Gmach poczty w Katowicach

---

Historia

Historia budynku poczty w Katowicach jest niezwykle interesująca. Zanim powstał obecny gmach przy ulicy Pocztowej, w tym miejscu funkcjonowała pierwsza katowicka szkoła, która rozpoczęła działalność w 1827 roku. Budynek, znany jako Cesarski Urząd Poczty (niem. Kaiserliches Postamt), został wzniesiony na działce zakupionej od władz miejskich. Ta działka eksponowała imponującą powierzchnię prawie 2,5 tys. m², a jej zakup zrealizowano 9 maja 1891 roku za kwotę 57 tys. marek. Projekt architektoniczny budynku powstał w Berlinie i zatwierdzono go 30 maja 1892 roku.

Prace budowlane rozpoczęły się 9 czerwca 1892 roku, a 3 grudnia 1893 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowo wybudowanego obiektu. Gmach poczty wyróżniał się neorenesansowym stylem, posiadając wieżyczkę oraz elewację w rdzawym kolorze. W 1904 roku oddano do użytku tylne skrzydło gmachu, a także dokonano nadbudowy jednego piętra do już istniejącej struktury. Z tego okresu pochodzi również likwidacja wieży z telegrafem.

W 1913 roku gmach przeszedł istotną przebudowę, podczas której nadano mu nowoczesne cechy stylu modernistycznego. Wówczas powstała także kolumnada, a tylne prostopadłe skrzydło zyskało świetliki dachowe. Budynek w tamtym czasie był pod zarządem Urzędu Pocztowego Rzeszy (niem. Reichspostverwaltung).

Okres międzywojenny był czasem, gdy w gmachu funkcjonowała jedna z ośmiu polskich Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów, tj. Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny Katowice 1 wraz z Rejonowym Urzędem Telefoniczno-Telegraficznym. W latach 1930–1932 przeprowadzono przebudowę najwyższych pięter w celu przystosowania ich do funkcji centrali telefonicznej, wprowadzając nowe okna na parterze oraz na pierwszym i trzecim piętrze. W 1937 roku gmach zaczął przybrać współczesny styl modernistyczny.

W maju 2014 roku Poczta Polska ogłosiła zamiar sprzedaży gmachu poczty przy ulicy Pocztowej, oszacowując jego wartość na 15 milionów złotych, podczas gdy placówka pocztowa miała nadal funkcjonować w tym samym budynku. 19 czerwca 2015 roku odbyła się trzecia licytacja obiektu, gdzie cena została obniżona z 15 do 13,5 miliona złotych. Wcześniejsze licytacje 28 listopada 2014 oraz 30 stycznia 2015 roku odwołano z powodu braku zainteresowania kupnem.

Poczta Polska, w roku 2019, ogłosiła rezygnację z planów sprzedaży gmachu, a w październiku tego samego roku zainicjowała plany jego odnowienia. 2 października 2019 roku został podpisany list intencyjny pomiędzy Pocztą Polską a Polskim Holdingiem Nieruchomości, dotyczący wspólnego zagospodarowania budynku. W planach znajdowało się połączenie funkcji pocztowej z działalnością edukacyjno-kulturalną, a także umożliwienie mieszkańcom Katowic decydowania o przyszłej funkcji gmachu.

Charakterystyka

Gmach poczty, usytuowany przy ulicy Pocztowej 9 w Katowicach, należy do granic dzielnicy Śródmieście. Zajmuje on miejsce w zachodniej pierzei wspomnianej ulicy, w zwartej zabudowie, w bliskim sąsiedztwie z katowickim Rynkiem, siedzibą Urzędu Miasta Katowice oraz głównym dworcem kolejowym. W obrębie tego gmachu działa całodobowo Urząd Pocztowy Katowice 1, będący częścią Poczty Polskiej.

Całkowita powierzchnia użytkowa gmachu wynosi 5944,95 m², z czego około 2,5 tys. m² przeznaczone jest na potrzeby Urzędu Pocztowego Katowice 1. Powierzchnia zabudowy wynosi 1684 m², a budynek składa się z czterech kondygnacji nadziemnych oraz jednej podziemnej.

Obecny kształt i wygląd gmachu datuje się na 1937 rok. Z architektonicznego punktu widzenia charakteryzuje się on stylem modernistycznym, wzbogaconym elementami neoklasycystycznymi. Szczególnie wyróżnia go dziewiętnastoosiowa fasada w odcieniach białych. Na poziomie pierwszego piętra zastosowano boniowanie, a na parterze przy wejściu znajdują się osiem kolumn.

Brama wjazdowa do podwórza usytuowana jest w osi pierwszej i drugiej. Na wysokości trzech środkowych osi występuje pseudoryzalit z lizenami, który zwieńczony jest tympanonem. Dodatkowe zdobienia fasady stanowią medaliony umieszczone między oknami drugiej a trzeciej kondygnacji, nad którymi w pseudoryzalicie znajdują się półokrągłe przyczółki inkrustowane płaskorzeźbami muszli oraz pocztowej trąbki sygnałowej. Ponadto nad trzecią kondygnacją rozciąga się gzyms koronujący.

Wnętrze gmachu utrzymuje dwie klatki schodowe o konstrukcji dwubiegowej, z kutą balustradą bogato zdobioną motywami roślinnymi. Główna klatka schodowa została zbudowana w okresie międzywojennym. Na półpiętrze podziwiać można płaskorzeźbę przedstawiającą godło Polski.

Warto zaznaczyć, że gmach wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków, co podkreśla jego znaczenie w przestrzeni miejskiej oraz dziedzictwie kulturowym Katowic.

---

Oceń: Gmach poczty w Katowicach

---