Kościół św. Stanisława Kostki w Katowicach

---

Historia

Na początku swojej historii, budowa nowego kościoła w Giszowcu była koniecznością religijną dla duchowego rozwoju tej okolicy. Już w sierpniu 1945 roku rozpoczęto działania mające na celu usamodzielnienie się parafialne, co zaowocowało współpracą z kopalnią Wieczorek, wówczas znaną pod nazwą Janów. Giszowiec stał się miejscem, gdzie prace nad projektem nabrały tempa. W dniu 6 czerwca 1946 roku podpisano umowę z Katowickim Zjednoczeniem Przemysłu Węglowego w Wełnowcu, co umożliwiło pozyskanie 100×100 metrów niezagospodarowanego terenu przeznaczonego na kościół.

12 maja 1946 roku powstał Komitet Budowy Kościoła, który został powołany pod przewodnictwem księdza Alfonsa Tomaszewskiego, administratora parafii św. Anny w Janowie, do której wówczas przynależeli mieszkańcy Giszowca. Komitet, jako pierwszy krok, musiał zatroszczyć się o niezbędne materiały budowlane. Mimo że inicjatywa spotkała się z opozycją ze strony ówczesnego wójta gminy Janów, Franciszka Żymły, sukcesywnie uzyskano wsparcie od dyrektora Sznapki z KZPW, który przyczynił się do przekazania betonowego baraku z Brzezinki jako materiału budowlanego.

Architekt Jerzy Krug z Giszowca, zgodnie z założeniami, opracował projekt kościoła. Niestety, część materiałów pozyskanych z baraku uległa zniszczeniu, co wymusiło na zespole budowlanym decyzję o zastosowaniu cegieł, zachowując jednocześnie pierwotny styl barakowy. 4 października 1946 roku miało miejsce uroczyste poświęcenie terenu pod budowę, które przeprowadził ksiądz Lucjan Pitlok, w towarzystwie wikariusza Wiktora Mandrka. W tym czasie, społeczność Giszowca zaangażowała się z pełnym zapałem w prace budowlane, co skutkowało tym, że większość robót była wykonywana społecznie, a jedynie murarze otrzymywali wynagrodzenie.

Aby zebrać fundusze na dokończenie budowy, organizowano comiesięczne kwesty. W czerwcu 1947 roku, władze kurii diecezjalnej mianowały księdza Mandrka przewodniczącym budowy, co pozwoliło na lepsze zarządzanie projektem. Prace przebiegały intensywnie, co wymuszało nieprzerwaną konieczność pozyskiwania niezbędnych materiałów budowlanych. W tym okresie dokonano także zmian w projekcie dachu, który zaprojektował przypadkowo spotkany niemiecki architekt, będący w obozie pracy.

Na początku 1948 roku kościół był prawie gotowy, a przy nim rozpoczęto budowę dzwonnicy. W dzwonnicy umieszczono dzwon ofiarowany przez parafię św. Anny, natomiast drugi dzwon, poświęcony po zakończeniu budowy, pochodził z szybu Wilson. Całe wyposażenie dostarczono różnymi sposobami; tabernakulum wykonała firma Kalesse, monstrancję zakupiono z darowizn parafian, a inne przedmioty przekazali sami wierni, w tym nowy wójt Janowa, Emanuel Zielosko, który oddał dostępną fishharmonię oraz żyrandol.

Uroczystości związane z poświęceniem świątyni miały miejsce 17 maja 1948 roku, kiedy to ksiądz biskup Juliusz Bieniek dokonał tego aktu. Poświęcenia dokonał podczas mszy, której przewodniczył ks. dziekan Jan Wodarz, a homilię wygłosił ks. Józef Bańka. 1 stycznia 1949 roku ustanowiono samodzielną kurację, a 28 maja 1957 roku erygowano parafię pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, której proboszczem został ksiądz Wiktor Mandrek, odpowiedzialny za budowę kościoła.

W miarę jak liczba wiernych rosła, koniecznością stało się powiększenie świątyni. Podjęto decyzję o budowie nowego chóru, który miał być połączony z istniejącym. Postępy w tej budowie wstrzymał Wydział Budownictwa i Architektury Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach, z powodu braku zezwolenia na przebudowę. Ostatecznie wznowiono prace 24 września 1973 roku. Natomiast w 1998 roku zakończono modernizację kościoła, a nowe wnętrze zaprojektowała Helena Szuster z Bielska-Białej, co miało miejsce w kontekście obchodów pięćdziesięciolecia świątyni.

Architektura i wyposażenie

Budynek kościoła, wzniesiony w latach 1946–1948 według projektu Jerzego Kruga, jest ceglanym i otynkowanym obiektem, który został konsekrowany 17 maja 1948 roku. Ta niewielka świątynia, zaprojektowana z myślą o osiedlu liczącym 1,5 tys. mieszkańców, ma prostokątny rzut i charakteryzuje się prostą architekturą, zwieńczoną krzyżem łacińskim nad frontonem oraz dzwonnicą usytuowaną obok. Z zewnętrznej strony świątyni dobudowane są podcienia, z okrągłymi oknami zdobionymi witrażami.

Wnętrze kościoła zdobi empora, która ciągnie się wzdłuż nawy. Znajdują się tam organy piszczałkowe, które zostały zamontowane w 2000 roku. Instrument ten ma imponującą liczbę 1472 piszczałek, wykonanych z drewna, cyny, cynku oraz miedzi. W dzwonnicy kościelnej znajdują się dwa dzwony: pierwszy parafia otrzymała ze wspólnoty parafialnej św. Anny w Janowie, a drugi odkryto w złomie na terenie kopalni Wieczorek, gdzie niegdyś wzywał górników szybu Wilson do pracy.

W kościele znajduje się także chór, który przeszedł przebudowę na początku lat 70. XX wieku. Kasetonowy sufit oraz marmurowa posadzka powstały w trakcie modernizacji w latach 80. XX wieku, kiedy to zamontowano również nowe ławki i konfesjonały. Wystój świątyni uległ odświeżeniu w 1998 roku, co zaowocowało powstaniem nowego ołtarza, ambony oraz chrzcielnicy.

---

Oceń: Kościół św. Stanisława Kostki w Katowicach

---