Tadeusz Sławek

---

Życiorys

Tadeusz Sławek to wybitna postać świata akademickiego i literackiego. Ukończył w 1964 III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Katowicach, gdzie zdobył fundamenty swojej wiedzy, a następnie kontynuował edukację na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie w 1969 roku uzyskał dyplom z polonistyki, a dwa lata później z anglistyki. Od 1971 roku związał się zawodowo z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, poczynając od roli lektora języka angielskiego. Stopień doktora uzyskał tam w 1978 roku.

W latach 1979–1980 Sławek korzystał ze Stypendium Fulbrighta w San Diego w Stanach Zjednoczonych. W 1984 roku objął stanowisko visiting professor w Norwich (Wielka Brytania). Habilitacja miała miejsce w 1986 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Sławek wykładał także w San Diego w latach 1989–1990, a w latach 1991–1994 był prodziekanem wydziału filologicznego Uniwersytetu Śląskiego, a później rektorem tej uczelni w latach 1996–2002. Aktualnie pełni funkcję kierownika Katedry Literatury Porównawczej UŚ.

W latach 90. Sławek prowadził wykłady na renomowanych uczelniach w Neapolu i Stanford. Tytuł profesora otrzymał w 1992 roku. Pod jego kierunkiem obronili doktoraty m.in.: Ryszard Wolny (1991), Małgorzata Nitka (1996), Joanna Żylińska (1998), Jacek Gutorow (1999), Sławomir Masłoń (1999) oraz Paweł Marcinkiewicz (2004) i Piotr Bogalecki (2010).

Specjalizuje się w historii literatury angielskiej i amerykańskiej oraz w teorii literatury. Jako tłumacz zajmował się przekładami poezji autorów takich jak Wendell Berry, William Blake, Allen Ginsberg, Seamus Heaney, Robinson Jeffers, Thomas Merton oraz Jerome Rothenberg. Translatoryjna twórczość objęła także teksty dzieł Johna Lennona, Jima Morrisona oraz Pete’a Sinfielda. Sławek jest regularnym współpracownikiem „Tygodnika Powszechnego” oraz publikował w takich czasopismach jak: „brulion”, „Gazeta Wyborcza” („Gazeta Katowicka”), „Odra” oraz „Res Publica Nowa”.

Od 1978 roku współpracuje z kontrabasistą i kompozytorem muzyki Bogdanem Mizerskim. Ich wspólne nagrania, w których łączą recytacje poezji z muzyką kontrabasową, dostępne są od lat w wytwórni „Off Records”. Koncerty duetu odbywały się w różnych miejscach, w tym w Teatrze Stara Prochownia, Centrum „Łowicka” w Warszawie, Galerii Miejskiej we Wrocławiu, Górnośląskim Centrum Kultury, Galerii Sztuki Współczesnej BWA oraz Teatrze Korez w Katowicach, a także Teatrze Śląskim (Scena w Malarni) w Katowicach oraz Instytucie Polskim w Bratysławie i Teatrze Wielkim w Łodzi.

Jest aktywnym członkiem Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Prezydium Komitetu „Polska w Zjednoczonej Europie” PAN i Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Do sierpnia 2020 roku należał do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Aktywnie wspierał Bronisława Komorowskiego w jego kampanii przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi w 2010 roku. Natomiast w wyborach samorządowych w 2018 roku, uzyskał mandat radnego Sejmiku Województwa Śląskiego z listy Koalicji Obywatelskiej.

Od 2015 roku prowadzi audycję muzyczną „Uszy duszy” w Radiu Katowice, a w latach 2003-2014 był związany z Radiem eM. W 2017 roku został laureatem Poznańskiej Nagrody Literackiej, natomiast w 2020 roku był nominowany do Nagrody Literackiej Nike za swoją książkę pt. Kafka. Życie w przestrzeni bez rozstrzygnięć.

Życie prywatne

Tadeusz Sławek to osoba, której rodzina odegrała ważną rolę w jego życiu. Jego ojciec, ekonomista Tadeusz Sławek, oraz matka Anna z domu Karwaniak, mieli znaczący wpływ na jego rozwój. Od 1972 roku jest żonaty z polonistką Ewą Romankiewicz, co pokazuje jego bliskie związki z literaturą i nauką. Razem wychowali syna, Jakuba Sławka.

Od 2000 roku Tadeusz Sławek mieszka w urokliwej Cisownicy, gdzie prowadzi swoje życie rodzinne w spokojnej atmosferze. To miejsce z pewnością wpływa na jego twórczość oraz refleksje.

Odznaczenia

W 2016 roku Tadeusz Sławek otrzymał prestiżowe wyróżnienia, które podkreślają jego wkład w działalność edukacyjną oraz społeczną.

Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej, co jest dowodem na uznanie jego osiągnięć.

