Cmentarz przy ul. Francuskiej w Katowicach

Cmentarze

W sercu Katowic, przy ul. Francuskiej, znajduje się cmentarz katolicki, który został założony w 1870 roku. Powstanie tej nekropolii zostało ściśle związane z budową kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, co miało ogromne znaczenie dla społeczności lokalnej.

Jest to jedna z najstarszych nekropolii w regionie, wyróżniająca się nie tylko swoim wiekiem, ale także znaczeniem historycznym. Cmentarz katolicki przy ul. Francuskiej jest miejscem ostatniego spoczynku wielu znakomitych mieszkańców Katowic, co sprawia, że jest to nie tylko miejsce pamięci, ale również cenna część dziedzictwa kulturowego miasta.

Warto zauważyć, że cmentarz katolicki graniczy z cmentarzem ewangelickim, który jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie. Obie nekropolie tworzą unikalną przestrzeń historyczną, gdzie splatają się losy różnych społeczności wyznaniowych, co czyni to miejsce jeszcze bardziej interesującym dla osób poszukujących śladów przeszłości.

Historia

W 1870 roku na terenach sąsiadujących z pierwszym cmentarzem ewangelickim, który został założony w 1856 przy ul. K. Damrota, powstał nowy cmentarz. Prace nad jego organizacją obejmowały ogrodzenie terenu, a od strony obecnej ul. Francuskiej wzniesiono neogotycki budynek kostnicy, w którym mieściły się również mieszkania grabarza.

W 1924 roku, na cmentarzu została wybudowana Kaplica św. Józefa, usytuowana w centralnym punkcie tej nekropolii. Fundatorem obiektu był ks. kanonik Józef Cieśla, którego grób znajduje się w przyziemiu kaplicy. W bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza ewangelickiego, przy ogrodzeniu, znajduje się również rzeźba Piety, która dodaje temu miejscu wyjątkowego charakteru.

W okresie międzywojennym cmentarz przy ul. Francuskiej stał się jednym z najbardziej reprezentacyjnych miejsc pochówku w Katowicach. Pochówki w pobliżu kaplicy były wówczas wyjątkowo prestiżowe, a za miejsce pochówku w 1936 roku należało uiścić znaczną opłatę wynoszącą 1000 zł.

Pochowani

Na cmentarzu przy ulicy Francuskiej w Katowicach spoczywa wiele zasłużonych postaci, w tym wybitni sportowcy, artyści, naukowcy i działacze społeczni. Wśród pochowanych można wymienić:

