Plac Wyzwolenia w Katowicach

---

Historia

Plac Wyzwolenia w Katowicach ma swoją genezę związaną z budową osiedla Nikiszowiec, czego początki sięgają 1907 roku. Projekt tego unikalnego miejsca stworzyli Georg i Emil Zillmannowie. Południowo-wschodnią jego część planowano zamknąć zabytkowym budynkiem kościoła parafialnego. W pierwszych latach swojego istnienia, aż do 1921 roku, nosił nazwę Kirchplatz, a od 1921 roku był znany jako plac Kościelny, a od 1926 jako plac Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Na placu, w budynku mieszkalnym, funkcjonowała konsum – lokal gastronomiczny z szynkiem i salą widowiskową. W 1914 roku rozpoczęto budowę kościoła, jednak nieszczęśliwe wydarzenia, takie jak I wojna światowa, spowodowały wstrzymanie prac. Ukończono je dopiero w 1927 roku.

W okresie niemieckiej okupacji Polski, trwającej od 1939 do 1945 roku, plac przywrócono do pierwotnej nazwy Kirchplatz, jednak po wojnie aż do dzisiaj funkcjonuje pod znaną nam nazwą. W latach 1952–1962 w jednym z budynków przy placu Wyzwolenia zorganizowano świetlicę zakładową, która prowadziła różnego rodzaju działalność kulturalno-oświatową.

W 2010 roku plac przeszedł istotną modernizację. Został całkowicie zamknięty dla ruchu kołowego, aczkolwiek autobusy ZTM wciąż przejeżdżają przez jego teren, a konkretnie znajduje się tu przystanek Nikiszowiec Kościół. Na powierzchni placu leży teraz elegancka granitowa kostka, która zastąpiła stuletnią kostkę brukową sprzed jego remontu. W 2011 roku Nikiszowiec zdobył miano pomnika historii, co zostało upamiętnione na tablicy umieszczonej na fasadzie jednego z budynków przy placu Wyzwolenia.

Obiekty zabytkowe

W sercu Katowic znajduje się Plac Wyzwolenia, którego otoczenie obfituje w interesujące obiekty zabytkowe. Sąsiaduje on z neobarokowym kościołem pw. św. Anny, który jest jedną z architektonicznych perełek w tym rejonie. Plac, mimo swojej niewielkiej powierzchni, tworzy urokliwy, trójkątny ryneczek, w pobliżu którego znajdują się różnorodne budynki mieszkalne i usługowe zdobione charakterystycznymi podcieniami.

Ciekawy jest również fakt, że osiedle robotnicze Nikiszowiec zostało wpisane do rejestru zabytków już 19 sierpnia 1978 roku (nr rej.: A/1230/78). Ochrona konserwatorska obejmuje istotny układ przestrzenny osiedla, które rozciąga się między ulicami: Szopienicką, Zofii Nałkowskiej, torami kolejowymi a także ulicą Giszowiecką. Do strefy ochrony wchodzi także zespół dawnych zabudowań szpitalnych, otoczony okolicznymi ulicami.

Wzdłuż placu Wyzwolenia można podziwiać obiekty z lat 1908–1918, które niewątpliwie stanowią świadectwo historycznego dziedzictwa regionu. Wśród nich znajdują się:

• budynki mieszkalne (pl. Wyzwolenia 1–16),
• zespół budynków szkolnych (pl. Wyzwolenia 17–19),
• kościół św. Anny z plebanią (pl. Wyzwolenia 21).

Warto wspomnieć, że w 2017 roku dokonano renowacji charakterystycznych róż, które zdobią fasadę budynku przy pl. Wyzwolenia 4, co przyczyniło się do przywrócenia jego pierwotnego blasku. Plac Wyzwolenia to zatem nie tylko miejsce spotkań, ale również skarbnica historycznych wartości, które należy doceniać.

Instytucje

Plac Wyzwolenia w Katowicach to miejsce, które skupia wiele istotnych instytucji. W listopadzie 2020 roku można było tam znaleźć między innymi:

• parafię św. Anny w Katowicach-Janowie mieszczącą się przy pl. Wyzwolenia 21,
• Szkołę Podstawową nr 53, która znajduje się pod adresem pl. Wyzwolenia 18,
• Urząd Pocztowy Katowice 16, zlokalizowany na pl. Wyzwolenia 4,
• różne firmy handlowo-usługowe,
• jak również ośrodek szkolenia kierowców.

Te instytucje stanowią ważny element lokalnej społeczności, wnosząc znaczący wkład w życie mieszkańców Katowic.

---

Oceń: Plac Wyzwolenia w Katowicach

---