Cmentarz przy ul. Pośpiecha w Katowicach

---

Historia

Mieszkańcy Załęża w przeszłości przynależeli do parafii św. Szczepana w Bogucicach. Z tego powodu zmarli z tego obszaru byli grzebani na cmentarzu parafialnym w Bogucicach. Plany budowy kościoła oraz cmentarza na wzgórzu w Załęskiej Hałdzie pojawiły się już w 1855 roku, a ich inicjatorami byli ks. Leopold Markiefka oraz Ernest Georges de la Tour, ówczesny właściciel Załęża. Niestety, brak wsparcia finansowego ze strony lokalnych potentatów uniemożliwił realizację tych planów.

W nocy z 3 na 4 marca 1896 roku miała miejsce tragiczna katastrofa w kopalni „Cleophas”, podczas której życie straciło ponad stu górników. Na pogrzebie, proboszcz z Bogucic, ks. Ludwik Skowronek, złożył obietnicę budowy w Załężu kościoła pw. św. Józefa, uznawanego za patrona dobrej śmierci. Parcelę pod cmentarz zakupiono w 1894 (lub 1898) roku. Zakupiony teren obejmował również przestrzeń przeznaczoną na kościół oraz plebanię, mającą powierzchnię 3,34 ha. 27 grudnia 1895 roku kard. Georg von Kopp zatwierdził plany budowy. Cmentarz został ostatecznie założony około roku 1898.

W okresie międzywojennym kopalnia „Kleofas” ofiarowała nagrobki dla górników, którzy zginęli w różnych tragediach górniczych. W latach 1943–1945 zarząd nad cmentarzem sprawowały władze miejskie.

Charakterystyka

Cmentarz parafialny parafii św. Józefa w Katowicach-Załężu znajduje się przy ulicy P. Pośpiecha w Katowicach, w sąsiedztwie kościoła parafialnego oraz linii kolejowej nr 137, na terenie dzielnicy Załęże. Oprócz obsługi wspomnianej parafii, cmentarz ten służy także parafii śś. Cyryla i Metodego z Załęskiej Hałdy oraz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Herberta położonej na osiedlu W. Witosa. Osobny cmentarz tej drugiej parafii został poświęcony 5 czerwca 2023 roku.

Powierzchnia cmentarza wynosi 2,0815 ha i został on zbudowany na planie trapezu, otoczony solidnym ceglanym ogrodzeniem. W centralnej części cmentarza wznosi się główna aleja, a boczne alejki wyznaczają kwatery i przecinają się pod kątem prostym. Wzdłuż tej głównej alejki znajdują się nagrobki górników, którzy tragicznie zginęli w różnych katastrofach górniczych.

Na miejscu, w punkcie przecięcia alejek, możemy znaleźć krzyż z figurą Chrystusa usytuowaną na podstawie z sztucznego kamienia. W jego wnętrzu umieszczono niszę, w której znajduje się figura Matki Bożej, a poniżej widnieje napis: Jam jest zmartwychwstanie i życie. Cmentarz mieści również Grób Dzieci Utraconych, co stanowi ważny element upamiętniający.

W 2010 roku na cmentarzu było około 5,4 tys. nagrobków, a liczba pochówków od momentu inauguracji jego działalności wyniosła blisko 12,3 tys. średnio przypadając na około 200 pochówków rocznie. Warto również zaznaczyć, że najstarszy znany nagrobek pochodzi z 1902 roku, a na murze cmentarza umieszczono tablice, które poświęcone są Włochom, w tym rodzinie Petruccio.

Pochowani

W kontekście pochowanych osób na cmentarzu przy ul. Pośpiecha w Katowicach, można wymienić kilka istotnych postaci, które spoczywają na tym miejscu. Wśród nich znajdują się tak znaczący ludzie jak:

• Franciszek Anioł (1895–1910) – znany działacz narodowy,
• Konrad Bryzek (1921–1976) – wybitny skrzypek i dyrygent,
• Paweł Chrószcz (1900–1983) – powstaniec śląski oraz działacz “Sokoła”, który w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu był aktywny w Armii Krajowej,
• Henryk Chrupała (1938–2015) – były dyrektor Planetarium Śląskiego,
• ks. prałat Józef Kubis (1867–1942) – pierwszy proboszcz parafii załęskiej, którego grób jest usytuowany przy krzyżu cmentarnym,
• Matylda Ossadnik-Ogierman (1917–1997) – utalentowana gimnastyczka, która była najmłodszą uczestniczką Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku oraz sędzia sportowy międzynarodowy i trenerka,
• Iwona Rutkowska (1955–2019) – artystka muzyczna,
• Stanisław Sapa (1903–1963) – znany działacz młodzieżowy oraz pionier harcerstwa w Katowicach.

Wymienione osoby pozostawiły po sobie znaczący dorobek i wspomnienie w historii regionu, co czyni cmentarz przy ul. Pośpiecha miejscem pamięci o ich życiu i dokonaniach.

---

Oceń: Cmentarz przy ul. Pośpiecha w Katowicach

---