  • Spirydion Albański, piłkarz, olimpijczyk,
  • Michał Banasik, kompozytor, pianista, organista-wirtuoz,
  • Jan Baranowicz, poeta, prozaik,
  • Aleksander Baumgardten, polski poeta i prozaik,
  • Jan Brzoza, pisarz,
  • Adam Didur, założyciel Opery Śląskiej,
  • Tadeusz Dobrowolski, chemik,
  • Jerzy Garda, śpiewak operowy,
  • Józef Gawor, ksiądz, redaktor naczelny „Gościa Niedzielnego”,
  • Stanisław Glüksman, chemik,
  • Adam Graczyński, senator,
  • Halina Holas-Idziakowa, artystka fotograficzka,
  • Zdzisław Jaskóła, konstruktor, docent, przewodniczący Rady Miejskiej w Katowicach,
  • Zbigniew Kalemba, kompozytor,
  • Tadeusz Kalinowski, aktor,
  • Stefan Kaufman, inżynier, profesor, organizator i dziekan Politechniki Śląskiej,
  • Janusz Kidawa, reżyser,
  • Wojciech Korfanty, polski przywódca niepodległościowy Górnego Śląska,
  • Marian Langer, profesor chemii,
  • Stefania Michnowska, aktorka,
  • Mieczysława Mitera-Dobrowolska, językoznawca,
  • Jan Mitręga, górnik, minister górnictwa i energetyki, wicepremier,
  • Roman Motyka, działacz socjalistyczny,
  • Feliks Netz, pisarz, poeta, tłumacz literatury węgierskiej,
  • Teodor Obremba, lekarz, działacz narodowy i samorządowy,
  • Jan Piechulek, polityk, przewodniczący Rady Miasta Katowic (1924-1933), dziennikarz, poseł na Sejm RP III kadencji (1930–1935),
  • Florentyna Pojdowa, uczestnik powstań śląskich, przełożona sanitariuszek Czerwonego Krzyża, działaczka plebiscytowa,
  • Teofil Franciszek Pojda, przedsiębiorca i działacz społeczny, powstaniec śląski,
  • ks. Michał Rękas, założyciel Apostolstwa Chorych,
  • Józef Rostek, lekarz,
  • Józef Rymer, jeden z przywódców III powstania śląskiego, poseł na Sejm Ustawodawczy RP, pierwszy wojewoda śląski,
  • Stanisław Schaetzel, specjalista prawa gospodarczego, działacz przemysłu naftowego, wykładowca,
  • Napoleon Siess, dyrygent, dyrektor Opery Śląskiej,
  • Kazimierz Skiba, ostatni polski sołtys wsi Katowice,
  • Jan Smoleń, polski pedagog, śląski kurator oświaty,
  • Mieczysław Sośniak, prawnik,
  • Zygmunt Sowiński (grób symboliczny zmarłego w Dachau), przemysłowiec, poseł na Sejm III, IV i V kadencji w II Rzeczypospolitej,
  • Maria Stokowska-Misiurkiewicz, aktorka,
  • Bolesław Surówka, dziennikarz „Polonii” oraz „Dziennika Zachodniego”,
  • Sergiusz Toll, lepidopterolog i prawnik,
  • Jerzy Warczewski, profesor nauk fizycznych, były kierownik Zakładu Fizyki Kryształów w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Śląskiego,
  • Konstanty Wolny, pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego (szczątki sprowadzono w 2012 ze Lwowa),
  • Jan Wysocki, polski rzeźbiarz, medalier,
  • Eugenia Wyszomirska-Kuźnicka, modelka Stanisława Ignacego Witkiewicza,
  • Jerzy Ziętek, polski działacz państwowy, generał,
  • Ryszard Zaorski, aktor,
  • Andrzej Żabiński, pierwszy sekretarz KW PZPR w Katowicach w latach 1980−81.

Nieopodal tego katolickiego cmentarza znajduje się cmentarz ewangelicki, będący pozostałością po wcześniejszym nekropolii przy ul. ks. Konstantego Damrota, który w znacznej części został zlikwidowany po 1945 roku. Oba cmentarze zostały wpisane do rejestru zabytków (nr rej.: A/1516/93, z dnia 26 lutego 1993 roku).

Przypisy

  1. Cmentarz - Katowice ul. Francuska. silesia.edu.pl. [dostęp 08.06.2024 r.]
  2. Zmarł doc. Zdzisław Jaskóła. www.polsl.pl, 04.04.2018 r. [dostęp 24.08.2024 r.]
  3. Maria Weronika Kmoch, Florentyno Pojdowa, gdzie jesteś?, „Miesięcznik Śląsk”, 26 (11 (314)), 2021, s. 26–27.
  4. Antoni Wilgusiewicz: Lwowianie i kresowianie na cmentarzach Katowic. Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego, 10.04.2020 r. [dostęp 03.08.2020 r.]
  5. LOTA: Cmentarze w Katowicach, kto na nich spoczywa? Najwięcej wielkich nazwisk jest przy Francuskiej. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Katowice, 30.10.2016 r. [dostęp 19.04.2020 r.]
  6. Feliks Netz spoczął na cmentarzu przy Francuskiej. dziennikzachodni.pl, 17.04.2015 r. [dostęp 16.04.2016 r.]
  7. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 67. ISBN 978-83-933-665-8-3.
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 17.08.2011 r.]
  9. Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 20. ISBN 83-907154-5-7.
  10. Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 25. ISBN 83-907154-5-7.
  11. Tadeusz Hadaś: Toll Sergiusz. W: Almanach entomologów polskich XX wieku. Poznań: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2001, s. 205. ISBN 83-88518-17-8.

Oceń: Cmentarz przy ul. Francuskiej w Katowicach

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:18