Budynek przy ulicy Bankowej 5 w Katowicach

---

Historia

W 1911 roku powstał gmach, który pierwotnie pełnił funkcję placówki Reichsbanku. Autorem projektu był niemiecki architekt Julius Habicht, znany z wielu podobnych realizacji w Niemczech. Pierwotne plany zostały opracowane w grudniu 1910 roku w Berlinie.

W 1924 roku budynek przeszedł pod zarząd Banku Polskiego, a później stał się częścią katowickiego oddziału Narodowego Banku Polskiego. W trakcie rozwoju gmachu, w latach 1923-1924, katowicki architekt Henryk Gambiec rozbudował go o dwa skrzydła, co znacznie zwiększyło jego funkcjonalność.

Rok później, zrealizowano dodatkowe prace, a w 1938 roku zamontowano dźwig towarowy, który dostarczyła Wytwórnia Sygnałów i Urządzeń Kolejowych z Krakowa. W 1939 roku wschodnia część oficyny została podniesiona o jedną kondygnację, a także dobudowano klatkę schodową na podstawie projektu Kazimierza Michalskiego.

W 1948 roku dokonano zamiany mieszkań w oficynie na przestrzenie biurowe, co zostało zrealizowane według projektu Tadeusza Łobosia. W kolejnych latach, w 1969, odnowiono sztukaterię, a w latach 80. budynek przeszedł kompleksowy remont, w trakcie którego nałożono nowy tynk i zmieniono kolorystykę obiektu.

Ważnym momentem dla gmachu było wpisanie go do rejestru zabytków nieruchomych. Dokonało się to pierwszy raz 30 sierpnia 1991 roku, a następnie powtórnie 20 września 2021 roku. W sąsiedztwie tego budynku, w miejscu, gdzie stała willa Grundmana, położono 5 sierpnia 2003 roku kamień węgielny pod nową siedzibę katowickiego oddziału Narodowego Banku Polskiego. Uroczystość otwarcia miała miejsce 12 kwietnia 2006 roku.

Dotychczasowa siedziba została wkrótce przekazana Uniwersytetowi Śląskiemu w Katowicach jeszcze w tym samym roku. 23 stycznia 2020 roku rektor Uniwersytetu, prof. Andrzej Kowalczyk, oraz marszałek województwa śląskiego, Jakub Chełstowski, podpisali umowę dotyczącą unijnej dotacji na przekształcenie gmachu w centrum kreatywności i coworkingu spinPLACE.

Prace przebudowujące zakończono we wrześniu 2022 roku, a w ich ramach odnowiono zarówno zewnętrzną elewację, jak i wnętrza budynku. Oficjalne otwarcie spinPLACE miało miejsce 27 lutego 2024 roku.

Charakterystyka

Budynek, który pełni funkcję banku, znajduje się na ulicy Bankowej 5 w Katowicach i jest umiejscowiony w sercu dzielnicy Śródmieście. Jego lokalizacja tuż naprzeciwko kościoła ewangelickiego sprawia, że jest to miejsce dobrze widoczne i łatwo dostępne. Z myślą o kreatywnych przedsiębiorcach oraz studentach, budynek stał się siedzibą centrum coworkingowego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach pod nazwą spinPLACE.

Obiekt został skonstruowany z cegły, a cała jego struktura jest tynkowana, co nadaje mu estetyczny wygląd. Na szczycie budynku znajduje się czterospadowy dach wykonany z miedzianej blachy, co dodaje mu charakterystycznego uroku oraz wytrzymałości. Sam gmach jest zaprojektowany na rzucie litery U z wewnętrznym dziedzińcem, natomiast centralna część to prostokąt, a oficyny rozplanowane są w formie litery „L”. Powierzchnia zabudowy głównego budynku wynosi 542 m², a jego architektura obejmuje 4 kondygnacje nadziemne oraz 1 kondygnację podziemną.

W aspekcie architektonicznym gmach odzwierciedla cechy stylu neoklasycystycznego, który z pewnymi elementami neorenesansu klasycyzującego przyciąga wzrok. Elementy dekoracyjne są dobrze widoczne w reprezentacyjnej, siedmioosiowej fasadzie budynku. Na poziomie przyziemia można zauważyć cokół, podczas gdy pilastry oraz wysokie okna doskonale zdobią parter. Drugie i trzecie piętro prezentują okna z prostymi opaskami zakończonymi ornamentami w formie wolich oczek. Pomiędzy tymi kondygnacjami znajduje się poziomy pas z jej wzorem dekoracyjnym, będącym ornamentem roślinnym. Całość wieńczy gzyms o pięknych motywach antycznych oraz detalach, takich jak perełki i woli ocznicy.

Elewacja tylna obiektu jest dziewięcioosiowa, gdzie przyziemie również posiada cokół. W dwóch skrajnych osiach znajdują się pseudoryzality, a okna na dolnych kondygnacjach są osadzone w pilastry. Środkowa oś piętra górnego zawiera balkony umieszczone pod oknami. Poziome opaski przy oknach oraz analogiczny gzyms w dolnej części dopełniają całości elewacji. Elewacja południowa, skupiająca się na motywie rogu obfitości, jest trzyosiowa, podczas gdy północna strona przylega do niej od strony oficyny.

W przeszłości na parterze mieściła się rozległa sala, która służyła do realizacji operacji bankowych. Wyższe kondygnacje były przeznaczone na mieszkania dla dyrektora banku oraz dla urzędników. Z tyłu budynku rozciągał się także duży ogród, który mógł być użytkowany przez pracowników.

Warto zaznaczyć, że obiekt został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych pod numerami A/1431/91 oraz A/871/2021, obejmując ochroną zarówno sam budynek, jak i teren dookoła niego. Dodatkowo, wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.

---

Oceń: Budynek przy ulicy Bankowej 5 w Katowicach

---