giszowcu

---