Cmentarz przy ul. Gliwickiej w Katowicach

---

Historia

„Cmentarz w Katowicach, umiejscowiony przy ul. Gliwickiej, powstał w roku 1860 na terenie zwanym Załęskim Przedmieściem. W odległości zachodniej od niego znajdowała się wówczas granica miasta oraz Załęża. Nekropolia została wytyczona pomiędzy torami kolejowymi, po stronie południowej ulicy Gliwickiej. Uroczystość poświęcenia miała miejsce 11 listopada 1860 roku i została przeprowadzona przez ks. dziekana Franza Heidego z Raciborza. Tego samego dnia poświęcono również tymczasową świątynię pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, której lokalizacja znajdowała się w rejonie późniejszego placu Wolności. Duszpasterstwo w tej świątyni objął ks. Teodor Kremski. W ramach cmentarza chowano zmarłych mieszkańców Katowic, Brynowa, Załęża, a także osoby z okolicznych terenów, jak Załęska i Katowicka Hałda. Pierwszy pochówek odbył się zaledwie dwa dni po ceremonii poświęcenia.

W październiku 1871 roku cmentarz przeszedł na własność starokatolików, którymi kierował ks. Paweł Kamiński. W 1875 roku w centralnej części nekropolii zbudowano kaplicę pw. Dobrego Łotra, w której dokonywano pochówków duchownych należących do wspólnoty starokatolickiej.

Po przyłączeniu Katowic do Polski w 1922 roku, ostatni proboszcz parafii starokatolickiej, ks. Karl Müller, opuścił kraj i zmarł w Niemczech w następnym roku. Po licznych zawirowaniach administracyjnych oraz prawnych, lokalne władze przekazały cmentarz oraz kościół wspólnocie rzymskokatolickiej, która przejęła zarząd parafii śś. Apostołów Piotra i Pawła w roku 1927.

W okresie II wojny światowej nadzór nad cmentarzem sprawowały władze miejskie, a od 1945 roku nekropolia wróciła w ręce parafii rzymskokatolickiej. Z końcem lat 50. aż do lat 70. XX wieku w kaplicy cmentarnej odprawiano niedzielne msze święte. W 1984 roku cmentarz został przekazany pod zarząd parafii Przemienienia Pańskiego.

Charakterystyka

Cmentarz parafialny parafii Przemienienia Pańskiego usytuowany jest w Katowicach przy ulicy Gliwickiej, między ulicą M. Goeppert-Mayer a Punktem 44. Mieści się on w dzielnicy Załęże, blisko granicy ze Śródmieściem. Ta przestrzeń zajmuje powierzchnię 1,285 ha.

Na cmentarzu odbywa się średnio 90 pochówków rocznie, co daje łącznie ponad 3,5 tys. do 2010 roku. Warto zwrócić uwagę na zabytkową kaplicę pw. Dobrego Łotra, która została zbudowana w 1875 roku. Jej architektura oparta jest na planie sześciokąta w stylu neogotyckim, a od strony południowej znajduje się absydę.

Kaplica ta została 21 listopada 2011 roku wpisana do rejestru zabytków nieruchomych, co podkreśla jej znaczenie w kontekście lokalnego dziedzictwa kulturowego (nr rej.: A/356/11).

Pochowani

W kontekście cmentarza przy ul. Gliwickiej w Katowicach, możemy wyróżnić kategorie dotyczące osób pochowanych w tym miejscu. Na tym historycznym cmentarzu spoczywają m.in.:

• Kazimierz Czapla (1869–1930) – był działaczem narodowym, notariuszem oraz adwokatem,
• Antoni Kamski (1893–1928) – kapitan, odznaczony orderem Virtutti Militari oraz Krzyża Walecznych,
• Karol Mathea (1886–1964) – powstaniec śląski, długoletni proboszcz parafii śś. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach,
• Wiktor Rumpfelt (1890–1965) – działacz PPS na Górnym Śląsku, członek i współorganizator POW Górnego Śląska oraz poseł na Sejm Śląski,
• Tadeusz Wencel (1927–2017) – lekarz neurochirurg, profesor nauk medycznych, który był twórcą i kierownikiem Katedry i Kliniki Neurochirurgii ŚAM.

---

Oceń: Cmentarz przy ul. Gliwickiej w Katowicach

---