Konsum w Katowicach-Giszowcu

---

Historia

Konsum, znany również jako kompleks handlowy, powstał przed 1910 rokiem, kiedy to zainaugurowano całe osiedle patronackie Giszowiec. To przedsięwzięcie zainicjowane zostało przez ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben, Antoniego Uthemanna. Oryginalny projekt wykonały znane firmy architektoniczne – Georg oraz Emil Zillmannowie z Charlottenburga, sąsiadującego z Berlinem.

Wiosenne miesiące 1909 roku przyniosły ukończenie narożnych sekcji kompleksu, w których ulokowano sklep rzeźnika oraz piekarnię. Natomiast budowa centralnej części została przesunięta na późniejszy termin. Szybki rozwój osiedla, spowodowany napływem nowych mieszkańców, wymusił latem 1909 roku podjęcie decyzji o rozpoczęciu budowy środkowej części konsumu. Mieściły się tam, oprócz wspomnianych już piekarni i rzeźnika, także rozmaite sklepy oferujące wyroby tekstylne, świeże owoce oraz warzywa, a także ogólnospożywcze towary. Do budynku dobudowane były mieszkania dla właścicieli rzeźni oraz piekarni.

Wszystkie sklepy działały na zasadzie krótkoterminowych dzierżaw, co oznaczało, iż były prowadzone przez osoby prywatne. Mimo tej struktury, ceny towarów były starannie regulowane przez spółkę, która dbała o to, aby były one na możliwie najniższym poziomie. Placówki handlowe otwarte były codziennie od godziny 7:00 do 21:00, z wyjątkiem niedziel i niektórych świąt, kiedy to niektóre sklepy działały jedynie do 10:00.

W latach 60. XX wieku, w obliczu powstania w Giszowcu kopalni „Staszic” kopalni „Staszic”, podjęto decyzję o zniszczeniu unikalnego osiedla oraz budowie nowego kompleksu, składającego się z wysokich bloków mieszkalnych. Proces wyburzania Giszowca rozpoczął się na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, co spotkało się z niezadowoleniem mieszkańców, co doprowadziło do protestów w obronie osiedla. Zniszczeniu uległa lewa sekcja dawnego konsumu, ale zachowano wiele elementów, które przetrwały do dnia dzisiejszego. W dniu 20 maja 1982 roku budynek został ujęty w rejestr zabytków.

Około roku 2013, w kompleksie handlowym można było znaleźć lokalne piekarnię, sklep meblowy oraz AGD, sklep mięsny, fryzjera, a także przychodnię medyczną. W piekarni znajdował się niezwykły obraz malarza Ewalda Gawlika, przedstawiający kobiety piekące chleb w tradycyjnych piecach, zwanych piekarniokami. Piekarnia ta, od 1997 roku, była w rękach rodziny Michalskich, która posiadała również piekarnię w Nikiszowcu.

Na stan listopada 2020 roku, w kompleksie domów towarowych istniały m.in. takie placówki jak: piekarnia Michalski, serwis AGDTech, sklep alkoholowy (nr 7), przychodnia Delta-Med (nr 9) oraz Studio Fryzjerskie 21 (nr 10).

Architektura

„Konsumpcja w Katowicach-Giszowcu jest ściśle związana z architekturą, a budynek dawnego konsumu znajduje się w centralnej części osiedla patronackiego Giszowiec. Zlokalizowany przy placu Pod Lipami 7-10, został zaprojektowany przez Georga i Emila Zillmannów, architektów z Charlottenburga. Konsum stanowił pierwotnie kompleks sklepów o długości przekraczającej sto metrów.

Struktura budynku opiera się na stropach oraz wiązaniach dachowych wykonanych z ogniotrwałych, żelbetowych materiałów, co zwiększa jego bezpieczeństwo. Masardowy dach został pokryty tradycyjną dachówką, nadając temu miejscu charakterystyczny wygląd. Konsum był jednostką zamykającą plac Pod Lipami, a nie został ogrodzony, co sprzyjało dostępności dla mieszkańców.

W piwnicach oraz na górnej kondygnacji znajdowały się magazyny. W górnej części budynku stworzono również kilka pomieszczeń dla personelu, a także dla piekarza oraz rzeźnika. Piekarnia, której wyposażenie obejmowało dwa duże piece ceramiczne, była funkcjonalna jeszcze na początku XXI wieku. Połączenie z pobliską fabryką lodu było kluczowe dla funkcjonowania sklepu mięsnego, który korzystał z rurociągu transportującego zimne powietrze. W sklepie mięsnym znajdowały się także specjalne pomieszczenia przeznaczone do wyrobu wędlin, wędzarnia oraz chłodnia.

---

Oceń: Konsum w Katowicach-Giszowcu

---