Dom noclegowy w Katowicach-Kostuchnie

---

Historia

Budowla domu noclegowego w Kostuchnie ma swoje korzenie w osiedlu patronackimBoże Dary, które powstało przy kopalni węgla kamiennego Böer (później znanej jako Boże Dary). Historia tego miejsca sięga lat 1901–1903, kiedy to działania księcia pszczyńskiego, będącego właścicielem okolicznych terenów, doprowadziły do jego powstania. Na początku funkcjonował pierwszy dom noclegowy, który dysponował zaledwie 70 miejscami, jednak szybko okazał się niewystarczający dla rosnącego zapotrzebowania.

W odpowiedzi na te okoliczności, w 1909 roku zbudowano nowy, imponujący budynek, stworzony z myślą o zamiejscowych, nieżonatych górnikach. Ten obiekt był wyposażony już w 234 miejsca noclegowe. W późniejszych latach, od 1913 do 1921 roku, gmach przeszedł przebudowę, co pozwoliło na pomieszczenie ponad trzystu osób. Rozwój budynku był bezpośrednią reakcją na potrzebę zwiększenia liczby pracowników w kopalni w związku z I wojną światową, w której mobilizowano wielu ludzi i niezbędne było pozyskiwanie nowych rąk do pracy.

W okresie międzywojennym budynek prawdopodobnie nadal funkcjonował jako obiekt noclegowy lub hotel dla górników. Po zakończeniu II wojny światowej zyskał różnorodne zastosowania; przez wiele lat pełnił funkcję szkoły dokształcającej w zakresie przemysłu węglowego aż do 1953 roku, a także pozostawał w użytku jako hotel robotniczy. W obiekcie istniała także Górnicza Świetlica Kulturalno-Oświatowa, która w 1960 roku została przekształcona w Klub Górniczy, oferjąc m.in. kino. Działalność Klubu Górniczego w Kostuchnie trwała do 1982 roku, kiedy podjęto decyzję o konieczności remontu budynku.

1 czerwca 1990 roku powołano Zakładowy Dom Kultury KWK Murcki Ruch I, który w 2000 roku zmienił swoją nazwę na Miejski Dom Kultury Południe w Katowicach. Dnia 31 stycznia 2005 roku, Rada Miasta Katowice uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla południowych dzielnic miasta, który objął ochroną konserwatorską dawne pomieszczenia noclegowe, co potwierdza ich historyczne znaczenie i wartość kulturową w regionie.

Charakterystyka

Obiekt, w którym niegdyś nocowali nieżonaci robotnicy, znajduje się w Katowicach, a jego adres to ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego 83, w obrębie dzielnicy Kostuchna. Jego rozmiary sprawiają, że jest on wyraźnie widoczny, wyróżniając się wśród budynków zlokalizowanych w kolonii Boże Dary. Budowla ma trójbryłowy kształt, przy czym centralna część jest znacznie większa od pozostałych brył. Dodatkowo, obiekt jest przykryty dachem, który przyjmuje formę łamanego mansardowego dachu, pokrytego dachówką. Powierzchnia zabudowy wynosi 869 m², a powierzchnia użytkowa tego budynku to 501,50 m².

Na obiekcie wyróżniają się cztery kondygnacje nadziemne wraz z jedną podziemną oraz użytkowym poddaszem. Piwnica osiąga wysokość 2,2 m i dawniej mieściła pomieszczenia gospodarcze, które przekształcono na sklepy i różnego rodzaju placówki usługowe, z osobnym wejściem od strony południowej. Właściwe wejście do pierwotnej części gmachu znajdowało się od północy i było to przejście do starszej części budynku, wzniesionej w 1909 roku. Centralna bryła była wówczas przeznaczona na dużą salę jadalną, której powierzchnia wynosiła 200 m². W bocznych częściach pomieszczenia zostały zaadoptowane na sypialnie oraz sale do dziennego pobytu dla mieszkańców.

W największej sali noclegowej, o powierzchni 45 m², można było pomieścić 18 łóżek, natomiast w mniejszych salach, o powierzchni 29 m², znajdowało się 14 łóżek każda. Powstanie części środkowej oraz zachodniej datuje się na 1909 rok, natomiast część wschodnia powstała po 1913 roku.

W budynku znajdują się dwie klatki schodowe, usytuowane w segmencie zachodnim oraz wschodnim. Parter przeszedł przebudowę, aby dostosować go do potrzeb Domu Kultury. Wnętrze obiektu zostało zaaranżowane tak, aby stworzyć przestrzeń dla sali widowiskowej, a kuchnię oraz pomieszczenia pomocnicze przerobiono na salę bilardową oraz niewielką salę bankietową. Kuchnię dostosowano w miejscu dawnych łazienek, które przesunięto do pomieszczenia, gdzie kiedyś znajdował się pokój sypialny.

Warto podkreślić, iż budynek figuruje w gminnej ewidencji zabytków, a dokumenty w tej sprawie zostały opracowane przez Biuro Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Katowice w grudniu 2012 roku. Ponadto obiekt objęty jest ochroną konserwatorską na podstawie zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W rejestrze REGON, w połowie września 2021 roku, zarejestrowano 14 aktywnych podmiotów gospodarczych pod tym adresem. W gmachu znajduje się także m.in. Miejski Dom Kultury Południe w Katowicach, koło Polskiego Związku Wędkarskiego nr 118 KWK Murcki, Katowickie Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej im. Henryka Sławika i Józefa Antalla, jak również Rada i Zarząd Dzielnicy nr 21 Kostuchna. Dodatkowo budynek mieści lokale handlowo-użytkowe oraz 34 lokale mieszkalne.

Wspólnota Mieszkaniowa Budynku nr 83 przy ul. Żeleńskiego w Katowicach jest właścicielem budynku, natomiast zarząd nad nim sprawuje Administracja Murcki Śląsko-Dąbrowskiej Spółki Mieszkaniowej.

---

Oceń: Dom noclegowy w Katowicach-Kostuchnie

---