Budynek Starostwa Powiatowego w Katowicach

---

Historia

Warto przyjrzeć się  historii gmachu znajdującego się przyulicy Warszawskiej 45. Odbudowany w 1876 roku, został zaprojektowany prawdopodobnie przez architekta Hanniga, który przygotował projekt już w 1875 roku. Budynek miał na celu pełnienie roli siedziby władz nowo utworzonego w 1873 roku powiatu katowickiego.

W budynku mieściły się różne instytucje, w tym urząd powiatowy (landratura), mieszkania dla naczelnika powiatu (landrata) oraz urząd stanu cywilnego. W roku 1919 gmach został podniesiony o dodatkowe piętro, co sprawiło, że zyskał na prestiżu. W międzywojniu pełnił ważne funkcje, gościąc Starostwo Powiatowe w Katowicach, Powiatowy Sąd Pracy, Powiatowy Bank Budowlany oraz Powiatową Kasę Komunalną.

W latach 1925 lub 1936 przeprowadzono transformację budynku, dzięki której zyskał on styl neorenesansowy. Warto zaznaczyć, że wówczas parter zajmowały biura, pokój dozorcy oraz inne pomieszczenia, zaś na piętrach rozmieszczono salę zebrań oraz gabinety starosty i wicestarosty. Przebudowę projektu opracował architekt Franciszek Krzywda-Polkowski, który skoncentrował się na nadaniu nowego charakteru fasadzie budynku.

Dużym wydarzeniem w dziejach gmachu było przybycie marszałka Józefa Piłsudskiego, który miał zaszczyt gościć w Katowicach 27 i 28 sierpnia 1922 roku z okazji wręczenia odznaczeń powstańcom śląskim. W latach 1927-1932 rezydował tu również dr Tadeusz Saloni, ówczesny wicewojewoda śląski.

Podczas niemieckiej okupacji Polski w trakcie II wojny światowej, gmach nadal pełnił rolę siedziby starostwa powiatowego, a w tym okresie planowano drobne zmiany we wnętrzach. Po zakończeniu wojny, w 1945 roku, gmach został przekazany polskiej administracji, a do 1951 roku funkcjonowało w nim Starostwo Powiatowe w Katowicach, które zostało jednak zlikwidowane z chwilą zniesienia powiatu katowickiego. Budynek później stał się siedzibą sądu.

Ważnym momentem w historii gmachu miało miejsce 11 sierpnia 1992 roku, kiedy to został on wpisany do rejestru zabytków. W latach 1994-1996 przeszedł remont, który obejmował m.in. konserwację sali zebrań. Wówczas w budynku mieściły się Sąd Pracy oraz Powiatowy Urząd Pracy. W 2005 roku, miasto Katowice ofiarowało gmach Skarbowi Państwa jako darowiznę na rzecz Sądu Rejonowego w Katowicach. W 2010 roku przeprowadzono renowację attyk, a rok później nałożono nowe warstwy malarskie wewnątrz budynku.

Charakterystyka

„Dawny gmach Starostwa Powiatowego w Katowicach jest usytuowany przy ulicy Warszawskiej 45 w Katowicach, na terenie dzielnicy Śródmieście. Ten monumentalny budynek zajmuje miejsce w południowej pierzei ulicy, w zwartym obszarze zabudowy. Obiekt pełni funkcję siedziby Pionu Cywilnego Sądu Rejonowego Katowice-Zachód.

Powstał na planie litery „L”, a jego całkowita powierzchnia użytkowa wynosi 1937,90 m², przy czym powierzchnia zabudowy osiąga 771 m². Gmach składa się z pięciu kondygnacji nadziemnych oraz podpiwniczenia.

Wzniesiony w stylu neorenesansowym, dawny gmach Starostwa wyróżnia się wyraźnymi akcentami „narodowymi”, co ma związek z jego przeznaczeniem jako siedziby władz polskich. Jego architektura przypomina fasady włoskich pałaców z okresu renesansu, co jest szczególnie widoczne na pierwszej kondygnacji, która nawiązuje do znanego Palazzo Pitti we Florencji. Dodatkowo, fasada gmachu czerpie inspiracje z polskiej architektury renesansowej.

Dwunastoosiowa fasada gmachu jest urozmaicona słabo wyeksponowanymi bocznymi, trzyosiowymi pseudoryzalitami, z których zachodni zajmuje osie 9–11. W skrajnej dwunastej osi umiejscowiona jest brama wjazdowa. Część środkowa budynku dzieli fasadę na pięć nieregularnych osi; w tej centralnej umieszczono bramę wjazdową. Zamknięte półkoliście okna parteru kontrastują z potrójnymi oknami na drugiej kondygnacji, które zdobią bogate obramowania z trójkątnymi nadprożami. Z kolei w zachodnim ryzalicie trzeciej kondygnacji okna ustępują miejsca dekoracyjnemu medalionowi. Ryzality są zwieńczone wysokimi attykami grzebieniowymi, a parter oraz pseudoryzality są boniowane na całej wysokości.

We wnętrzu dwukondygnacyjnej sali zebrań zachowały się złocone polichromie z lat 80. XIX wieku, a także piękny drewniany strop kasetonowy oraz fryz z niszami, w których w 1936 roku umieszczono obrazy autorstwa Felicjana Szczęsnego Kowarskiego.

Gmach, pod numerem A/1488/92, jest wpisany do rejestru zabytków. Poza tym, wspólnie z budynkami numer 47 i 49, znalazł się w gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.

---

Oceń: Budynek Starostwa Powiatowego w Katowicach

---