Kamienica przy ulicy Gliwickiej 13 w Katowicach

---

Historia

Kamienica przy ulicy Gliwickiej 13 w Katowicach, wybudowana na początku XX wieku, dokładnie w 1906 roku, to istotny element architektury tego miasta. Jej konstrukcja nosi ślady pracy Wilhelm Briegiera, który przykładał dużą wagę do jakości użytych materiałów. Z myślą o najwyższej klasie mieszkańców, w budynku zaprojektowano przestronne mieszkania.

W 1935 roku kamienica znalazła się w rękach Karola Grabowskiego. Odwiedzały ją osoby z różnych środowisk zawodowych, wśród których był także generał Kazimierz Horoszkiewicz, pełniący funkcję dowódcy 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w latach 1922–1926. Generał mieszkał na pierwszym piętrze budynku. W tym samym roku przedłużono boczną oficynę, a prace te zrealizował E. Garnysz. Okres międzywojenny przyniósł również rozwój działalności handlowej, związaną z Biurem Handlowym braci Grabowskich, które funkcjonowało w tym obiekcie.

Po wielu latach eksploatacji, pod koniec grudnia 2021 roku zakończono kompleksowy remont budynku oraz oficyny. W trakcie tych prac, kamienica zyskała dostęp do sieci ciepłowniczej, odnowiono klatkę schodową oraz przywrócono istniejące wcześniej polichromie, które były ukryte pod warstwą farby. Dodatkowo, odnowiono elewacje zarówno od frontu, jak i od tyłu budynku. Ponadto, zainstalowano nowe pokrycie dachowe, w tym nową kopułę z blachy tytanowo-cynkowej nad wykuszem. Okna i drzwi w części zostały odnawiane, a w innej zostały wymienione na nowe. Całkowity koszt rewitalizacji wynosił 3,3 miliona złotych, przy czym część kwoty pochodziła z dofinansowania ze środków unijnych.

W 2021 roku Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach otrzymał Nagrodę Kapituły Edycji XXVI 2021 Konkursu „Modernizacja Roku & Budowa XXI w.” za prace modernizacyjne przeprowadzone w kamienicy na Gliwickiej 13.

Dnia 8 maja 2023 roku, budynek został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/1184/23, a decyzja ta zyskała ostateczną moc prawną 25 maja 2023. Ochroną objęto obiekt w granicach jego murów zewnętrznych. W systemie REGON, na połowę lipca 2023 roku, jeśli chodzi o lokalizację przy ulicy Gliwickiej 13, zarejestrowano jeden podmiot gospodarczy.

Charakterystyka

Kamienica mieszkalna zlokalizowana jest przy ulicy Gliwickiej 13 w Katowicach, w zachodniej części tętniącego życiem obszaru Śródmieścia. Budynek wzniesiono w zwartej zabudowie ulicznej.

To murowana konstrukcja wykonana z cegły, charakteryzująca się prostokątnym planem oraz boczną oficyną na zachodzie, z dwuspadowym dachem z lukarnami, pokrytym dachówką. Powierzchnia użytkowa kamienicy wynosi 1 282,67 m², natomiast jej powierzchnia zabudowy to 454 m². Budynek składa się z pięciu kondygnacji nadziemnych oraz jednej podziemnej.

Kamienica jest przykładem architektury secesyjnej oraz modernistycznej. Fasada budynku wyróżnia się sześcioosiowym, a zarazem niesymetrycznym układem. W skrajnych osiach, na poziomie trzeciej i czwartej kondygnacji, lico muru subtelnie cofa się, tworząc tym samym pseudoryzalit zwieńczony oddzielnym daszkiem. Na drugiej kondygnacji budynku umieszczono wykusz, a w dwóch pierwszych osiach, na trzeciej i czwartej kondygnacji, znajdują się loggie – niższa z balustradą murowaną, a wyższa w formie metalowej, wygiętej balustrady.

Parter kamienicy został otynkowany, natomiast elewacja na wyższych kondygnacjach została pokryta ceglaną okładziną z poziomymi pasami tynku. W architektonicznych detalach budynku wyróżniają się: nadokienniki na drugiej i trzeciej kondygnacji, kaboszony znajdujące się pod oknami części środkowej fasady na trzecim piętrze oraz stylizowany ornament geometryczny pomiędzy oknami czwartej kondygnacji w części centralnej budynku. Okna są w układzie cztero- i sześciokwaterowym, z dodatkowym ślemieniem i szczeblinami.

Brama przejazdowa umiejscowiona jest w części wschodniej budynku, w drugiej osi od wschodu, a jej dekorację tworzą lamperie z płytek ceramicznych. Sień wewnętrzna zyskała ozdobny stiukowy sufit o architektoniczno-geometrycznym wzorze, a w drzwiach prowadzących do klatki schodowej umieszczono szlifowane białe szyby. Na podwórzu obiektu zachowało się ocembrowanie fontanny z początku XX wieku.

Kamienica jest zabytkiem chronionym, wpisanym do rejestru zabytków nieruchomych oraz gminnej ewidencji zabytków Katowic. Zgodnie ze stanem z września 2016 roku, budynek pozostaje własnością miasta Katowice i jest zarządzany przez Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Gliwickiej 13 w Katowicach

---