Konsum w Katowicach-Murckach

---

Historia

Konsum w Katowicach-Murckach ma swoje korzenie w okresie intensywnych inwestycji, które miały miejsce pod nadzorem katowickiej dyrekcji koncernu rodziny Hochbergów. Miejsce to nabrało formy w latach 1905–1908, kiedy to powstało nowe centrum urbanistyczne Murcek, bazujące na indywidualnych projektach charakterystycznych dla tej architektury, z zachowaniem spójności form. Kluczową postacią w tym procesie był Alfred Malpricht, który pełnił obowiązki inspektora budowlanego oraz architekta konsumu. Obiekt został oddany do użytku w 1906 roku, a jego pierwotna rola to Książęcy Dom Handlowy (niem. Fürstliches Kaufhaus).

W ścianach konsumu znajdowały się kiedyś różnorodne pomieszczenia, w tym magazyny, biura, prażalnia kawy i chłodnia, a także mieszkania dla pracowników oraz wiele obiektów pomocniczych, takich jak suszarnia zboża i palarnia jęczmienia. Z czasem wbudowano tutaj kaplicę ewangelicką, a w latach międzywojennych utworzono szkołę dla mniejszości niemieckiej. W 1936 roku budynek gościł znaną pisarkę Marię Dąbrowską, która opisała tę wizytę w swoich Dziennikach z lat 1914–1965.

Pomiędzy rokiem 1958 a 1968 w prawym skrzydle obiektu mieścił się Klub Górniczy, a na piętrze znajdowała się mała orkiestra dęta. W 1999 roku Konsum przeszedł generalną modernizację. W styczniu 2018 roku ogłoszono plany remontu konserwatorskiego, a do Urzędu Miasta Katowice wpłynęła prośba wspólnoty mieszkaniowej o zgodę na przeprowadzenie prac renowacyjnych. W tej fazie zaplanowano także wymianę okien, drzwi oraz balustrad, a także docieplenie lukarn i ścian od podwórza. W tym samym roku na parterze działał sklep wielobranżowy, a na wyższych piętrach znajdowały się lokale mieszkalne.

Dnia 27 sierpnia 2021 roku, dawny konsum uzyskał status zabytku, wpisując się w rejestr jako element zespołu budowlanego osiedla Murcki w Katowicach. W lutym 2022 roku w systemie REGON notowano 6 aktywnych firm z siedzibą przy placu Jana Kasprowicza 4, w tym sklep sieci Lewiatan oraz pracownię architektoniczną, a w sąsiednim budynku przy ulicy Alojzego Wojtalewicza 2a mieściła się restauracja „Murckowianka”.

Charakterystyka

Zabytkowy budynek konsumu znajduje się przy placu Jana Kasprowicza 2 w Katowicach, konkretnie w dzielnicy Murcki. Ulokowany jest w północno-wschodnim rejonie placu, stanowiąc istotny element urbanistyczny historycznego osiedla patronackiego. Ponadto, jest on zamknięciem widokowym reprezentacyjnej dla Murcek ulicy Wolności.

Jest to niewątpliwie jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków w Murckach. Styl architektoniczny konsumu oraz innych obiektów powstałych na początku XX wieku w rejonie placu J. Kasprowicza można zakwalifikować do wczesnego modernizmu, przy zachowaniu zasad charakterystycznych dla funkcjonalnych osiedli patronackich.

Obiekt został wzniesiony jako murowany i otynkowany, na planie litery „C”, z przybudówkami umiejscowionymi po stronie północnej. Budynek nakrywa wysoki dach dwuspadowy, częściowo naczółkowy, pokryty dachówką. Konsum składa się z dwóch kondygnacji nadziemnych, dodatkowych dwóch znajdujących się w wysokim dachu, oraz podpiwniczenia. Powierzchnia zabudowy wynosi 756 m².

Fasada budynku ma siedem osi, wyróżniając się dwoma wydatnymi, trójosiowymi ryzalitami zamkniętymi szczytami. Wejście główne do konsumu usytuowane jest w czwartej osi, w wnęce zamkniętej łukiem koszowym. Przed wejściem znajdują się jednobiegowe schody. Nad wejściem, w części dachowej, zlokalizowana jest mansarda ze szczytem o falistym wykroju, w którego centralnej części umieszczono zegar. Budynek posiada także boczne wejścia osadzone w dwóch skrajnych osiach.

Elewacje boczne mają również po siedem osi. Dach w tej części budynku zakryty jest mansardami z dwuspadowym dachem naczółkowym oraz trzech niewielkich lukarni. Przybudówki są parterowe, z dachami również dwuspadowymi.

Konsum zachował swoją pierwotną bryłę oraz ogólny wygląd i wystrój elewacji, ale okna, zwłaszcza na parterze, zostały częściowo wymienione i przekształcone. Warto podkreślić, że obiekt ten został wpisany do rejestru zabytków jako część zespołu zabudowy osiedla Murcki, pod numerem A/868/2021. Dodatkowo konsum figuruje również w gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.

---

Oceń: Konsum w Katowicach-Murckach

---