Twórczość

Tadeusz Sławek, uznawany za jednego z bardziej wszechstronnych polskich twórców, ma w swoim dorobku wiele zasług oraz osiągnięć. W jego twórczości można znaleźć różnorodne utwory, które skupiają się na tematyce poezji, eseistyki oraz prozy poetyckiej.

Do znaczących dzieł, które powstały w latach jego twórczości, należy Grand Circus Hotel (poezje; Związek Literatów Polskich, oddział w Katowicach, 1977). W 1982, Wydawnictwo Literackie wydało tomik Staw (poezje), który zyskał uznanie wśród czytelników. W 1984 roku pojawił się Wnętrze: z problemów doświadczenia przestrzeni w poezji (eseje), wydane przez Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach jako nr 527. Kolejnym istotnym dziełem tego okresu jest Rozmowa (poezje), ilustrowana dziełami Romualda Dziurosza, opublikowane przez Śląsk w 1985 roku.

Na wyższy poziom wciąga nas The outlined shadow: phenomenology, grammatology, Blake (eseje; wydane w Pracach Naukowych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 727, 1985). Oczy to nie wszystko (opowiadania dla dzieci; wyd. Śląsk, 1988), a także Między literami: szkice o poezji konkretnej (eseje; Wydawnictwo Dolnośląskie, 1989) to kolejne jego ważne publikacje. Oprócz tego, Sławek badał również temat percepcji w literaturze, o czym można przeczytać w The Dark glory: Robinson Jeffers and his philosophy of Earth time & things (eseje; nr 1086, 1990).

Współpraca z innymi autorami owocowała w 1992 roku, gdy powstała książka Maszyna do pisania. O dekonstruktywistycznej teorii Jacques’a Derridy, pisana we współpracy z Tadeuszem Rachwałem. Trzy lata później, Sławek i Rachwał wydali Sfera szarości: studia nad literaturą i myślą osiemnastego wieku (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1359, 1993).

W 1994 roku ukazała się Człowiek radosny – Blake, Nietzsche, będąca esejem w serii „Spotkania z Literaturą”. W 2000 roku, Sławek wprowadza nas w świat prozy poetyckiej przez Pięć esejów o gościnności oraz Podróż czterech mężów z Nysy do Barda Śląskiego.

W następnych latach, publikował wiele znaczących esejów, takich jak U-bywać: człowiek, świat, przyjaźń w twórczości Williama Blake’a (2001) oraz Antygona w świecie korporacji: rozważania o uniwersytecie i czasach obecnych (2002). Publikacje z 2006 roku Żaglowiec, czyli Przeciw swojskości oraz Śladem zwierząt. O dochodzeniu do siebie (esej, 2019) pokazują jego interdyscyplinarne podejście do tematyki literackiej. Ostatnie dzieła, takie jak Kafka. Życie w przestrzeni bez rozstrzygnięć, opublikowane w Instytucie Mikołowskim w 2019 roku oraz Na okrężnych drogach. Tłumaczenie literackie i jego światy (Karakter, Kraków 2021) dopełniają jego bogaty dorobek literacki.

Tłumaczenia (wybór)

Wybór tłumaczeń wykonanych przez Tadeusza Sławkowi, obejmujący bogaty zbór prac z języka polskiego oraz na język polski, jest niezwykle różnorodny i obejmuje wiele znakomitych autorów oraz utworów.

Oto wybrane tłumaczenia na język polski:

• Thomas Merton, Wybór wierszy (tłum. ponadto: Tadeusz Ross oraz Joanna Gromek, Krystyna Horodyska-Poborska, Jerzy Illg, Tadeusz Kęsik, Jan Leszcza, Czesław Miłosz, Jerzy S. Sito, Teresa Truszkowska; Znak 1986, ISBN 83-7006-105-2),
• Jerome Rothenberg, Okoliczności (seria: Witryna Artystów; Kłodzki Klub Literacki. Kłodzki Ośrodek Kultury Kłodzko 1988),
• James Dickey, Wnętrze rzeki (również autor wyboru i wstępu; Wydawnictwo Literackie 1985, ISBN 83-08-01411-9),
• Geografia wyobraźni. Antologia osobista [wiersze poetów brytyjskich i amerykańskich] (wespół z Andrzejem Szubą; Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, oddział w Katowicach 1991),
• William Blake, Tygrys i inne wiersze (Katowice 1993),
• Nick Cave, Pieśń torby na pawia, (Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018, ISBN 978-83-65125-71-2),
• Emily Dickinson, Samotność przestrzeni, (Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2019, ISBN 978-83-65125-93-4),
• William Blake, Wyspa na Księżycu, (Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2020, ISBN 978-83-66487-06-2).

Prace przetłumaczone przez Sławka z języka polskiego obejmują:

• Tadeusz M. Siara, Letters for the left hand (wespół z Jakubem Sławkiem; Śląsk, Książnica 1997, ISBN 83-7164-052-8; ISBN 83-7132-130-9),
• Leszek Czuchajowski, Diverse are the ways of love (wespół z Tadeuszem Rachwałem, Arcana 2004, ISBN 83-89243-12-1).

