Hala zajezdni tramwajowej przy ulicy Kościuszki w Katowicach

---

Historia

Hala zajezdni tramwajowej w Katowicach, która została wzniesiona, stanowi ważny element historii komunikacji miejskiej. Powstała w ramach budowy ostatniej linii tramwajowej, która została uruchomiona tuż przed wybuchem I wojny światowej. Ta linia prowadziła z centrum miasta do parku Południowego, obecnie znanego jako park Tadeusza Kościuszki. Hala powstała w miejscu, które w XIX wieku zajmowało miejsce dla szybu i maszyny wyciągowej kopalni „Beata”. Budowa rozpoczęła się w szybkim tempie, a prace trwały w maju i czerwcu 1912 roku, aby skończyć przed zaplanowanymi zawodami strzeleckimi.

Trasa tramwajowa o długości 1,927 km została oddana do użytku 14 czerwca 1912 roku, a zajezdnia, która powstała na jej końcu, pomieściła 10 wagonów czteroosiowych. W pobliżu hali zbudowano także przybudówki, które zawierały warsztat oraz pomieszczenia dla personelu zajmującego się obsługą tramwajów.

Linie tramwajowe cieszyły się dużym zainteresowaniem, a wagony kursowały co kwadrans. W ciągu roku 1912 na nowo otwartej linii przewieziono 160 447 pasażerów, a także wykonano 37 627 wozokilometrów. Warto zaznaczyć, że ta linia była jedyną własnością firmy Schlesische Kleinbahn, mimo że firma ta zarządzała całą siecią tramwajów na Górnym Śląsku. Niestety, nie zrealizowano całego projektu, który zakładał połączenie Katowic z Ligotą.

Ruch tramwajowy na tej linii został wstrzymany 5 listopada 1916 roku z powodu konfiskaty infrastruktury na potrzeby wojenne. Po długim czasie, wznowiono go 1 kwietnia 1926 roku, przywracając życie komunikacji tramwajowej. W dniu 18 września 1947 roku otwarto przedłużenie linii z parku T. Kościuszki w stronę Brynowa.

Do końca 1949 roku zajezdnia Park Kościuszki obsługiwała kilka tras tramwajowych, takich jak:

• 11: Bytom – Chorzów – Wirek – Katowice II (25,36 km; 3 pociągi),
• 13: Siemianowice Śląskie – Alfred – Katowice (6,24 km; 4 pociągi),
• 16: Katowice – park T. Kościuszki – Brynów (4,07 km; 4 pociągi),
• 113: Wełnowiec – Katowice (3,34 km; 2 pociągi),
• 116: Katowice ul. Pocztowa – park T. Kościuszki (1,9 km; 2 pociągi).

Zajezdnia funkcjonowała zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem aż do 1967 roku. W tym czasie pojawił się pomysł budowy nowej pętli tramwajowej obok Hali Parkowej, jednak projekt ten ostatecznie został zarzucony. Po pewnym czasie hala zaczęła spełniać rolę warsztatu naprawy tramwajów, a później stała się magazynem dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania, znanego później jako MPGK.

Na zlecenie P. Śliwki w latach 1997–1998 zrealizowano przebudowę dawnej hali zajezdni, aby przekształcić ją w salon samochodowy oraz stację serwisową marki Škoda. Prace projektowe związane z przebudową były prowadzone w latach 1996–1998, a ich autorami byli architekci Mirosław Polak oraz Marek Skwara, natomiast konstrukcję opracowali H. Goik oraz G. Komraus.

Charakterystyka

Hala dawnej zajezdni tramwajowej znajduje się w Katowicach, przy ulicy T. Kościuszki 94, w obszarze dzielnicy Brynów część wschodnia-Osiedle Zgrzebnioka. Budowla ta ma łączną powierzchnię wynoszącą 1 690 m² oraz kubaturę rzędu 8,5 tys. m. Obejmuje dwa piętra nadziemne i została wpisana do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.

Hala stanowi integralny element nowoczesnego salonu samochodowego, której towarzyszą różnorodne przybudówki oraz pawilony, w tym zaplecze techniczne i socjalne, stają się one niewidoczne z perspektywy ulicy. Oryginalne, nośne dwie boczne ściany z historycznej struktury oraz delikatne stalowe dźwigary dachowe wytrzymują ciężar nowej konstrukcji.

Przy modernizacji frontowej hali zaprojektowano nowoczesną, bezszprosową szklaną fasadę, która umożliwia zajrzenie do wnętrza salonu samochodowego. Stosując szklenie bezramowe, wprowadzono dwa poziome szklane pasy, które połączono przy użyciu bezbarwnego silikonu. Ta unikalna w Polsce technologia wyróżnia się stabilnością dzięki zastosowaniu dwóch stalowych lin naciągniętych między narożnymi murowanymi słupami, które odpowiadają za poziome usztywnienie całej struktury, a także wprowadzeniu portalu z drzwiami przesuwnymi.

Wnętrze hali wzbogacono o stalową konstrukcję antresoli, która osadzona jest na niezależnych fundamentach i słupach, oddzielająca ją od starych części gmachu. Dostępu do antresoli zapewniają stalowe schody z łukowo wygiętymi poręczami, które wykonane są z podwójnie złożonych ceowników. Pręty mocowane pomiędzy poręczami umożliwiają zawieszenie przykręcanych stopni, co dodaje atrakcyjności, a jednocześnie funkcjonalności tej przestrzeni. Wprowadzenie antresoli przyczyniło się do efektywnego zwiększenia powierzchni użytkowej salonu, a jej projekt uwzględnia główne zasady aranżacji parteru.

Na zajezdni zarejestrowano w systemie REGON dwa przedsiębiorstwa, w tym Auto Śliwka – salon oraz serwis samochodowy marki Škoda, które przyczyniają się do rozwoju lokalnej aktywności gospodarczej.

---

Oceń: Hala zajezdni tramwajowej przy ulicy Kościuszki w Katowicach

---