Redakcja, opracowania, udział w pracach zbiorowych

W obszarze literackiej semiotyki, Tadeusz Sławek jest współautorem wielu znaczących prac, które wniosły istotny wkład w badania nad tekstem literackim. Jego publikacje obejmują kluczowe zagadnienia, które zostały opracowane we współpracy z innymi badaczami.

Wśród najważniejszych tytułów, które następują:

• „Znak i semioza: z zagadnień semiotyki tekstu literackiego” (wespół z Wojciechem Kalagą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 668; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1985, ISBN 83-00-00818-7),
• „Znak, tekst, fikcja: z zagadnień semiotyki tekstu literackiego” (wespół z Wojciechem Kalagą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 833; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1987, ISBN 83-226-0090-9),
• „Interpretacje i style krytyki” (wespół z Wojciechem Kalagą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 994; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1988, ISBN 83-226-0143-3),
• „Edwin Morgan (inne języki), Interferencje” (autor wstępu; Śląsk 1990, ISBN 83-216-0783-7),
• „Discourse and character” (wespół z Wojciechem Kalagą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1659; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1990, ISBN 83-226-0755-5),
• „Discourses, texts, contexts” (wespół z Wojciechem Kalagą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1084; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1990, ISBN 83-226-0309-6),
• „We are all Indians”: violence, intolerance, literature” (wespół z Tadeuszem Rachwałem, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1123; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1990, ISBN 83-226-0336-3),
• „Facta Ficta”: z zagadnień dyskursu historii” (wespół z Wojciechem Kalagą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1239; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1992, ISBN 83-226-0403-3),
• „Representations of the erotic” (wespół z Tadeuszem Rachwałem, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1562; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1996, ISBN 83-226-0667-2),
• „Word, subject, nature: studies in seventeenth and eighteenth-century culture” (wespół z Tadeuszem Rachwałem, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1557; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1996, ISBN 83-226-0674-5),
• „Writing places and mapping words: readings in British cultural studies” (wespół z Tadeuszem Rachwałem, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1561; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1996, ISBN 83-226-0668-0),
• „Geometry, winding paths and the mansions of spirit: aesthetics of gardening in the seventeenth and eighteenth centuries” (eseje; współautorzy: David Jarrett, Tadeusz Rachwał; Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1659; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1997, ISBN 83-226-0755-5),
• „Organs, organisms, organisations: organic form in 19th-century discourse” (wespół z Tadeuszem Rachwałem; Frankfurt am Main: Peter Lang 2000, ISBN 3-631-36123-8),
• „Civitas Mentis” (redaktor serii „Komparastyka Literacka i Kulturowa” ; Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2005, ISSN 1895-8346).

Tadeusz Sławek w swoich badaniach wyraża istotne spojrzenie na interakcje między znakiem a tekstem, podkreślając znaczenie kontekstów kulturowych oraz dyskursu literackiego w zrozumieniu współczesnych fenomenów literackich.

Dyskografia

Dyskografia Tadeusza Sławka zawiera szereg interesujących wydawnictw, które przyciągają miłośników muzyki nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami.

• O… kaseta magnetofonowa, opracowana według ks. Jana Twardowskiego; Edycja Św. Pawła 1995; MEP P 116,
• De-konstrukcje, album CD, stworzony we współpracy z Bogdanem Mizerskim; Off Records 1998; OFF 002,
• Podróż mistyczna z Nysy do Barda Śląskiego, CD, także wespół z Bogdanem Mizerskim; Off Records 2000; OFF 004,
• Rzeczy/Teraz, album CD, zrealizowany wraz z Bogdanem Mizerskim; Off Records 2001; OFF 005,
• Żaglowiec Nietzsche. Esej na głos i kontrabas, CD, współpraca z Bogdanem Mizerskim; Off Records 2002; OFF 007.

Te różnorodne projekty artystyczne świadczą o bogactwie twórczości Tadeusza Sławka oraz jego umiejętności współpracy z innymi wybitnymi artystami.

Nagrody i wyróżnienia

W dorobku Tadeusza Sławka znajdują się liczne nagrody i wyróżnienia, które potwierdzają jego znaczący wkład w kulturę i literaturę.

• nagroda im. Wojciecha Korfantego przyznana przez Związek Górnośląski w roku 2000,
• nagroda „Lux ex Silesia” zdobyta w roku 2002,
• Literacka Nagroda Solidarności przyznana przez Zarząd Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność” oraz katowicki oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w 2003 roku,
• nagroda Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Śląsku Śląski Szmaragd, otrzymana w roku 2013,
• honorowa nagroda Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rudzie Śląskiej Optimus Auctor Silesianus MMXX przyznana w roku 2020.

---

Oceń: Tadeusz Sławek

---